20 ақпан – кәсіби ішкіштер күні
Шын мәнінде, бұл күн оны алкогольдік ішімдіктермен атап өтуге шақыру емес. Бұл - осы проблеманы, яғни ішімдікке салынудан арылған, осындай қиындықты жеңген адамдардың күні деген дұрыс болар.
Маскүнемдікті жеңген адамдар ұзақ уақыт бойы онымен күресіп, өз ауруларынан — денсаулығынан, әлеуметтік мәртебесінен және қоғамдағы жағдайынан айырылып, өзіне, отбасыларына және жақындарына моральдық және физикалық зиян келтірді. Бұл тәуелділіктен арылу үшін жасалған жұмыс шынымен де орасан зор. Бүкіл әлемде емдеуге көмектесетін арнайы орталықтар, оңалту бағдарламалары, қолдау терапиясы бар. Осы аурудан айыққан көптеген атақты адамдар алкоголизммен бетпе-бет келгендерге қандай баға жетпес көмек көрсетілетінін түсініп, осындай ауруханаларға қайырымдылық жасайды.
Бір қуантатыны, барлық адамдар бұл зиянды тәуелділікке бейім емес. Көпшілігі белгілі бір себеппен немесе себепсіз ішеді. Бірақ біржола басымен араққа ден қойып кетпейтіндер де бар. ДДСҰ статистикасы бойынша, жер халқының шамамен 2% - ы алкогольге тәуелді және жыл сайын шамамен 3,3 миллион адам тәуелділіктің салдарынан қайтыс болады.
Жыл сайын ДДСҰ әлемнің әртүрлі елдерінде ішілген алкоголь мөлшеріне негізделген тұрғындардың алкогольге тәуелділігі туралы ақпаратты жинайды және өңдейді. Алынған мәліметтерге сүйене отырып, ең көп ішетін елдер анықталады. Бұл 2024 жылы әлемде ересектер тұтынатын алкоголь мөлшері тек өсіп келе жатқанын көрсетеді.
Әлемдегі ең көп «ішетін» елдер:
Халықтық алкгольге деген қарым-қатынасы рейтингті елдерде әртүрлі
Мәселен, шарапты, сыраны, ұлттық жеміс-жидектерді немесе алкогольсіз сусындар деп саналатын үй шарабын тұтыну Еуропаның келесі елдерінде жиі кездеседі:
Беларусь.
Литва.
Чехия.
Франция.
2023-2024 жылдары көпшілікке ұсынылған ең көп ішетін елдер рейтингінде Оңтүстік Корея, сондай-ақ Африканың кейбір елдері бар екен.
Ең-ең деген топ-тізімге статистика бойынша 15 жастан асқан бір азаматқа жыл сайын 6,6 л-ден астам таза алкоголь тиесілі мемлекеттер ғана кіреді. Осылайша, 2014 жылдан бастап бұл сан жыл сайын 0,2% - ға өсуде.
Экономикасы дамыған Еуропа мемлекеттері ең көп ішетін елдер тізіміне кіреді. Статистикаға сәйкес, осы мемлекеттердің әрбір бесінші азаматы алкогольге созылмалы тәуелділікке ие. Ең көп ішетін елдерде суицид көбінесе мас болған кезде жасалады екен.
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметі бойынша, рейтингтің 20-шы орнында Венесуэла тұр. Бірінші орында- Беларусь
Алкоголь ішуге тыйым салынған мемлекеттер де бар.
Әлемде 2024 жылы алкогольге толығымен тыйым салынған 41 ел бар.
Скандинавия мемлекеттерінің аумағында үкіметтің шешімі бойынша спирттік ішімдіктерді ішуге тыйым салу жөніндегі арнайы бағдарламалар әзірленген.
Ал келесі тізімде алкогольдік ішімдіктерді ішуге, тіпті дүкендерінде ашық сатылмайтын елдер тізімін ұсынып отырмыз:
Мысыр;
Индия;
Индонезия;
Исландия;
Норвегия;
Швеция.
Өзбекстан-бұрынғы КСРО-ның ішімдікке тыйым салынған алғашқы елдерінің бірі. Мұнда алкоголь жарнамаланбайды, сатылмайды және тіпті өндірілмейді. Ішімдік ішетін адамдар сотқа тартылуы мүмкін.
Мұсылман елдерінің көпшілігінде алкогольге тыйым салынған. Құрамында алкоголь бар сусындарды тұтыну немесе сату қылмыстық жауапкершілікке тартылады. Иорданияда, Иранда заңды бұзған адам жазаланады.
Қытай да салауатты сау өмір үшін белсенді күресті бастап кетті. Ел аумағында тегін ауруханалар жұмыс істейді, онда әр адам, егер алкогольге тәуелді болса, тек тексеруден ғана емес, емдеуден де өтуі мүмкін.
1961 жылдан бастап жарияланған жыл сайынғы статистикаға сәйкес, соңғы 10 жылдан астам уақыт ішінде ең көп ішетін аумақтар рейтингінің көшбасшылары бұрынғы КСРО елдері мен Шығыс Еуропа мемлекеттері болып табылады. Ресейдің ең көп ішетін ел екендігі бүгінде мифке айналған. Дейтұрғанмен, статистикалық мәліметтерде уақыт өте келе «алкогольмен проблемалары бар» адамдардың бүкіл қоғамға қатынасын көрсететін сандар дабар. Бұл санды көрсетітін ресейліктер Еуропа халқының 20% құрайды, яғни бұл адамдардың барлығы алкогольге тәуелді.
Нәтижесінде адамның өмір сүру ұзақтығы төмендейді, жастарда көптеген аурулар пайда болады. Мұндай ұлт өзін-өзі басқара алмайды, ал ішімдікке жалпы қолжетімділік және оларды тұтыну мәдениетінің болмауы көптеген адамдардың ішуіне әкеледі.
Қалай дегенмен, деректер бойынша кәсіби ішкіштер күні Ресейден бастау алған. Ресейде бұл күн көбінесе 11 қыркүйекке, яғни 1943 жылы алғашқы қырлы стакан өндірілген күнмен байланыстырылып келеді. Сонымен, ол тамақ ішуде және теміржолда қолданыла бастады, уақыт өте келе маскүнемдердің ғана емес, сонымен қатар кеңестік асханалардың және шыныаяқ ұстағыштағы әйнектің қоңырауына ұзақ сапарлардың символы болды.
Міне, атаулы бір күннің тарихын шола отыра, бірқатар мәселелердің бары да аңғарылып қалған сияқты. Көп жағдайда алкогольді сусындарды қолдану, ішкілікке салынып кету өмір сүру деңгейінің төмендігімен, кәсіби жұмысы жоқтықпен және жұмыссыздық деңгейі жоғары болған кезде пайда болатын қиындықтар екені бесенеден белгілі. Бұл енді - факт.