Taspanews.kz тілшісімен сұхбат барысында сарапшы: «Мектеп оқушыларының жаппай улануы тамақтануға бөлінетін бюджеттік қаражатты қайта қарауға түрткі болуы керек», — деген пікір білдірді.
Елді дүрліктірген оқушылардың улану жағдайлары өскелең ұрпақтың сапалы тамақтану мәселесін көтеруге мәжбүр етті.
Бұрынғы мәзірді қолдана отырып, жаңа технологияларды енгізу қажет
Қоғамдық тамақтандыру жүйесінде тәртіп орнату цифрландыру арқылы жүзеге аса бастады. Осыған байланысты Қазақстан Республикасының Оқу-ағарту министрі Ғани Бейсембаев оқу жылының басында «Әлеуметтік әмиян» жүйесінің іске қосылғанын мәлімдеді. Ата-аналар балаларының қалай тамақтанып жүргенін және асханаға қаншалықты жиі барып жүргенін бақылай алады. Бұл мақсатта арнайы электронды ваучерлер енгізілуде. Алайда, «Аспаздық» бойынша World Skills бас халықаралық сарапшысы Серікхан Әділханов ең алдымен ас мәзірі мен қаржыландыру мәселелерін шешу керектігін атап өтті.
"Мектептегі тамақ жеңіл әрі сіңімді болуы керек. Бірнеше теңдестірілген мәзір ұсынылуы қажет. Қазіргі кезде барлығы граммен есептеледі, бірақ азық-түлікті алмастыру мүмкіндіктерін қарастыру қажет. Бұл мәселені жан-жақты талдау керек, оған кәсіби мамандар тартылуы тиіс. Мен Алматы облысы мәслихатының депутаты ретінде бұл мәселелерді көтердім, комиссия мүшесі ретінде асханаларды тексердік. Біздің мақсатымыз сын айту емес, балалардың тамақтану жүйесін жақсарту еді. Мысалы, котлетті кешке дайындаса, ашу процесі басталады, себебі құрамында нан мен пияз болуы мүмкін. Қазіргі уақытта әркім өз қалауы бойынша пісіреді, бірақ бұл жүйені бір тәртіпке келтіру қажет. Осы мақсатта комбинаттарды қайта құрып, жеткізушілердің өнімін тексеру керек. Комбинаттар бірнеше мектепке жоғары сапалы тамақ дайындай алатын кәсіби ұйым болуы тиіс", — деді Серікхан Әділханов.
Қаржыландыруды арттыру керек
2024 жылы бір бастауыш сынып оқушысын тегін тамақтандыруға 580 теңге бөлінген. Нарықтық экономика жағдайында бұл жеткілікті ме деген сұрақ туындайды. Мектеп асханаларына да осындай қаржы бөлінеді. Осындай сомаға бір мезгіл тамақтануға бола ма? Бірнеше жыл бұрын Алматыда 500 теңгеге тамақтану мүмкін деп айтқан шенеунік ұзақ уақыт бойы жұртқа күлкі болған еді. Айтпақшы, биылғы тариф 200 теңгеден 580 теңгеге дейін өсті.
"Ең басты мәселе — қаржыландыру. Бүгінгі күні бір балаға бөлінетін қаржы өте аз, бұл өз кезегінде тамақ сапасына кері әсер етуде. Ақша табу үшін балаларды тамақтандырумен айналысатын ұйымдар көп мектептерді бақылауға алады. Кәсіпкер әр мектепті қадағалап, тексеріп отыруы керек, бірақ егер ол оннан астам мектепке қызмет етсе, бұл мүмкін емес. Олар шикізатқа үнемдеуге тырысады, бұл жағдай да кері әсер етеді. Сонымен қатар, әр қалада қаржыландыру деңгейі әртүрлі. Мысалы, Алматы облысында 430 теңге болса, Алматы қаласында бұл сома екі есе көп. Облыста қаржыландыруды кемінде 700 теңгеге дейін арттыру қажет. Балаларды тамақтандыратын кімдер екенін де білу маңызды — тендерді кәсіби мамандар жеңе ме, әлде бұл салаға қатысы жоқ адамдар ма? Тендер өткізушілердің де кәсіби талаптарға сай болуы маңызды", — деп түйіндеді сарапшы.
