Жошы ұлысы – алғашқыда моңғол, кейіннен түркіленген мемлекет, шамамен 1240 жылы Русь княздықтарын жаулап алғаннан кейін Моңғол империясының батыс бөлігінде орналасқан хандық.
Жошы – Шыңғысханның алғашқы әйелі Бөртеден туған үлкен ұлы. Шыңғысхан Бөртеден туған төрт ұлына барша жерін үлестіргенде, Жошыға Ертіс өзенінен бастап батысқа қарай Қыпшақ даласы түгел тиеді. Жошы (1187-1227) қысқа ғұмырына қарамастан, 60-тан астам ірі шайқасқа қатысып, әлемнің 200-ге жуық қала-қамалын бағындырған әйгілі қолбасшы болды.
Жошы 1207 жылы Сібірдегі орман жұртын қан төгіссіз бағындырып, 1211-1216 жылдары Алтын еліне, 1219-1224 жылдары Хорезм жорығына қатысып, Сыр бойындағы 26 қала-қамалды басып алды. 1223-1224 жылдары Самарқан, Үргеніш үшін болған ірі шайқастарда маңызды рөл атқарды. Жошы әкесінен Қыпшақ даласын үлесіне алып, бұл жерлер кейін «Жошы ұлысы» немесе «Қыпшақ хандығы» деп аталды.
Жошы ханның билігі кезінде Жошы ұлысы Орталық Қазақстанда орналасқан, ал астаналарының бірі Сарайшық қаласы болды. Жошы хан 1227 жылы құлан аулап жүргенде, Шыңғысханнан жарты жыл бұрын қайтыс болды. Оның мазары бүгінге дейін Ұлытауда сақталған.
Жошы ұлысы 1269 жылы Талас құрылтайынан кейін жеке мемлекет болып, Алтын Орда аталды. Алтын Орда Шығыс Еуропа мен Сібірдің кең аумақтарын қамтыған. Жошы ұрпақтары Алтын Ордада 132 жыл билік құрды. Жошы ұрпақтары Қазақ хандығының негізін қалаған, ал қазақ хандары Жошы әулетінің мирасқорлары болып табылады. Сарайшық қаласы ұлы ұлыстың және кейіннен қазақ хандығының маңызды әкімшілік және сауда орталығы болған.