Merzimi bitken Sıyr (jyly) osqyrynyp, amalsyz tarıh qushaǵyna enip barady. Jańa jyldyń ıesi – Barys kúndeı kúrkirep óz tuǵyryna ornyǵýda.
Jańa jyldy tek Shyǵys halqy ǵana emes, álemniń 40-qa tarta memleketi naýryz aıynda qarsy alyp júr. Eýropalyqtar ýlap-shýlap júrip qaqaǵan qańtardyń basynda bastap, eki márte (eskisin bir, jańasyn bir) qarsy aldy.
Astronomdar 2021-di – Buqa jyly dep jarıalady. Buqa dese, degendeı, buqalyǵyn kórsetti. Jyldyń sońyna qaraı, qańtarda oqalaq tıgendeı móńkidi-aı kelip. Jyldyń sońy dep otyrǵanymyz, Sıyr jyly qazaqy esep boıynsha, naýryzdyń 22-sine bitedi. Aqpannyń 15-16-syna qys pen kóktem beldesedi. Sol kúni aýa raıy qandaı bolsa, kóktem aıy sondaı bolady degen joramal bar.
Barys jyly qandaı bolady? Barys – Sıyr jylynan keıin, Qoıan jylynan buryn kiretin múshel esebiniń úshinshi jyly. Ortalyq Azıa halyqtarynyń kúntizbelerinde qoldanylady. Al Ońtústik-SHyǵys Azıa elderinde Barys jylyn «Jolbarys jyly» dep te ataıdy.
Barys jyly - qıyndyq pen qýanyshqa, aýyrtpalyq pen jaqsylyqqa toly jyl. Barysty saqtar qasıetti ań dep baǵalaǵan, oǵan orynsyz kúsh jumsamaǵan. Qazaq halqynyń joramalynda Barys kúrdeli betburystar aldyndaǵy tynyshtyq jyly dep sanalǵan. Aıtalyq, 1937 jyly bastalǵan repressıa (jappaı atý, qyrý, jer aýdarý) Barys jyly (1938) aıaqtalǵan. 1986 jyly Jeltoqsan oqıǵasy Barys jylymen tuspa-tus keldi. Nátıjesinde elimiz Táýelsizdikke qol jetkizdi.
Barys jyly týǵandardyń tabıǵı belgisi – aǵash. Barys jylǵylar óte myqty, qajyrly, shynaıy, jomart bolyp keledi. Jaman qasıeti: tynymsyz, ózimshil, tek óz basyn oılap qalǵan. Degenmen, Barys jyly adamzat tarıhy men taǵdyryna yqpal etken tulǵalar ómirge kelgen. Sol sebepti, Barys jylyn qazaqtar jaısyz jyl dep sanamaıdy. Aqyrettiń paıǵambary Muhammed (s.ǵ.s), qazaqtyń tuńǵysh emıgranty Mustafa Shoqaı Barys jyly dúnıe esigin ashypty.
Qoldanystaǵy kúntizbe boıynsha, búgin 10-shy aqpan. Aı kúntizbesi boıynsha, aqpannyń – 8-i, qazaqsha aqpan aıynyń bastalýyna 3 kún bar (14 aqpannan bastalady). Apta aıdyń alǵashqy on kúnin túgel qamtyp tur. Árbir aıdyń basy men ortasynda jáne sońynda aýa raıynda ózgeris bolatyny beseneden belgili. Osy aptanyń aýa raıyn «túske deıin kıiz, tústen keıin múıiz» degen burynǵylar. Demek, aldaǵy apta qubylmaly bolatynǵa uqsaıdy: jańbyr da, qar da, ashyq kúnder de kórinis berýi ǵajap emes.
Babalar aıtady
Aqpan aıynyń sońǵy jartysynda:
* Aýa raıy ashyq bolsa, jaz qýań bolady.
* Jer kólkildep, ylǵal molaısa, jazda jer otty bolady.
* Dala qarly bolsa, keler jazda jer nárli bolady.
*Alqap qalyń qar jamylsa, kókekte kól sýǵa tolady.
* Eki aralyqta qar jaýsa, kóktem jańbyrly bolady.