Мұндай жұмысшылардың 21,8%-ына немесе 228,3 мыңына фрилансерлік қызмет табыс табудың негізгі жолы болды. Ал тағы 78,2%-ы немесе 820,5 мың адам фрилансерлік қызметте де, жұмысқа орналасып та жұмыспен қамтылған. Осылайша, 2021 жылы қызметкерлерді жұмыспен қамтудың жалпы көлеміндегі фрилансерлердің үлесі 16,6% болды. Бұл - айтарлықтай маңызды көрсеткіш.
Өңірлік тұрғыда фрилансерлердің басым бөлігі Алматы (244 мың адам) және Астана (133 мың адам) қалаларында, сонымен қатар Түркістан облысында (93 мың адам) жұмыс істеген. Үздік бестікке Шымкент (71 мың адам) пен Алматы облысы (68 мың адам) кірді. Бұл туралы Finprom.kz жазды.
Баяндамада фрилансерлердің саны жылдан жылға артып келе жатқаны айтылған. Бұл секторға коронавирус пандемиясы ерекше серпін берді.
Фрилансер деген кім?
Freelance сөзі ағылшын тілінен аударғанда "штаттан тыс" деген мағынаны білдіреді, яғни, ешқандай жұмыс беруші компанияның құрамында жоқ, тапсырыс берушіні өз еркімен таңдайтын, өз жұмыс уақытын өзі реттейтін кәсіп иесі. Олар түрлі компания мен тапсырыс берушіге жұмыс істейді. Бұл қызметтегілердің санатына табысын көбейту мақсатында бірнеше жұмысты қатар алып жүретін адамдарды жатқызуға болады.
"Фрилансер" деген терминнің мағынасына қатысты көптеген дерек бар. Әйгілі жазушы Вальтер Скоттың "Айвенго" романында бұл термин алғаш рет қолданылады. Жазушы романда орта ғасырлардағы жалдамалы жауынгерлерді осылай атаған.
ҚР "Халықты жұмыспен қамту туралы" заңы бойынша өзін-өзі жұмыспен қамтушыларға табыс алу үшін тауар өндірумен немесе өткізумен, қызмет көрсетумен дара айналысатындар, өндірістік кооператив мүшелері, отбасылық кәсіпорындар мен шаруашылықтардың және жұмыс берушілердің еңбекақы төленбейтін жұмыскерлері жатады. Біздің қоғамда бұлардың бәрін бір сөзбен фрилансер деп атау қалыптасқан.
Әлеуметтік желілердің тапсырыстар нарығы ретінде өсіп келе жатқан рөлін бөлек атап өткен жөн. TikTok, Facebook, Instagram және YouTube фрилансерлер арасында әлі де танымал. Оның үстіне әлеуметтік желілер мен бейнесервистер қала тұрғындарының ғана емес, ауыл тұрғындарының да барлық мүмкіндігін белсенді түрде пайдаланып жатқаны белгілі.
Мысалы, Tele2/Altel 2022 жылы 250+ ауылда өз желісіндегі трафикті тұтынуға зерттеу жүргізді. Оператордың мәліметі бойынша, Алматы және Жетісу облыстарының ауылдары тұтыну бойынша көш бастап тұр: барлық 250+ трафиктің 30%-дан астамы. Одан кейінгі орында Ақтөбе мен Қарағанды облыстары тұр. YouTube, Instagram, TikTok, VK және Facebook Tele2/Altel желісіндегі 250+ ауылдың жалпы трафигінің 37%-ына тең. Ауыл тұрғындарының жыл басынан бері аталған қызметтерге жұмсаған жалпы уақыты 136 мың сағат (немесе жылдармен есептегенде 16 жыл) болды, бұл әлемдік үрдістерге сәйкес келеді.
Түрлі саладағы сарапшылардың пікірінше, қазір әлеуметтік желілердегі ауылдық тиктокерлер мен блогерлер санының қарқынды өсуі байқалады.