Қазір жастар әлеуметік желілер арқылы қомақты қаржы береміз деген жұмыстарға қуана келіскенде оның артында үлкен қауіп тұрғанын кеш түсінеді. Бір қателік, бір сәттік аңғалдық – темір тордың ар жағындағы ұзақ жылдарға айналады.
«Менің балам алданды…»
(Маржан Саматқызының жанайқайы)
Менің ұлым бар болғаны 21 жаста еді. Өмірге енді қадам басып, болашағына жоспар құрып жүрген қарапайым қазақтың баласы. Жоғары оқу орнында 4-ші курста оқитын. Ол өз арманын жүзеге асыруға тырысып жүрді. Бірақ бір қателік, бір сәттік аңғалдық оның өмірін түбегейлі өзгертті…
Ол жай ғана ақша тапқысы келді. Күнделікті шығындарын өзі көтеріп, бізге масыл болмай, еңбек етсем деді. Telegram-да тапқан жұмыс туралы хабарландыру оған оңай мүмкіндік сияқты көрінді. «Жеңіл жұмыс», «Жоғары жалақы», «Күнделікті төлем» деген сөздер көңілін сендірді. Жұмыстың мәнін толық түсінбей, белгісіз чатқа қосылғанда, оның өмірі күмәнді адамдардың қолына түскенін сезбеген де…
Басында қарапайым тапсырмалар берілді: бір жерден пакет алу, басқа жерге апару. Ол не тасып жүргенін білмеді. Ойында ештеңе жоқ, ақша тауып жүрмін деп сенді. Бірақ бір күні полиция ұстап, «есірткі тасымалдаушы» деп айып таққанда ғана бар шындықты түсінді.
Сол күн—менің өмірімдегі ең ауыр күн болды. Сот үкімі шыққанда жүрегім қақ айырылғандай болды. 10 жыл. 10 жыл бойы менің балам темір тордың ар жағында болады. Ол ешкімді өлтірген жоқ, ешкімге зиян тигізген жоқ. Тек алданды.
Мен жыладым. Жыламаған күнім болмады. «Осыған қалай жол бердім?», «Неге баламмен ашық сөйлесіп, бұл тақырыпты талқыламадым?» деп өзімді кінәлаумен келемін. Бірақ мен сияқты қаншама ата-ана бар? Қаншама бала дәл осылай алданып, өмірін құртып жатыр?
Бұл жанайқайым арқылы әр ата-анаға, әр жасөспірімге үн қатқым келеді: сақ болыңдар! Интернеттегі оңай ақшаға сенбеңдер! Жасырын чаттар мен белгісіз жұмыс ұсыныстарынан аулақ болыңдар! Есірткі таратушы болу—ойын емес. Бұл сенің өміріңді ғана емес, отбасыңның да өмірін құртады.
Менің баламның тағдыры қайталанбасын… Кінәлілердің артында тұрған адамдар табылып, жазаланса деймін. Бірақ ең маңыздысы—жастарымыздың мұндай торға түспеуін қамтамасыз ету. Егер осы жазғанымды оқып отырған бір адам ғана ойланып, күмәнді ұсыныстан бас тартса, менің жанайқайым бекер болмағаны…
Тақырыпқа орай
Салтанат Әзірбек, Алматы қаласы полиция департаментінің ресми өкілі, полиция полковнигі
Есірткіге қарсы күрес – қоғамның ортақ міндеті!
2024 жылдың 12 айында қала аумағында есірткінің заңсыз айналымына қатысты 716 құқық бұзушылық анықталды. Бұл ретте 1 тонна 83 келі 100,50 грамм есірткі тәркіленіп, заңсыз айналымға жіберілген жоқ.
Қылмыстық жауапкершілікке тартылғандар:
- Жалпы – 322 адам,
- Оның ішінде 15-і – шетел азаматтары.
Синтетикалық есірткімен күрес
Қазіргі уақытта жаһандық қауіптің бірі – синтетикалық есірткілер мен оларды өндіруге арналған зертханалар болып отыр. Басқарма жұмысының негізгі басымдығы – осы бағыттағы құқық бұзушылықтарды анықтап, жолын кесу.
2024 жылы Ұйымдасқан қылмысқа қарсы күрес басқармасының (ҰҚҚКБ) қызметкерлері жүргізген жедел іс-шаралар нәтижесінде 23 есірткі зертханасы жойылды.
Сонымен қатар, контактісіз әдіспен, электронды төлемдерді пайдалана отырып, интернет арқылы синтетикалық есірткілерді тарату үрдісі өзекті мәселелердің бірі болып қала береді.
- Өткен жылмен салыстырғанда ұсталғандардың саны артты,
- 105 есірткі «бетбелгісін» (тайник) жасаушы анықталды.
Қылмыстық топтардың әшкереленуі
Алматы қалалық ПД ҰҚҚКБ қызметкерлері Алматы, Астана, Қарағанды қалаларында «мефедрон» психотроптық затының аналогтарын аса ірі көлемде өндіруді ұйымдастырған қылмыстық топты әшкереледі.
Жедел іздестіру іс-шаралары барысында:
- 3 есірткі зертханасы анықталды,
- 3 күдікті тұлға ұсталды,
- 20,6 келіден астам «мефедрон» және 750 келі прекурсорлар тәркіленді,
- Жалға алынған пәтерлерден 2 келі 180,20 грамм оралған мефедрон табылды.
10.01.2024 жылы бұл дерек бойынша ҚР ҚК-нің 297-бабының 3-бөлігі бойынша сотқа дейінгі тергеу амалдары басталды.
Профилактикалық шаралар
Есірткімен күрес бағытында құқық қорғау органдары құқық бұзушылықтарды анықтау ғана емес, нашақорлықтың алдын алу мен халықтың есірткіге қарсы иммунитетін дамытуға ерекше көңіл бөлуде.
2024 жылы:
- Қаладағы білім беру ұйымдарында 715 профилактикалық іс-шара (науқандар, семинарлар, дөңгелек үстелдер) өткізілді.
- Қала аумағында есірткі жарнамасына қатысты 12 200 граффити анықталып, боялып жойылды.
- ҚР ҚК-нің 299-1 бабы бойынша үгіт-насихат жүргізген 40 қылмыстық іс тіркелді.
- 623 интернет-сайт анықталып, бұғаттау үшін «Кибернадзорға» жіберілді.
Бұл бағдарлама заңсыз мазмұндағы интернет-ресурстарға сілтемелерді автоматты түрде Қазақстан Республикасы Ақпарат және әлеуметтік даму министрлігіне жіберуге мүмкіндік береді.
Ақпараттық жұмыс
Халық арасында есірткіге қарсы иммунитетті қалыптастыруға ерекше көңіл бөлінеді.
- Бұқаралық ақпарат құралдарында – 1 289 материал жарияланды.
- 8 метро станциясындағы 42 мониторда әлеуметтік роликтер көрсетілді.
- 129 LED экранда анонимді сенім телефондары (WhatsApp 8-705-549-70-25) орналастырылды.
Жадыңызда болсын!
Есірткі тасымалдау – ауыр қылмыс, ол заң бойынша қатаң жазаланады.
Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексіне (ҚР ҚК) сәйкес, есірткі курьерлеріне бірнеше бап қолданылуы мүмкін. Бұл олардың әрекеттеріне, есірткінің мөлшеріне және қылмыстың ауырлығына байланысты.
1. ҚР ҚК-нің 297-бабы (Есірткі заттарын заңсыз дайындау, өңдеу, иемдену, сақтау, тасымалдау, жөнелту немесе өткізу)
Бұл бап есірткі тасымалдаушыларға (курьерлерге) тікелей қолданылады.
- 1-бөлік: есірткіні заңсыз дайындау, тасымалдау немесе сақтау – 3 жылдан 7 жылға дейін бас бостандығынан айыру.
- 2-бөлік: егер қылмыс алдын ала сөз байласу арқылы, бірнеше рет немесе қызмет бабын пайдалану арқылы жасалса – 5 жылдан 10 жылға дейін бас бостандығынан айыру.
- 3-бөлік: егер есірткінің аса ірі мөлшері айналымға енгізілсе немесе ұйымдасқан топпен жасалса – 10 жылдан 15 жылға дейін бас бостандығынан айыру немесе мүлкін тәркілеу.
2. ҚР ҚК-нің 286-бабы (Контрабанда)
Егер есірткі мемлекеттік шекара арқылы тасымалданса, бұл есірткі контрабандасы болып саналады.
- 1-бөлік: заңсыз тасымалдау – 5 жылдан 10 жылға дейін бас бостандығынан айыру.
- 2-бөлік: ұйымдасқан топтың қатысуымен немесе аса ірі мөлшерде – 10 жылдан 15 жылға дейін.
3. ҚР ҚК-нің 299-1-бабы (Есірткіні насихаттау немесе жарнамалау)
Егер курьер есірткі сатуға көмектессе, оны насихаттаса немесе интернет арқылы таратса, онда бұл бап қолданылады.
- 1-бөлік: заңсыз үгіт-насихат – 3 жылдан 6 жылға дейін бас бостандығынан айыру.
- 2-бөлік: қылмыс ұйымдасқан топ арқылы немесе БАҚ/интернет арқылы жасалса – 6 жылдан 10 жылға дейін бас бостандығынан айыру.
4. ҚР ҚК-нің 262-бабы (Ұйымдасқан қылмыстық топқа қатысу)
Егер есірткі курьері ұйымдасқан қылмыстық топтың мүшесі болса, онда оған бұл бап та қолданылуы мүмкін.
- Қылмыстық топқа қатысқаны үшін – 5 жылдан 12 жылға дейін бас бостандығынан айыру.
- Егер ұйымдастырушы болса – 15 жылға дейін бас бостандығынан айыру немесе мүлкін тәркілеу.
Есірткі курьерлеріне көбінесе 297-бап (есірткіні тасымалдау) және 286-бап (контрабанда) бойынша қылмыстық жауапкершілік жүктеледі. Бұл қылмыстар ауыр және аса ауыр санатқа жатады, сондықтан жаза мерзімі 3 жылдан 15 жылға дейін бас бостандығынан айыруды қамтиды, ал кей жағдайларда мүлкін тәркілеу қарастырылады.
Керек дерек
Есірткі тасымалдау өлім жазасына дейін әкелуі мүмкін.
Әлемнің әртүрлі елдерінде есірткі курьерлеріне қолданылатын жазалар заңнамаларына байланысты өзгереді. Көптеген мемлекеттерде есірткі тасымалына қатысты қылмыстар үшін қатаң жазалар қарастырылған. Мысалы:
· АҚШ: Есірткі тасымалдау федералды қылмыс болып саналады және есірткі түрі мен мөлшеріне байланысты 5 жылдан өмір бойына дейін бас бостандығынан айыру жазасы тағайындалуы мүмкін. Сонымен қатар, ірі көлемде есірткі тасымалдау өлім жазасына дейін әкелуі мүмкін.
· Сингапур: Есірткіге қатысты қылмыстарға өте қатаң қарайды. 15 грамм героин немесе 500 грамм каннабис сияқты белгілі бір мөлшерден асатын есірткімен ұсталған жағдайда, өлім жазасы қолданылады.
· Иран: Есірткі тасымалдау үшін өлім жазасы жиі қолданылады, әсіресе үлкен мөлшерде есірткімен ұсталған жағдайда.
· Ресей: Есірткі тасымалдау үшін 10 жылдан 20 жылға дейін бас бостандығынан айыру және ірі айыппұлдар қарастырылған.
Сан дерек
Шетел түрмелерінде отырған қазақстандықтар саны 820 адамға жеткен
Шетел түрмелерінде жазасын өтеп жатқан отандастарымыздың саны 820 адамға жеткен. Оның ішінде:
- Ресей түрмелерінде – 566 адам;
- Басқа ТМД елдерінде – 174 адам;
- Еуропа мен Америкада – 50 адам;
- Азия, Таяу және Орта Шығыста – 30 адам.
Әлеуметтік желілердегі жылдам табысқа уәде беретін жарнамаларға сенбеңіздер! Өмір бір сәттік шешімдерге тәуелді, ал қателіктің бағасы тым қымбат болуы мүмкін.