Қоғамдағы кез келген қақтығыс аяқ астынан пайда болмайды. Ол көбіне дер кезінде айтылмаған сөзден, тыңдалмаған ойдан, түсінілмеген сезімнен басталады. Ал сол қақтығыстың алғашқы көрінісі қайда байқалады? Әрине, мектеп қабырғасында. Сондықтан да соңғы жылдары білім беру жүйесінде тек академиялық көрсеткіштер емес, баланың психологиялық жай-күйі, қарым-қатынас мәдениеті, өзара түсіністік мәселесі алдыңғы қатарға шығып отыр.
Осы тұрғыдан алғанда, Тәуелсіздік күні қарсаңында Алматы қаласындағы №8 мектеп-гимназиясында ашылған Татуласу орталығы - уақыт талабынан туған, әлеуметтік маңызы зор бастама.
Білім мен тәрбие тең жүргенде ғана нәтиже бар
Қазіргі мектеп - тек білім беретін орын емес. Ол - мінез қалыптасатын, азаматтық ұстаным орнығатын, қоғаммен қарым-қатынас жасауды үйрететін орта. Оқушы сыныпта тек пән игеріп қана қоймайды, ол әділдік пен жауапкершілікті, сыйластық пен сабырды сол ортада үйренеді.
Татуласу орталығының басты мақсаты да - дәл осы құндылықтарды жүйелі түрде қалыптастыру. Орталық оқушылар арасында диалог мәдениетін дамытуға, дау-дамайды бейбіт жолмен шешуге, өзгенің пікірін тыңдай білуге бағытталған. Мұнда жазалау мен айыптау емес, түсіндіру мен келісім алдыңғы орынға қойылады.
Мемлекеттік саясатпен үндес бастама
Бұл жоба Мемлекет басшысы өз Жолдауларында атап өткен әділетті қоғам құру, жауапкершілігі жоғары азамат тәрбиелеу міндеттерімен толық үндеседі. Әділетті қоғам бір күнде қалыптаспайды. Ол мектептегі қарым-қатынастан, балаға деген көзқарастан басталады.
Татуласу орталығы - дәл осы ұстанымды іс жүзінде жүзеге асыруға бағытталған нақты қадам. Мұнда әр оқушының дауысы ескеріледі, әр жағдай жеке қаралады, әр тараптың пікіріне құрметпен қарау қағидасы сақталады.
Салтанатты ашылу: мазмұн мен мән
Орталықтың ашылу рәсімі мазмұнды әрі мағыналы өтті. Іс-шараға татуласу мен медиация саласында тәжірибесі бар мамандар, қоғам өкілдері қатысты. Олардың қатарында «Адам және Құқық» қоғамдық бірлестігінің президенті Гүлбарам Ахматқызы Джирембаева, кәсіби медиатор Александр Петрович Смирнов, сондай-ақ білім беру саласындағы басшылық құрам өкілдері болды.
Қонақтар өз сөздерінде мектеп қабырғасындағы дау-дамайдың алдын алу, балалар арасындағы түсініспеушілікті ушықтырмай, дер кезінде шешудің маңызын атап өтті. Бұл - тек мектеп ішіндегі мәселе емес, болашақтағы қоғам тыныштығына тікелей әсер ететін фактор екені айтылды.
Мектеп басшылығының ұстанымы
№8 мектеп-гимназиясының директоры А.А. Сүйіндікова Татуласу орталығының ашылуы мектептегі психологиялық ахуалды жақсартуға, оқушылар мен мұғалімдер арасындағы сенімді нығайтуға ықпал ететінін атап өтті.
Мектеп басшысының айтуынша, бала өзін қауіпсіз сезінген ортада ғана еркін ойлайды, ашылады, дамиды. Ал сенім бар жерде ғана шынайы тәрбие жүзеге асады. Бұл орталық — дәл сондай сенім алаңы болмақ.
Мектеп медиаторлары: жауапкершілікті сезінген ұрпақ
Татуласу орталығының негізгі бағыттарының бірі - мектеп медиаторларын даярлау. Бұл - қатарластар арасындағы дауды ересектердің араласуынсыз, өзара түсіністік арқылы шешуге мүмкіндік беретін тәжірибе.
Іс-шара барысында мектеп медиаторларының жұмысы туралы бейнеролик көрсетілді. Арнайы курстан өткен оқушыларға куәліктер табысталып, олар салтанатты түрде әділдік, бейбіт келісім және құпиялылық қағидаларын ұстануға ант берді.
Бұл - формальды рәсім емес. Бұл - баланың өзіне артылған сенімді сезінуі, жауапкершілікті түсінуі. Осындай тәжірибеден өткен оқушы ертең қоғамда да келісімге келе алатын азамат болып қалыптасады.
Татуласу - әлсіздік емес, мәдениет
Кейде татуласуды әлсіздік деп қабылдайтын түсінік бар. Алайда қазіргі өркениетті қоғамда татуласу - күштің емес, парасаттың көрінісі. Өзгені тыңдай білу, өз қатесін мойындау, ортақ шешімге келу - кез келген адамға оңай емес.
Мектеп қабырғасында осы мәдениет қалыптасса, ол бала өмір бойы соны ұстанады. Татуласу орталығы осы тұрғыдан алғанда, тек дау шешетін емес, мінез тәрбиелейтін алаң.
Бір мектептің тәжірибесі - жалпы жүйеге үлгі
№8 мектеп-гимназиясындағы Татуласу орталығы өзге білім беру ұйымдары үшін үлгі боларлық бастама. Егер мұндай орталықтар барлық мектепте жүйелі түрде жұмыс істесе, балалар арасындағы буллинг, агрессия, оқшаулану секілді мәселелердің алдын алуға нақты мүмкіндік туар еді.
Бұл - ұзақ мерзімді нәтиже беретін жұмыс. Бүгін басталған үнсіз әңгіме ертең қоғамдағы үлкен келісімге ұласуы мүмкін.
Қоғамның болашағы - оның балаларынан басталады. Ал баланың болашағы - оны қоршаған ортаға байланысты. Тыныш, сенімді, әділ ортада өскен бала ертең дәл сондай қоғам қалыптастырады.
№8 мектеп-гимназиясында ашылған Татуласу орталығы - дау емес, диалогты таңдаудың,
айыптау емес, түсінудің,
қақтығыс емес, келісімнің жолын көрсеткен маңызды қадам.
Бұл бастама - бүгінгі мектеп үшін ғана емес, ертеңгі ел үшін қажет.