Múmkindigi shekteýli azamattardyń quqyǵyn qamtamasyz etý áli tolyqqandy sheshilmeı keledi.
Osy rette múgedekterge qatysty keıbir qoǵamdyq uıym ókilderiniń basshylary múgedekter máselesin túbegeıli sheshý úshin memleket tarapynan arnaıy organ kerek ekendigin alǵa tartady, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz
Halyqaralyq tájirıbeni qarap otyrsaq, órkenıetti elderdiń kóbinde tikeleı múgedekter máselesimen aınalysatyn arnaıy memlekettik organdar bar. Olar basqa salamen emes, naqty osy múgedekterdiń máselesimen aınalysady. Al bizde qazir bul Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrliginiń quzyrynda bolǵanymen, olar múgedekterdiń máselesin tolyq sheshe almaıdy. Sebebi, olardyń múgedekterden basqa da jumystary jetip-artylady. Eńbek jáne eńbekaqy tóleý, jumyspen qamtý, zeınetaqymen qamsyzdandyrý degen sekildi jumystary tolyp jatyr. Qazirgi tańda elimizde múgedekter máselesin tek qoǵamdyq uıymdar ǵana jan-jaqty kóterip júr. Alaıda, múgedekter áli kúnge deıin ózderin qoǵamnyń tolyqqandy múshesi retinde sezine almaı keledi. Óıtkeni, kópshilik jerde úıdiń aınalasynan bastap, qoǵamdyq kólik pen keńselerge deıin múgedekterge eshqandaı jaǵdaı jasalmaǵan.
Ǵımarattardyń barlyǵynda derlik múgedektik arbamen júretin joldar men qondyrǵylar ornatylmaǵan. Keńes kezinde kóptegen qalalarda baǵdarshamdar qyzyl janyp turǵanda arnaıy dybys beretin sıgnaldar ornatylýshy edi. Qazir ol joq. Qoǵamdyq kólikter múgedekterdiń minip-túsýine qajetti jabdyqpen jabdyqtalmaǵan. Turǵyn úı keshenderin, ǵımarattardy salarda múgedekterdiń jaǵdaıy eskerýsiz qalǵan. Endi munyń barlyǵyn retke keltirý úshin ne isteý kerek? Qurylys kompanıalary bıik ǵımarattar salyp jatqanda múgedekter «muny maǵan yńǵaıly etip sal» dep aıta ala ma? Shyndyǵyna kelsek, múgedekterdiń sózine olar pysqyryp ta qaramaıdy. Sondyqtan múgedekterdiń máselesimen aınalysatyn arnaıy organ bolatyn bolsa, olar aıyppul salady, eger tyńdamasa, sotqa beredi, áıteýir, memlekettik organ bolǵannan keıin qolynda kúsh bar, sol arqyly sheshe alady. Tipti kerek bolsa, mundaı qurylym tikeleı Prezıdentke nemese Úkimetke baǵynýy tıis.
Al qazir múgedekter máselesimen mınıstrlik aınalysqanymen, olardyń múgedekter bóliminde jumys isteıtin kadr az. Olar búkil Qazaqstan múgedekteriniń jaǵdaıyn jasaı ala ma? Nemese mınıstrliktiń ár aımaqtaǵy basqarmalarynda múgedektikpen aınalysatyn eki-úsh adam ne tyndyra alady?
Qazir keıbireýler «Múgedekterge memlekettik qurylym nege kerek, onsyz da mınıstrlik bar, túrli qoǵamdyq uıymdar bar, endi taǵy da memlekettik organ ashyp, aqsha shyǵyndaýdyń keregi ne?» dep jatady. «Qyrýar qarjyny jelge shashqansha, odan da ol qarajatty múgedekterge berýdiń tetigin qarastyraıyq» deıdi. Jaraıdy, ol qarjyny múgedekterge bereıik. Biraq olar ony ne isteıdi? Múmkindigi shekteýli jandar múgedekterdiń ǵımarattarǵa, qoǵamdyq kólikterge kirip-shyǵýyn, baǵdarshamdarǵa sıgnal qondyrǵylaryn ornata ala ma? Joq. Sondyqtan munymen aınalysatyn arnaıy memlekettik organ qajet. Sonda múgedekter máselesinde birshama problemalar sheshilgen bolar edi.
Tym bolmasa, mınıstrliktiń ishindegi múgedekter máselesimen aınalysatyn shtatty kóbeıtip, olardyń quzyretin keńeıtip, jumys isteýine jaǵdaı jasaıyq. Quzyreti kúsheıse, olar qoǵamdyq uıymdarmen birlesip jumys istese, olardyń kótergen máseleleri eskerilip, sheshý joldaryn Úkimet birlesip atqarsa qandaı tamasha bolar edi. Eń bolmasa, sol bar organnyń óziniń jumysyn tıimdi etip, múgedekterge jaǵdaı jasaı alsaq qanekı.
Ókinishke qaraı, qazir múgedekterdiń máselesi shash-etekten. Olardyń alatyn járdemaqylary mardymsyz, arnaıy jumyspen qamtylyp otyrǵan joq, tipti kóp ǵımarattarda lıftiler joq bolǵandyqtan, múgedekter úılerinen shyǵa almaı qamalyp otyr. Muny bildeı bir mınıstrlik sheshe almaýda. Sondyqtan olardyń quzyretin keńeıtip, talapty kúsheıtip, qadaǵalaýdy qatańdatqanymyz durys. Qazir kózi kórmeıtin múgedekterge arnaıy kómekshi bekitilmegen, olardy qasynda bir adam jetektep júrmese qalaı júredi? Sanatorıılerge baraıyn dese, aparyp-ákeletin eshkim joq. Qazir olar taǵdyrdyń taýqymetin tartyp, úılerinde otyr. Qazir bizde múmkindik bar, qarjy bar, biraq ony tıimdi paıdalanýdyń joldaryn qarastyrǵanymyz jón. Eger arnaıy organ qurylyp, múgedekter máselesimen tikeleı aınalysatyn shtattar kóbeıse, olar qoǵamdyq uıymdarmen birigip jumys istep, naqty máselelerin tıisti organdarǵa jetkize bilse, osynyń ózinde-aq kóp jumystardy tyndyrýǵa bolady.
Qazaqstan tórtkúl dúnıege tanymal el atanyp jatyr. Bireý qyzǵanyp qaraıdy, bireý qyzyǵyp qaraıdy. Áleýeti osyndaı deńgeıge jetken el úshin múgedek jandarǵa qatysty problemany durys sheshe almaýymyz eldigimizge syn emes pe? Moıyndaý kerek, joǵarydaǵy aıtylǵan pikirlerdiń árqaısysy ózinshe oı salady. Al bizdiń oıymyzsha, bul máseleden daý týyndatpaı, quzyrly mınıstrlik bir jaǵadan bas, bir jeńnen qol shyǵara otyryp, aýyzbirshilikpen birige sheshse, biz almaıtyn qamal joq.