Қазақстанда әлеуметтік желілер мен мессенджерлерде заңсыз контентті қайта жариялаған азаматтарға айыппұл салу көзделіп отыр. Тиісті заң жобасы Мәжілісте мақұлданып, енді Сенат қарауына жолданды, - деп хабарлайды Aqshamnews.kz
Бұған дейін интернеттегі жауапкершілік тек азаматтың өз жазбасы немесе заң бұзушылық элементтері бар жарияланымы үшін ғана қарастырылатын. Енді ұсынылған түзетулер бұл шеңберді кеңейтіп, басқа адамның жазбасын бөліскен қолданушыларды да жауапқа тартуға мүмкіндік бермек.
Заң жобасының мазмұны
Жаңа нормалар «Интернет-платформалар мен интернет-жарнама туралы» заң аясында белгіленеді. Аталған құжаттағы «заңға қайшы контент» ұғымына мыналар жатады:
-
конституциялық құрылысты бұзуға шақырулар;
-
экстремизм мен терроризмді насихаттау;
-
зорлық-зомбылық пен қатыгездікті дәріптеу;
-
есірткі заттарына қатысты немесе өзге де заңмен тыйым салынған мазмұн.
Егер уәкілетті органдар мұндай материалды анықтаса, олар бірден шешім шығармайды. Алдымен контент мамандандырылған сараптамаға жіберіледі. Сарапшы материалдың мазмұны заңда көрсетілген белгілерге сай келе ме, соны анықтайды. Алайда соңғы шешімді тек сот қабылдайды, яғни әкімшілік жауапкершілік тек сот шешімімен ғана туындайды.
Айта кетейік, мұндай бап әзірге Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодекске енгізілмеген. Бірақ оны толықтыру мәселесі 15 қазан күні Мәжілістің пленарлық отырысында талқыланды.
Айыппұл мөлшері
Қазірдің өзінде Қазақстанда интернеттегі әдепсіз мінез-құлық пен қорлайтын пікірлер үшін жазалау шаралары бар. Бұл жеке хаттардан бастап, тұрғындар чаттарындағы жазбалар мен әлеуметтік желілердегі пікірлерге дейін қамтиды. Мұндай әрекеттер үшін 200 айлық есептік көрсеткішке дейін айыппұл қарастырылған - бұл 2025 жылы шамамен 786 400 теңге.
Алайда енді бұл жауапкершілік тек жазба авторларына емес, оны таратушыларға - репост жасаушыларға да қолданылуы мүмкін.
Тәуекелдер мен сарапшылар пікірі
Сарапшылар жаңа нормалардың қоғамдағы пікір алуандығына әсер ету қаупін жоққа шығармайды. Олардың айтуынша, «заңға қайшы контент» ұғымының анықтамасы тым жалпылама болғандықтан, оны кеңінен түсіндіру ықтималдығы жоғары.
Мұндай жағдайда шын мәнінде қауіпті материалдармен қатар, тек даулы немесе қоғамда талқылау тудырған пікірлер үшін де жауапкершілік туындауы мүмкін. Сондықтан сараптама барысының ашықтығы мен сот шешімінің айқындығы әділдіктің басты шарты болуы тиіс, - дейді мамандар.
Жаңа түзетулер қабылданған жағдайда, әлеуметтік желі қолданушылары репост немесе қайта жариялау кезінде ерекше сақ болуы керек. Әрбір бөлісетін жазбаның мазмұны заңға қайшы келмейтініне көз жеткізу - интернеттегі жеке жауапкершіліктің жаңа талабы болмақ.