Қазақстандықтар жиі қызықтыратын сұрақтардың бірі – азаматтардың міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыруға (МӘМС) төлеген жарналары мен аударымдары қайда сақталатыны және қалай бағытталатыны. Әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры осы мәселеге толық жауап берді.
Қайда сақталады?
Барлық жарналар мен аударымдар Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің арнайы шотына түседі. Сол жерден бұл қаражат халыққа көрсетілген медициналық қызметтерге ақы төлеу үшін медициналық ұйымдарға жіберіледі.
Заңнамалық негіздер
«Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы» Заңның 21-бабында Әлеуметтік медициналық сақтандыру қорының инвестициялық қызметі Қордың активтерін (МӘМС қаражатын) Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі арқылы қаржы құралдарына орналастыру жолымен жүзеге асырылатыны көрсетілген. Қор мен Ұлттық Банк арасында сенімгерлік басқару шарты жасалған.
Қалай жүзеге асырылады?
Ұлттық Банк МӘМС қаражатын бекітілген қаржы құралдарының тізбесіне сәйкес қатаң түрде бағалы қағаздар мен депозиттерге орналастырады. Бұл жүйе инвестициялық табыс алуға және МӘМС жүйесінің жинақталған активтерінің сомасын ұлғайтуға мүмкіндік береді. Алынған қаражат тек медициналық қызметтерге ақы төлеуге бағытталады және Қордың қажеттілігіне жұмсалмайды. Қор өз еркімен МӘМС қаржысын орналастырмайды.
2024 жылғы жағдай
2024 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша, 2017 жылдан бері жинақталған МӘМС активтерінің қалдығы 933 млрд теңгені құрады. 2024 жылдың төрт айында Қорға 441 млрд теңге МӘМС жарналары мен аударымдар түсті, оның ішінде 42 млрд теңге сомасына инвестициялық табыс алынды. Медициналық көмекке ақы төлеуге жұмсалған шығыстар 354 млрд теңгені құрады. 2024 жылғы 1 мамырдағы жағдай бойынша Қор активтерінің қалдығы – 1020 млрд теңге болды.
Ұлттық Банк бұл қаражатты қысқа мерзімді депозиттерге (171 млрд теңге), орта және ұзақ мерзімді облигацияларға (108 млрд теңге) және мемлекеттік бағалы қағаздарға (741 млрд теңге) орналастырды.
Жүйенің тиімділігі
2023 жылы алынған инвестициялық табыс 113 млрд теңгені құрады. Бұл қаражат МӘМС пакетінің бюджетіне қосымша 113 млрд теңге қосты. 2022 жылмен салыстырғанда инвестициялық кіріс 1,6 есе өсті. Бұл қаражат 2024 жылдың басында медициналық ұйымдармен жасалған шарттар бойынша 30% мөлшерінде аванс төлеуге бағытталды.
Тәуелсіз аудит
Әлеуметтік медициналық сақтандыру қорының қаржы-шаруашылық қызметі және МӘМС активтері бойынша жыл сайын тәуелсіз аудит жүргізіледі. Жыл қорытындысы бойынша қаржылық есептілік ҚР Қаржы министрлігінің депозитарийінде және Қордың ресми сайтында жарияланады. Қор ҚР Үкіметінде және ҚР Үкіметінің шоғырландырылған есептілігі шеңберінде ҚР Парламенті депутаттарының алдында үнемі есеп береді.
Бұл жүйе қазақстандықтарға медициналық қызметтердің қолжетімділігін қамтамасыз етіп, жыл сайын көрсетілетін медициналық қызметтердің санын ұлғайтуға мүмкіндік береді.