немесе AI инсульт алған кісінің мидағы ойын оқи алады
Жасанды интеллекттің жаңа жүйесі, семантикалық декодер ми қызметін үздіксіз мәтінге аудара алады. Жүйе инсульт сияқты жағдайларға байланысты сөйлей алмайтын адамдар үшін коммуникацияда төңкеріс жасауы бек мүмкін.
Бұл инвазивті емес тәсіл ешқандай хирургиялық импланттарды қажет етпестен ойларды мәтінге айналдыра отырып, fMRI сканерінің деректерін пайдаланады. Мінсіз болмаса да, бұл AI жүйесі адамның ойының мәнін сәтті түсіреді.
Негізгі фактілер:
- Семантикалық декодер AI Остиндегі Техас университетінің зерттеушілерімен жасалған.
- Ол Open AI ChatGPT және Google Bard сынды жасанды интеллект тіл үлгісіне негізделген.
- Жүйе функционалдық жақын инфрақызыл спектроскопия (fNIRS) сияқты портативті миды бейнелеу жүйелерімен пайдалану мүмкіндігіне ие.
Семантикалық декодер деп аталатын жаңа жасанды интеллект жүйесі адамның миының қызметін – әңгімені тыңдау немесе әңгіме айтып жатқанда үнсіз елестету – үздіксіз мәтін ағынына аудара алады.
Остиндегі Техас университетінің зерттеушілері әзірлеген жүйе ақыл-ойы бар, бірақ физикалық жақтан сөйлей алмайтын адамдарға, мысалы, инсульттан әлсіреген адамдарға қайтадан түсінікті қарым-қатынас жасауға көмектесуі мүмкін.
Nature Neuroscience журналында жарияланған зерттеуді Джерри Танг, информатика докторанты және UT Остиндегі нейробиология және информатика кафедрасының ассистенті Алекс Хут басқарады.
Дамудағы басқа тілді декодтау жүйелерінен айырмашылығы бұл жүйе субъектілерден хирургиялық импланттарды қажет етпейді. Қатысушыларға тек белгіленген тізімдегі сөздерді қолданудың қажеті жоқ.
Мидың белсенділігі адам сканерде бірнеше сағаттық подкасттарды тыңдайтын декодерді жан-жақты оқытқаннан кейін fMRI сканерінің көмегімен өлшенеді.
Кейінірек, егер қатысушы өз ойларын декодтау үшін ашық болса, олардың жаңа әңгімені тыңдауы немесе әңгіме айтып жатқанын елестетуі машинаға тек ми әрекетінен сәйкес мәтінді жасауға мүмкіндік береді.
Нәтиже сөзбе-сөз транскрипт емес. Керісінше, зерттеушілер оны айтылған немесе ойлаған нәрсенің мәнін, жетілмеген болса да, түсіну үшін әзірлеп отыр. Декодер қатысушының миының белсенділігін бақылауға үйретілген уақыттың жартысына жуығы, құрылғы түпнұсқа сөздердің болжамды мағыналарына жақын (кейде дәл) сәйкес келетін мәтінді шығарады.
Мысалы, эксперименттерде спикердің «Менде әлі жүргізуші куәлігі жоқ» деген сөзін тыңдаған қатысушының ойлары «Ол әлі көлік жүргізуді үйрене қойған жоқпын» деп аударылған. Сөзді тыңдап: «Айқайларымды, жыларымды немесе қашарымды білмедім. Оның орнына мен: «Мені қалдыр!» дедім», «Айқайлап жылай бастадым, содан кейін ол жай ғана: «Мені жалғыз қалдыр дедім» деп шешкен».
Зерттеушілер технологияны ықтимал теріс пайдалану туралы сұрақтарға жауап берді. Бұл мақалада декодтау тек декодерді оқытуға ықыласпен қатысқан кооператив қатысушыларымен қалай жұмыс істегені сипатталған.
Декодер оқытылмаған адамдар үшін нәтижелер түсініксіз болды, ал егер декодер үйретілген қатысушылар кейінірек қарсылық көрсетсе, мысалы, басқа ойларды ойлап кеткен кезде – нәтижелері жарамсыз болды.
«Біз аталмыш технологияны жаман мақсаттарда пайдалануы мүмкін деген алаңдаушылықты өте байсалды түрде қабылдаймыз және оны болдырмауға тырыстық», – деді Танг. «Біз адамдар осы технологияларды қалаған кезде ғана қолданаты-
нына және бұл оларға көмектесетініне көз жеткізгіміз келеді», – дейді зерттеуші.
Қатысушыларды тыңдау немесе әңгімелер туралы ойланудан басқа, зерттеушілер сканерде болған кезде төрт қысқа, дыбыссыз бейнені көруді сұрады. Семантикалық декодер бейнелердегі белгілі бір оқиғаларды дәл сипаттау үшін олардың ми белсенділігін пайдалана алды.
Қазіргі уақытта жүйе fMRI құрылғысында зертханадан тыс пайдалану үшін уақытты қажет ететіндіктен практикалық құрылғы болуға әлі ерте. Бірақ зерттеушілер бұл жұмысты функционалдық жақын инфрақызыл спектроскопия (fNIRS) сияқты басқа портативті миды бейнелеу жүйелеріне көшіруі мүмкін деп санайды.
«fNIRS уақыттың әртүрлі нүктелерінде мидағы қан ағымының көп немесе аз болатынын өлшейді, бұл fMRI өлшейтін сигналдың дәл түрі болып табылады», – деді Хут. «Демек, біздің нақты көзқарасымыз fNIRS- ке аударылуы керек», дегенмен ол fNIRS рұқсаты төменірек болатынын атап өтті.
P.S. Естеріңізге сала кетейік, осыған дейін де жасанды интеллекттің мүмкіндіктері туралы газетте жазып келе жатырмыз. Бүгін оның денсаулық сақтау саласына әсері, кейінгі ғылыми жетістіктері туралы әңгімеледік. Әлемдегі соңғы зерттеу ChatGPT-тің денсаулыққа қатысты көптеген сұрақты шешу қабілетін бағалады және ол сұрақтардың 91%-ына дәлелді жауаптар беретінін анықтады. Дегенмен, жауаптардың тек 22%-ы нақты ресурстарға сілтемелерді қамтыды, бұл пайдаланушыларды тиісті көмекпен байланыстыруды жақсартуға мүмкіндік береді.
Осыған орай айта кететін тағы бір жайт, жасанды интеллекттен қорқудың, үркудің қажеті жоқ. Оны ғылымға, адамзатқа пайдалы салаға қызмет еттірудің жолдары көп.