Тәуелсіздіктің 30 жылында Қазақстан көптеген қиындықтарды жеңіп, бүкіл әлем таныған мемлекетке айналды. Атап айтқанда, оңтүстік астана Алматы көптеген салаларда көш бастап тұр.
Бүгін ел зиялылары Алматы қаласы әкімінің орынбасары Ілияс Өсеровтің төрағалығымен өткен дөңгелек үстелге (оған қатысушылар онлайн-форматқа қосылған) жиналып, Тәуелсіздіктің осы кезеңінде сүйікті қаланың жетістіктері туралы әңгімелесті және одан әрі дамудың жаңа перспективаларын қарастырды.
Экономикалық даму, инвестициялық тартымдылық, сонымен қатар отандық ғылым, білім мен мәдениет салаларының дамуы. Осы және басқа да көптеген мәселелерді ғалымдар, мәдениет қызметкерлері, кәсіпкерлер мен жергілікті билік өкілдері талқылады. Атап айтқанда, олар алматылықтардың тамаша жетістіктері туралы айтты. Кездесу Қазақстан тәуелсіздігінің 30 жылдығына арналған.
- Тәуелсіздікке дейінгі ұзақ жол біздің қаладан басталды, - деп еске салды әкімнің орынбасары. - Тәуелсіз Қазақстанның қалыптасу жолындағы маңызды оқиғалар Алматымен тығыз байланысты. Мұнда ел үшін маңызды шешімдер қабылданды: мемлекеттік егемендік туралы Декларация, Конституция, мемлекеттік рәміздер бекітілді, Қарулы Күштер мен ұлттық валюта жасалды.
Спикер Тұңғыш Президенттің сындарлы саясатының арқасында Алматының өсу мен дамудың оң динамикасын көрсетіп келе жатқанын атап өтті. Нұрсұлтан Назарбаев «Тәуелсіздіктің алтын бесігі» деп жариялаған Алматының бүгіні мен болашағы - Елбасы мен ел Президенті Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаевтың тұрақты қамқорлығы мен ерекше назарының нәтижесі.
- Тәуелсіздік жылдарында Алматы экономикасы бірнеше есе өсті (Алматының ЖӨӨ: 1991 - 5,5 млрд теңге, 2020 ж. - 13546,9 млрд теңге), - деді Ілияс Өсеров. - Алматы елдегі ЖІӨ бойынша көшбасшы, сонымен қатар мемлекеттік бюджеттің ең ірі доноры. Қала экономикасының жылдам өсуі қалалықтардың өмір сүру сапасына оң әсер етті.
Тәуелсіздік жылдары өмір сүру ұзақтығы 75,4 жасқа дейін өсті. Мемлекеттің жұмыспен қамту шараларын қолдаудағы белсенді рөлі жұмыссыздық деңгейін төмендетуге көмектесті. Алматыда өмір сүру жағдайының жақсаруы бала туу мен халықтың сырттан көп келуіне әсер етті. Қаланың көліктік қолжетімділігіне ерекше назар аударылады - 2000 жылдан бері Алматыда 40-қа жуық негізгі инфрақұрылымдық жобалар бой көтерді: метро, жол айырықтары, туннельдер, эстакадалар.
Алматылықтарды әлеуметтік инфрақұрылым алаңдатады. Басты мәселелердің бірі – білім беру құралдарымен қамтамасыз ету. 1991 жылдан бастап мектепке дейінгі білім беру мекемелерінің саны 2,2 есе 380-ден 825-ке, мектептер 1,6 есе 187-ден 300-ге, ауруханалар 1,6 есе 58-ден 92-ге дейін өсті.
Сонымен қатар, алматылықтар мәдени астана мәртебесін мақтан тұтады, деп жалғастырды сөзін әкімнің орынбасары. Қала аумағында 114 жергілікті және 33 республикалық маңызы бар тарих пен сәулет ескерткіштері бар.
Алматы қаласы Қоғамдық кеңесінің төрағасы Рахман Алшановтың айтуынша, мегаполис республикадағы шағын және орта бизнесті дамытудың нағыз орталығына айналды.
«Егер басқа өңірлерді шикізат алға жылжытса, ал әбіздің алтын - ШОБ», - деді Рахман Алшанов. - Біз білім мен ғылымды дамыттық, сондықтан қала тұрғындарының шығармашылық әлеуеті маңызды, олар жаңа тәсілдерді іздейді, оқиды, енгізеді. Естеріңізге сала кетейін, тәуелсіздік жылдарында мегаполис республикалық бюджеттің доноры болды. Ал, бұл бірінші кезекте оның тұрғындарының әлеуеті туралы айтады. Уақыттың қиындықтарына қарамастан, мегаполис қарқынды даму үстінде. Мәселен «Шетсіз қала» қағидаты бойынша. Қала әкімдігі бүгінде айтарлықтай күш салуда, соның арқасында мегаполистің жаһандық мәселелері шешілуде.
Өз кезегінде Қазақ ұлттық аграрлық университетінің ректоры Тілектес Есполов әрбір төртінші студенттің Алматыда білім алатынын атап өтті.
«Тәуелсіздік алған кезде Қазақстанда 61 жоғары оқу орны жұмыс істеді», - деп еске алады Тілектес Есполов. - Бүгінде олардың саны 125. Оның ішінде Алматыда 39 - 31%. Осылайша, бүгінгі таңда біздің мегаполисте әрбір төртінші студент, екінші бакалавриат және екінші докторант білім алады. Барлығы республика бойынша жоғары оқу орындарында 604 мыңнан астам студент оқиды, оның 27% немесе 163 мыңы Алматы университеттерінде жоғары білім алады. Магистранттардың 35%-дан астамы және докторанттардың 50%-дан астамы біздің қалада оқиды. Сондықтан Алматыны Қазақстандағы білім мен ғылым орталығы деп атау өте орынды.
ҚР еңбек сіңірген туризм қызметкері Бақыт Оразымбетова мегаполистің бірегей табиғи әлеуетін туралы айтты.
«Қаланың экотуризмді дамыту бойынша бірегей табиғи әлеуеті бар, ол бай тарихи-мәдени мұра, қаржылық жағынан қолжетімді және туризм үшін қауіпсіз орын», - деді спикер. - Тәуелсіздіктің 30 жылы ішінде Алматы Орталық Азиядағы дамыған мегаполистердің біріне айналды, мұнда жоғары сұраныс, нарық бар. Алматы агломерациясының халқының 2035 жылға қарай халықаралық консультанттардың болжамы бойынша өсу әлеуеті бар 2,8 миллионға жуық адамды құрайды. Қазақстанға келетін шетелдік туристердің 70%-дан астамы біздің қалада міндетті түрде болады.
Оның айтуынша, бүгінде туризм секторымен 97 мыңнан астам адам айналысады. Орташа жалақы 158,6 мыңнан 172,7 мың теңгеге дейін. Тек осы жылдың 5 айында ғана туризм индустриясына салынған инвестиция көлемі 40,3 млрд теңгені құрады.
ҚР Құрметті сәулетшісі Алтай Сатыбалдиев мегаполистің Қазақстанда ғана емес, посткеңестік кеңістікте де көшбасшы болып қала беретінін айтты.
«Тәуелсіздік алғаннан бері қаланың бірнеше даму кезеңдері болды және олардың әрқайсысы өзіндік көрсеткіштерімен ерекшеленді», - деді Алтай Сатыбалдиев. - Тәуелсіздік алғалы бері мегаполис аумағы 19-дан 70 мың гектарға дейін үш есе өсті. Халық саны екі есе артты. Осы уақыт ішінде мың шақырымға жуық жаңа көшелер пайда болды. Инфрақұрылымдық желілердің саны 30-ға өсті. Қоғамдық көлік жүйесі іс жүзінде қайта құрылды, метро салынды және тағы басқалар.