1975 jyldan keıin týǵan qazaqstandyqtardy qoldaýǵa baǵyttalǵan.
QR Áleýmettik kodeksiniń jobasynda zeınetaqy júıesiniń tıimdiligin arttyrý boıynsha jańa sharalar paketi qarastyrylǵan. Olardyń biri – 2023-2027 jyldar kezeńinde jumys berýshilerdiń mindetti zeınetaqy jarnalaryn kezeń-kezeńimen engizý. Bul zeınetkerlik demalysqa shyqqan azamattarǵa jınaqtaýshy júıeden qosymsha zeınetaqy tólemin tóleýge múmkindik beredi, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz.
Búgingi tańda Qazaqstanda bazalyq jáne yntymaqty zeınetaqyny, sondaı-aq BJZQ-dan zeınetaqy tólemin qamtıtyn kóp deńgeıli zeınetaqy júıesi qalyptasty.
Zeınetaqynyń yntymaqty bóligi jyl saıyn azaıatyny belgili, óıtkeni ony taǵaıyndaý kezinde 1998 jylǵy 1 qańtarǵa deıin, ıaǵnı jınaqtaýshy júıe engizilgenge deıin jasalǵan eńbek ótili eskeriledi. Bul rette jumyskerdiń 10% BJZQ-ǵa jarnalary tıisti zeınetaqy mólsherin qamtamasyz etý úshin jetkiliksiz.
Álemdik tájirıbede zeınetaqymen qamtamasyz etýde jumys berýshige mańyzdy ról bólingenin atap ótken jón. Mysaly, Malaızıada jumysker tabysynyń 23%-ynan jumys berýshiler zeınetaqy qoryna 12%, qyzmetker – 11%; Avstralıada 9,5%-yn tek jumys berýshi tóleıdi; Belarýste – 29%, onyń ishinde jumys berýshi – 28%; Germanıada – 18,6%, onyń ishinde jumys berýshi –– 9,3% tóleıdi.
Qazaqstanda JMZJ engizý halyqty zeınetaqymen qamsyzdandyrý jaýapkershiligin memleket, jumys berýshi jáne qyzmetker arasynda bólýge múmkindik beredi,sondaı-aq joǵalǵan tabysty barabar zeınetaqy tólemderimen almastyrýdy qamtamasyz etýge yqpal etetin bolady.
Kásipkerlik sýbektileriniń múddelerin eskere otyryp, kún tártibinen tys kezeńde jumys berýshilerge túsetin júktemeni azaıtý maqsatynda QR Áleýmettik kodeksiniń jobasynda 5 jyl ishinde JMZJ kezeń-kezeńmen engizý kózdelgen.
Bul shara zeınetaqysynyń mólsheri olardyń zeınetaqy aýdarymdaryna tikeleı baılanysty bolatyn 1975 jyldan keıin týǵan qazaqstandyqtardy qoldaýǵa baǵyttalǵan. Olardyń zeınetaqysy úsh komponentten quralady: memleketten bazalyq zeınetaqy, jınaqtaýshy zeınetaqy – BJZQ-ǵa óz aýdarymdary esebinen jáne shartty-jınaqtaýshy zeınetaqy-jumys berýshiler jarnalary esebinen.
Shartty-jınaqtaýshy quramdaýysh jınaqtaýshy (aýdarymdar kezeńi jáne olardyń jıyntyq kólemi tirkeledi) jáne yntymaqty (túsken qarajat 1975 jyldan keıin týǵan jáne zeınetkerlik jasqa jetken júıege qatysýshylarǵa zeınetaqy tóleýge baǵyttalatyn bolady) zeınetaqy júıeleriniń artyqshylyqtaryn qamtıdy.