Búgin Qazaqstannyń eń eski qýyrshaq teatrlarynyń biri – Almaty memlekettik qýyrshaq teatrynyń qurylǵan kúni. Aqshamnews.kz tilshisi elimizdegi tuńǵysh teatr jaıly málimet usynady.
Teatr tarıhy
Almaty qalasynyń Memlekettik qýyrshaq teatry – respýblıka tarıhyndaǵy tuńǵysh qýyrshaq teatry. Ol 1935 jyly belgili qaıratker Temirbek Júrgenovtyń bastamasymen ashylǵan.
Qazaq mádenıet jáne teatr áleminde esimderi altyn áriptermen jazylatyn uly tulǵalar L.Hamıdı, Q.Badyrov, S.Telǵaraev, Á.Beıseýov, N.Tilendıev, O.Áýbákirov, S.Shúkirov, Q.Eshmuratova syndy taǵy da basqa kórnekti qaıratkerler negizin salǵan qarashańyraq talantty artıserdiń, qýyrshaq sheberleriniń, rejıserlerdiń, sýretshilerdiń birneshe urpaǵyn tárbıelep shyǵardy. Teatr búginde taıaq qýyrshaqtan bastap, jańa zaman aǵymyna saı kúrdeli marıonetkalar, sońǵy úlgidegi tehnıkalyq-lazerli kórkemdeýlermen, zamanaýı sahna, jaryq jáne dybys qonqyrǵylarymen jabdyqtalǵan.
Búginde ulttyń rýhanı qajettiligin ótep otyrǵan teatrdyń repertýarlyq saıasatynyń aýqymy keń. Repertýardaǵy 50-ge jýyq spektáklder qazaq jáne orys tilderinde kórermen nazaryna usynylyp otyr. Qýyrshaq teatry otandyq jáne álemdik áıgili ádebı týyndylar negizinde sahnalanǵan kórkemdik deńgeıi joǵary qoıylymdardy kórermen nazaryna usynylýda. Qýyrshaq teatrynda búgingi kúnde 214 oryndy úlken zal jáne 60 oryndy kishi zal qyzmet etedi.
Almatyda 1935 jyly qurylǵan qýyrshaq teatry úsh jyldan keıin respýblıkalyq mártebege ıe boldy. Ashylǵan kúnnen bastap qoıylymdar eki tilde ótti: qazaq jáne orys tilderinde, dástúr áli kúnge deıin saqtalǵan. Ótegen batyr men Aldar Kóse qýyrshaq spektáklderiniń premeralaryna aınaldy.
Ekinshi dúnıejúzilik soǵys kezinde teatr trýppasy maıdandyq konserttik brıgadalarǵa taratyldy. 1940 jyldardyń aıaǵynan bastap teatr óziniń gastróldik qyzmetin aldymen Qazaqstan qalalarynda, sodan keıin Orta Azıanyń basqa respýblıkalarynda bastady.
Shetelge saıahat
Shetelde gastrólder 1980 jyldary bastaldy, grýppanyń jumysyn Qytaı, Vetnam, Bolgarıa, Japonıa, Kampýchıa, Chehıa jáne basqa elderdiń turǵyndary baǵalady.Almaty qýyrshaq teatry jetistikteriniń ishinde kóptegen festıválderdiń marapattary bar. Ol birneshe ret Tashkent, Frýnze qýyrshaq teatrlarynyń festıválderiniń laýreaty boldy. Teatr alǵan eń bedeldi marapattardyń biri-Gran-prı. 2010 jyly Praga qalasy, XIV Dúnıejúzilik qýyrshaqtar kórmesinde Festival.In 2017 jyly qýyrshaq teatry Halyqaralyq qýyrshaqtar festıvalinde qýyrshaq klasıkasyn ózinshe oqyǵany úshin, sondaı-aq úzdik rejıssýrasy úshin atalym boıynsha jeńimpaz atandy.1980 jyldan bastap teatr tarıh jáne mádenıet eskertkishi retinde tanylǵan ǵımaratta ornalasqan.
Ǵımarat qurylysy
Ol 1910 jyly qoǵamdyq jınalys ǵımaraty retinde salynǵan. Ol qalalyq mádenı jáne oıyn-saýyq is-sharalaryna arnalǵan. Tarıhshylar sáýlet jobasynyń avtory kim ekenin bile almady. Qala sol kezde Vernyı dep ataldy. Bul úıde dramalyq ónerdi súıetinderdiń jergilikti qalalyq qoǵamy teatr qoıylymdaryn sahnalap, oınady.
Almaty qýyrshaq teatry eskertkish mártebesin 1979 jyly aldy.
2010 jyly Almaty qalasynyń tarıh jáne mádenıet eskertkishteriniń tizimi qaıta qaraldy, biraq ǵımarat jergilikti mańyzdaǵy eskertkish mártebesin saqtap qaldy.
2012-2013 jyldary eski ǵımaratty buzý arqyly kúrdeli jóndeý jumystary júrgizildi. Qazir eki aýdıtorıa keńeıtildi. Úlken, 215 kórermenge arnalǵan jáne kishkentaı, 50 orynǵa arnalǵan. Úlken zalda kórermender oryndary eki qatarǵa ornalastyryla bastady, jaryq jáne dybys jabdyqtary jańartyldy. Kishi zal ınteraktıvti zalǵa aınaldy.