Adam ómiriniń úshten bir bóligin uıqymen ótkizedi.
Dúnıejúzilik uıqy kúni alǵash ret 2008 jyly 14 naýryzda Halyqaralyq uıqy komıtetiniń bastamasymen ótti. Sodan beri jyl saıyn kóktemgi kún men tún teńelerdiń aldyndaǵy juma kúni atalyp keledi, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz Calend.ru-ǵa silteme jasap.
Uıqy – aǵzanyń ómir súrýi úshin qajet erekshe forma. Durys uıqy kezinde aǵza kúni boıy jumsalǵan kúshin qalpyna keltiredi, osylaısha «ózin retke keltiredi». Sol sebepti de deni saý adam uıyqtap turǵannan keıin tynyqqan ári jańadan kúsh jınaǵandaı bolady.
Teńgerimdi tamaqtaný, kúndelikti rejımdi durys uıymdastyrý, uıqyǵa jetkilikti ýaqyt bólý — kóptegen jyldar boıy fızıkalyq jáne psıhıkalyq densaýlyqty saqtaý úshin qajetti jaǵdaılar.
Ortasha alǵanda, ár adam ómiriniń úshten bir bóligi uıqymen ótedi. Uıqy kezinde bizde mı belsendiligi tómendeıdi jáne onyń reaksıasy da báseń bolady.
Uzaq ýaqyt boıy «uıqynyń qanbaı» júrýi adamnyń ómir sapasyna áser etedi: ázil-qaljyń azaıyp, kóńil-kúı joǵalady, ashýshańdyq paıda bolady, adam ózinen ózi tuıyqtala bastaıdy jáne bir ǵana máselege shuqshıa beredi. Nebári 4 saǵattyq uıqynyń azdyǵy reaksıany 45%-ǵa tómendetedi. Este saqtaý qabileti nasharlap, túrli aýrýlardyń asqynýy múmkin.
Dárigerler uıqynyń buzylýyn bolashaq ınstýlttar, ınfarkttar, gıpertonıa jáne basqa da kúrderi aýrýlardyń bolýyna ákeletin baspaldaq dep ataıdy. Sondaı-aq durys uıqy - júrek-qan tamyrlary jáne basqa da aýrýlardyń, semizdiktiń aldyn alýdyń áser ete alatyn ádisteriniń biri. Uıqy mıdyń barlyq artyq oılardan arylýy úshin neırondyq baılanystardan kereksiz aqýyzdardy «tazalaıdy».
Uıqynyń qanyq bolýy úshin qarapaıym ádisterdi ustansa jetkilikti. Eń aldymen, «uıqynyń qanbaı qalatyn» kezderin jınaı bermeý kerek. Uıyqtar aldynda alkogól jáne kofeıni bar ónimderdi ishpegen jón – olar júıke júıesine keri áser etedi. Tamaqqa toıyp alyp nemese kerisinshe ish qabysyp qalatyndaı ash jatý da zıandy ekeni belgili. Keshki tamaqten keıin jáne uıqyǵa deıin shamamen 4 saǵat ótý kerek.
Alaıda, kóp uıyqtaýdyń da zıandy tustary bar. Ǵalymdardyń paıymynsha, eresek adam úshin táýligine 7-8 saǵat uıyqtaý eń jaqsy ári jetkilikti ýaqyt. Keıbir mamandar áıelderge qosymsha bir saǵat uıyqtaý artyq bolmaıdy dep sanaıdy. Sebebi olar emosıaǵa áldeqaıda berilgish keledi. Balalardyń aǵzalary qalypty jumys isteýi úshin táýligine keminde 10 saǵattan az uıyqtamaý kerek.
Bul kún ózimizdiń uıqymyzǵa taǵy bir ret mán berip, ıaǵnı densaýlyǵymyzǵa da kóńil bólýge sebep bolar kúnderdiń biri bolsyn. Uıqylaryńyz qanyq, kóńilderińiz kóterińki, denderińiz saý bolsyn!