АҚШ-қа ҚАЗАҚСТАННАН НЕ КЕРЕК?
Америкаға Қазақстанның батыс идеологиясы аясында еркіндік пен демократия форватерінде жүріп, екінші жағынан Каспийде мұнай өндіріп жатқан Шевронмен дос болып қала бергені керек. Орталық Азиядағы аймақтық қауіпсіздік мәселесінде АҚШ Өзбекстанға көбірек сенім артады. Себебі, Пентагон Қазақстанда Ресейдің әскери позициясы әлі сақталып отыр деп есептейді. ОДКБ, Байқоңыр кешені мен Сары-Шаған полигоны оған әрине дәлел.
Қазақстан Вашингтонға экономикалық жағынан қарағанда, саяси тұрғыдан көбірек керек. Егер АҚШ Орталық Азияны Ресей мен Қытайға қарсы маятник ретінде қолданғысы келсе, онда бұл рөлге екі алпауытпен де шектесетін Қазақстан ғана тура келеді. Әзірге АҚШ Қазақстанның Ресейдің параллельді импортына көмектесуін мүмкіндігінше тоқтатқысы келіп отыр.
ҚАЗАҚСТАНҒА АҚШ-тан НЕ КЕРЕК?
Бізге инвестиция керек. Одан да дәлірек айтсақ, енді шикізатқа емес, дайын өнім өңдеуге деген инвестиция қажет болып тұр. Доллармен қоса, технологиялар келіп жатса тіпті жақсы. Қарапайым тілмен түсіндірсек, Қазақстан АҚШ бізге келіп, Apple, Tesla, IBM сияқты көп күшті зауыттар салып, онда көптеген отандастарымыз жақсы жалақыға жұмыс істесе екен деп армандайды. Сонда біздегі кедейлік пен бюджет проблемасы шешілер еді. Сондықтан осы кездесуден кейін символикалық, психологиялық кедергі болып тұрған «Джексон- Веник түзетуі» алынып тасталады деген ой бар.
Қазақстан үшін АҚШ нөмірі бірінші сауда серіктесі емес. АҚШ үшін Қазақстан тіпті 60-шы орындарда деуге келеді. Олар бізге тауарымызды алатын елден гөрі, инвестиция құятын ел ретінде бағалы. 1993 жылдан бері АҚШ-тан бізге келген инвестиция көлемі 62 миллиард доллардан асқан. Сонда да бір қызығы, инвестиция бойынша АҚШ бірінші орында дей алмаймыз. Көп шуламайтын Нидерланды мемлекеті 30 жылдың ішінде бізге 110 миллиард доллар құйып тастаған.
Керек дерек
АҚШ пен Қазақстан арасындағы тауар айналымы 2022 жылы рекордтық деңгейге жетіп, 3,1 миллиард долларды құрады. АҚШ- тың бізден аларынан бергені көп болды. Біз оларға 1,2 миллиард доллардың тауарын экспорттасақ, мұхиттың арғы жағынан келген импорт 1,9 миллиард долларға шықты. Яғни сауда балансында жағымды сальдо АҚШ жағында. Америкаға біз мұнай мен ферроқорытпалар жібереміз. Ал ол жақтан ұшақ, көліктер, айфон мен макбуктар алдырамыз.
Ал биылғы қаңтар–шілде айларында АҚШ-қа бізден баратын экспорт 737,8 миллион доллардан асты. LSM мәліметінше, сату көлемінің негізгі бөлігін мұнай – 509,6 мың тонна (-25,8%), ұшақтар мен тікұшақтар – 92,3 тонна және ферроқорытпалар – 61,6 мың тонна (+0,5%) құраған. Өз кезегінде Америка Құрама Штаттарынан келетін импорт 1,6 еседен астам өскен. Қазір оның көлемі 1,6 миллиард доллар болды.