2024 жылдың күзінен бастап Қазақстанда жатыр мойны обырына қарсы 11 жастағы қыздарды жаппай вакцинациялау жоспарлануда. Бұл ақпаратпен Өңірлік коммуникациялар қызметінің алаңында Алматы Онкологиялық орталығының онкогинекологиялық бөлім меңгерушісі Райхан Болатбекова бөлісті, деп хабарлайды aqshamnews.kz.
Райхан Болатбекова жатыр мойны обыры елдегі әйелдерде жиі кездесетін қатерлі ісіктердің бірі екенін атап өтті.
«Жатыр мойны обыры әйелдерде онкологиялық аурулар бойынша екінші орында, жыл сайын осы қатерлі дерттің 2000-нан астам жаңа жағдайы тіркеледі. Алматыда 2023 жылы жатыр мойны обырының 223 жаңа жағдайы анықталған. Соңғы онжылдықта ауру 20-30 жас аралығындағы жас әйелдерде жиі кездеседі», - деп бөлісті ол.
Ұлттық онкорегистрдің деректері бойынша Алматыда жатыр мойны обырының 55% - ы бірінші кезеңде анықталады. Сарапшылар аурудың ерте диагностикасының өсуі оны ерте анықтауға бағытталған скринингтік бағдарламамен байланысты екенін атап өтті.
Маман Қазақстанда жатыр мойны обырын ерте анықтау скринингінің ұлттық бағдарламасы бар екенін еске салды, ол 30 бен 70 жас аралығындағы әйелдерге 4 жыл аралықпен жүргізіледі. Жыл сайын Алматыда 70 мыңнан астам әйел осындай скринингтен өтеді.
«Жатыр мойны обыры - бұл алдын алуға болатын жалғыз қатерлі ісік. Профессор Харальд цур Хаузен жатыр мойны обырының пайда болуындағы адам папилломавирусының рөлін дәлелдегеніт үшін Нобель сыйлығын алған. АПВ-нің 200-ге жуық түрі бар, олардың 14-і адамдар үшін қауіпті және жатыр мойны обырын ғана емес, сонымен қатар ауыз қуысы мен сыртқы жыныс мүшелерінің қатерлі ісігін де тудыруы мүмкін. Адам папилломавирусының жатыр мойны обырымен байланысының ашылуы осы ауруға қарсы вакциналардың пайда болуына әкелді», - деді спикер.
Оның айтуынша, қазіргі уақытта АПВ вакцинациясы 100-ден астам елдегі ұлттық иммундау бағдарламасының бөлігі болып табылады. Дамыған елдер қыздарды вакцинациялаудан басқа, вирустың таралуын тоқтату және онымен байланысты аурулардан қорғау мақсатында жасөспірім ұлдарға вакцинация жүргізуде.
«АҚШ пен Австралия сияқты елдер 17 жылдан астам уақыт бұрын жасөспірім қыздарды иммундау бағдарламаларын енгізді. Жатыр мойны обырына қарсы вакцинация әртүрлі елдерде осы аурудан болатын сырқаттанушылық пен өлімді 70-97% - ға төмендетуге мүмкіндік берді, бұл мәселені жою мүмкіндігін көрсетеді. Жаппай вакцинацияның негізгі контингенті - 9-13 жас аралығындағы жасөспірім қыздар. Бұл жас жыныстық белсенділік басталғанға дейін вакцинация үшін таңдалады, өйткені оның 10 жасында басталу жағдайлары бар. АҚШ-тағы зерттеулер көрсеткендей, жасөспірімдердің 2% - ы жыныстық қатынасты 10-11 жасында бастайды», - деді ол.
Әйелдерге жыныстық қатынас басталғанға дейін вакцина алу ұсынылады. ДДСҰ вакцинацияны 26 жасқа дейін, ал АҚШ-та 45 жасқа дейін алуға кеңес беріледі.
Мамандар вакциналардың қауіпсіздігін ДДСҰ бақылайтынын және көптеген зерттеулер елеулі жанама әсерлер болмағанын көрсетеді. Ең жиі кездесетін жағымсыз реакциялар вакцина енгізілген жерде қызару, дене қызуының көтерілуі, бас айналу және жүрек айнуы болды.
«Вакциналарды қолданудың 17 жылдық тәжірибесі олардың ұрық үшін қауіпсіздігін көрсетті. Вакцинаны 10-15 жыл бұрын алған қыздар жүкті болып, босанып үлгерді, бұл АПВ вакциналарының қауіпсіздігін растайды. Бүгінгі күні жатыр мойны обырына қарсы бес вакцина бар: екеуі екі валентті, екеуі төрт валентті және біреуі тоғыз валентті. Барлық вакциналар ДДҰ мақұлдаған және қауіпсіз деп саналады», — деді спикер.
АПВ вакцинасы жатыр мойны обырын жиі тудыратын вирус түрлеріне бағытталған, сонымен қатар вульва, қынап, анус және ауы жұтқыншағы обырын тудыруы мүмкін. Вакцина сонымен қатар жыныс мүшелерінің кондиломасын тудыратын АПВ түрлерінен қорғайды. 2024 жылдың күзінен бастап Қазақстанда қыздарды жатыр мойны обырына қарсы вакцинациялау басталады