2021 жылы өлімнің негізгі 10 себебі 39 миллион өлімге әкелді, бұл әлем бойынша жалпы 68 миллион өлімнің 57%-ын құрады, деп хабарлайды aqshamnews.kz who.int/news-room-ге сілтеме жасап.
Өлімнің негізгі себептері, яғни жалпы өлім саны бойынша жүрек-қантамыр (ишемиялық жүрек ауруы, инсульт) және тыныс алу (COVID-19, созылмалы обструктивті өкпе ауруы, төменгі тыныс жолдарының инфекциялары) жүйелерімен байланысты, ал COVID-19 әлемде өлімнің екінші себебі ретінде пайда болды.
Өлім себептерін үш санатқа бөлуге болады: жұқпалы (инфекциялық және паразиттік аурулар, аналар, перинаталдық және тамақтану жағдайлары), созылмалы (жұқпайтын) және жарақаттар.
Әлемдегі өлімнің негізгі себептері
2021 жылы әлемдік деңгейде өлімнің негізгі 10 себебінің 7-еуі жұқпалы емес аурулар болды, бұл барлық өлімнің 38%-ын немесе негізгі 10 себептің 68%-ын құрады.
Әлемдегі ең үлкен өлтіруші - ишемиялық жүрек ауруы, ол әлемдегі өлімнің 13%-ына жауапты. 2021 жылы COVID-19 тікелей 8,8 миллион өлімге себеп болды және басқа жетекші өлім себептерін бір орынға төмендетті. 2019 жылы өлімнің екінші және үшінші себебі болған инсульт пен созылмалы обструктивті өкпе ауруы 2021 жылы үшінші және төртінші орындарға ауысып, сәйкесінше барлық өлімнің шамамен 10% және 5%-ына жауапты болды.
Төменгі тыныс жолдарының инфекциялары COVID-19-дан басқа әлемдегі ең өлімге әкелетін жұқпалы ауру болып қалды. 2021 жылы бұл аурулардан 2,5 миллион адам қайтыс болған. Бұл 2000 жылмен салыстырғанда 370 000-ға аз.
2021 жылы альцгеймер ауруы және деменцияның басқа түрлері өлімнің жетінші себебі болды. Дәл осы аурудың салдарынан 1,8 миллион адам өмірмен қош айтысты.
2021 жылы диабет өлім себептері арасында бірінші ондыққа кірді, 2000 жылдан бері бұл аурудың саны 95%-ға өскен.
Өлім себептері мен кіріс деңгейі бойынша айырмашылықтар
Әлемдегі кіріс деңгейі төмен елдерде адамдар жұқпалы аурулардан жиі қайтыс болады екен. 2021 жылы бұл елдерде өлімнің негізгі 10 себептерінің 8-і жұқпалы аурулар болды.
Орташа төмен кірісті елдерде өлім себептерінің ішінде теңгерімді жағдай байқалады: 5-еуі жұқпалы, ал 5-еуі жұқпалы емес аурулар. Жоғары орташа кірісті елдерде өкпе рагы өлім себептерінің арасында айтарлықтай өсті, ал асқазан рагы да осы топтағы негізгі себептер қатарына кіреді.
Өлім себептерін білудің маңыздылығы
Адамдар не себепті қайтыс болатынын білу олардың өмірін жақсарту үшін маңызды. COVID-19 елдерге өлім-жітім мен себептер туралы күнделікті есеп беру үшін азаматтық тіркеу және өмірлік статистикалық жүйелерге инвестициялаудың маңыздылығын көрсетті.
Жалпы, өлім-жітім туралы мәліметтерді жинау және талдау денсаулық сақтауды жақсартуға және бүкіл әлемде өлім-жітімді азайтуға бағытталған маңызды қадам болып табылады.