Қазақстан Республикасының Үкіметі бағаны тұрақтандыру жоспарында тауар биржасы мен сектордағы өнімсіз делдалдардың тізбегін жоюдан үмітті.
Биылғы жылдың қаңтар айында Қазақстан Республикасының көмір өндіруші кәсіпорындары 10,1 млн тонна тас көмір, қоңыр көмір және көмір концентратын алды, бұл өткен жылдың қаңтарымен салыстырғанда 3,8%-ға аз, деп хабарлайды Almaty-akshamy.kz Еnergyprom.kz сайтына сілтеме жасап.
Өңірлік контексте өндірістің ең үлкен көлемі дәстүрлі түрде Павлодар облысына тиесілі: 6,3 млн тонна, бұл жылына минус 3% деген сөз. Екінші және үшінші қатарда сәйкесінше Қарағанды (2,9 млн. тонна) мен Шығыс Қазақстан (854,2 мың тонна) облыстары тұр.
Анықтама үшін: 2021 жылғы қаңтар-желтоқсанда Қазақстан Республикасының кәсіпорындары 115,7 млн тонна көмір алды, бұл бір жыл бұрынғыдан 2,2%-ға артық.
Саладағы өндірістің басым бөлігі – жалпы көлемнің 89,8%-ы тас көмірдің үлесіне тиді: ағымдағы жылдың қаңтарында 9,1 млн тонна, бұл жыл сайынғы көрсеткіштен 5,1%-ға төмендеу. Оның ішінде отындық көмір өндіру 1,4 млн тоннаны, кокстелген көмір 606,3 мың тоннаны құрады.
Қоңыр көмір (лигнит) өндіру бір жылда 12,9%-ға, 669,6 мың тоннаға, көмір концентраты – 3,1%-ға, 358,6 мың тоннаға дейін өсті.
Қазақстан көмірге деген ішкі сұранысты (ішкі нарықтағы сату мен экспорттау) толығымен дерлік қамтамасыз етеді. Көмірдің көп бөлігі экспортталады.
Мәселен, 2021 жылдың қаңтар-желтоқсан айларының қорытындысы бойынша, Қазақстан Республикасынан 500,1 миллион долларға 29,2 миллион тонна көмір экспортталды. Өсім физикалық мәнде 10%, ақшалай түрде 31%-ды құрады.
Қазақстандық көмірге деген ең көп сұраныс ТМД елдері тарапынан болып отыр. Мәселен, 2021 жылдың 12 айында бұл бағытта 392,6 миллион долларға 23,2 миллион тонна көмір жөнелтілді. Қазақстандық көмірді сатып алу бойынша Ресей көш бастап тұр: экспорттың жалпы көлемінің 65,1%-ы осы елдің үлесінде. Одан кейінгі орында Беларусь пен Қырғызстан келеді.
ТМД-дан тыс елдерге Қазақстан 107,5 миллион долларға 6 миллион тонна көмір экспорттады. Мұнда Швейцария көш бастап тұр: 4,8 млн тонна, плюс 34,6%.
Қазақстанның ішкі нарығында ағымдағы жылдың қаңтар айының қорытындысы бойынша бір тонна көмір 14,8 мың теңгеге дейін қымбаттады – бұл бір жылда 9,8%-дық өсім.
Бағаның ең көп жылдық өсімі* Шығыс Қазақстанда (жылына 22,2%), Жамбыл (14,9%) және Ақмола (14,5%) облыстарында, ең азы Солтүстік Қазақстан облысында (жылына 3,2%-ға) тіркелді. Батыс Қазақстан және Қызылорда облыстарында бағалар жылдық динамика бойынша өзгерген жоқ.
Еліміздің ірі қалалары мен мегаполистерінің ішінде бір тонна көмірдің ең қымбат бағасы Таразда (20,1 мың теңге), ең арзаны Семейде (11,4 мың теңге) болды.
Анықтама үшін: 2021 жылғы қаңтар-желтоқсанда көмір бағасы өткен жылдың осы кезеңімен салыстырғанда 5,2%-ға, 2020 жылы 3,3%-ға өсті.
Үкімет муниципалдық көмірге оңтайлы баға белгілеуді қамтамасыз ету мақсатында өнімсіз делдалдарды шығару жұмыстарын жүргізуде, деп хабарлады Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің ресми ресурсы.
Үкімет сайтының хабарлауынша, көмірді тауар биржасы арқылы өткізу бойынша пилоттық жоба өзінің тиімділігін көрсетті – делдалдардың саны қысқарды, бөлшек саудадағы сатушылар үшін көмір шахталарының ресурстарына тікелей қолжетімділік қамтамасыз етілді.
* деректері ұсынылмаған Атырау және Маңғыстау облыстарын қоспағанда
Көмірге әлемдік сұраныстың негізгі қозғаушы күштерінің бірі - электр энергиясын өндіру.
Қытай 2020 жылы көмір өндіру негізінде электр энергиясын шығару бойынша көшбасшы болды: 4,9 мың тераватт-сағат – бір жыл бұрынғыдан 1,4%-ға артық. Бұл көрсеткіштің алғашқы үштігіне Үндістан мен АҚШ та кірді.
Қазақстан рейтингке қатысқан 27 елдің арасында 16-орынға тұрақтады. ТМД елдерінің ішінде Ресейдің көмір өндірудегі көрсеткіші Қазақстаннан 2,1 есе жоғары болса, Украинаның көрсеткіші, керісінше, 1,8 есе төмен.
