Otyrysty ashqan Qazaqstan Prezıdenti shıkizattyń uzaqqa sozylǵan sýpersıkly aıaqtalyp kele jatqanyn aıtty.
Qasym-Jomart Toqaevtyń tóraǵalyǵymen Sheteldik ınvestorlar keńesiniń 33-shi plenarlyq otyrysy onlaın formatta ótti, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz Akorda.kz saıtyna silteme jasap.
«Qazaqstan ekonomıkalyq júıe retinde tek ishki ınvestısıaǵa, ishki suranys pen shıkizat eksportyna ǵana súıene almaıdy. Elimiz sapaly sheteldik ınvestısıa tartý úshin meılinshe qolaıly jaǵdaı jasaý saıasatyn jalǵastyra beredi. Biz óńirdegi jáne TMD-daǵy kóshbasshylyq ornymyzdy saqtaýǵa múddelimiz», – dedi Memleket basshysy.
Prezıdent jıynǵa qatysýshylardyń nazaryn óńdelgen ónimniń eksportyn damytý qajet ekenine aýdardy. Bul shıkizattyń qubylmaly baǵasynan saqtanýdyń kepili jáne ulttyq ekonomıkanyń sapaly ári suranysqa ıe taýar óndirý, sondaı-aq, qyzmet kórsetý qabiletiniń kórsetkishi bolyp tabylady.
Memleket basshysy óz sózinde álemdik saýdanyń quldyraýy Qazaqstandy da aınalyp ótpegenin atap ótti. Byltyr elimizdiń syrtqy taýar aınalymy 85 mıllıard AQSH dollaryn qurady. Bul kórsetkish, 2019 jylmen salystyrǵanda, 13 paıyzǵa tómen.
«Qazaqstannyń shıkizattyq emes taýarlarynyń eksporty 2,8 paıyzǵa ǵana tómendep, 15 mıllıard dollardy qurady. Bıylǵy daǵdarys kezinde biz shetelden 18 mıllıard dollardan astam tikeleı ınvestısıa tarta aldyq. Byltyr sheteldik kompanıalardyń qatysýymen jalpy quny 1,6 mıllıard dollar bolatyn 41 ınvestısıalyq joba iske asyryldy. 7 myńnan astam jumys orny ashyldy. Búginde álemdik ekonomıkanyń qaıta qalpyna kelýine oraı Qazaqstan da ekonomıkalyq ósimniń qarqynyn údetedi. Úkimettiń boljamy boıynsha 3,5 paıyzǵa deıin ósim bolýy kerek, biz odan da joǵary kórsetkish kútemiz», – dedi Prezıdent.
Memleket basshysynyń aıtýynsha, Qazaqstannyń ekonomıkalyq modeli eksportty ekonomıkalyq damýdyń mańyzdy faktory retinde qarastyrady. Elimizdiń óńdeý ónerkásibiniń qosymsha eksporttyq áleýeti 10 mıllıard dollarǵa, sondaı-aq, qyzmet kórsetý salasyndaǵy eksporttyq áleýeti de 10 mıllıard dollarǵa baǵalanady. Shıkizattyq emes taýarlar eksportynyń kólemin 2025 jylǵa qaraı 41 mıllıard dollarǵa deıin arttyrý orta merzimdegi maqsat sanalady.
«Eksportty qoldaý úshin 1,2 mıllıard dollarǵa jýyq qarjy bólindi. Osy rette eksportty damytý jónindegi josparymyz ınstıtýsıonaldy turǵydan da, qarjylyq jaǵynan da qoldaýǵa ıe boldy. Sonymen qatar taýar eksporttaýshylardy qoldaý júıesin jaqsartýǵa baılanysty usynystaryńyzdy estigim keledi. Azıa damý bankiniń eksportty qoldaý arhıtektýrasyn reformalaý jónindegi usynysy erekshe nazar aýdarýǵa laıyqty. Sıfrlyq transformasıa, eń aldymen, shaǵyn jáne orta bıznes úshin saýda shyǵyndaryn qysqartady degen oımen kelisemin. Osyǵan baılanysty Saýda jáne sıfrlyq damý mınıstrligine Azıa damý bankimen birlesip, eksportty qoldaý júıesin sıfrlandyrý jóninde naqty usynystar ázirleýdi tapsyramyn», – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Prezıdent álemde keń qoldanylatyn eksporttyq nesıelerdi sýbsıdıalaý tetiginiń Qazaqstanda áli de qolǵa alynbaı otyrǵanyn aıtty. Onyń aıtýynsha, aqshanyń taýar eksporttaýshylarǵa eshqandaı kedergisiz, jedel jetýi jáne aqylmen, eseppen jumsalýy mańyzdy.
«Byltyr Qazaqstan alǵash ret 100-ge jýyq otandyq taýar eksporttaýshyny Alibaba halyqaralyq elektrondy platformasyna shyǵardy. 4 myńnan astam qazaqstandyq taýar túrlerin álemdik naryqqa shyǵarý múmkin boldy. Shekaralar jabyq bolǵan kezde eksporttar legin jabylyp qalǵan dástúrli baǵyttardan jańa naryqtarǵa shyǵarýǵa baǵyttaı aldyq», – dedi Memleket basshysy.
Qasym-Jomart Toqaev sapaly ári ekologıalyq taza mal sharýashylyǵy ónimderiniń eksporty basym baǵyttardyń biri bolýǵa tıis dep sanaıdy. Budan bólek Memleket basshysy byltyr tranzıttik temirjol tasymaly 17 paıyzǵa artqanyn jetkizdi. Konteınerlik tasymaldar ósimniń negizgi faktory boldy. Memleket basshysy Qazaqstannyń temirjol áleýetin saqtaýdy jáne kúsheıtýdi mindettedi.
«Byltyr shamamen 900 myń konteıner tasymaldanǵan. Onyń 91 paıyzǵa jýyǵy Qytaı – Eýropa – Qytaı baǵytyna tıesili. Qazaqstan Azıa men Eýropa arasyndaǵy qurlyqtaǵy tasymalda negizgi ról atqaratynyn senimmen aıtýǵa bolady. Qazaqstan – Qytaıdyń «Bir beldeý – bir jol» jahandyq jobasyn iske asyrýda mańyzdy ári senimdi seriktesi. Biz ózara tıimdi yntymaqtastyqty odan ári damytýǵa múddelimiz. Keńestiń kóptegen músheleri, atap aıtqanda «General Electric», «Marýbenı», PWC kompanıalary, Dúnıejúzilik bank kólik-logıstıkalyq qyzmetterdiń, onyń ishinde, «Qorǵas» shekara mańy yntymaqtastyǵynyń halyqaralyq ortalyǵy qyzmetiniń tıimdiligi men sapasyn arttyrý máselesine nazar aýdardy. Bul, shyn máninde, sheshimin kútken kúrdeli másele. Úkimetke shekarada, naqty aıtqanda, Qorǵasta konteınerler qozǵalysynyń naqty ornalasqan jeri, jol júrý ýaqyty, kidirý sebepteri kórsetilgen ótpeli trekıng engizýdi tapsyramyn. Aqparattyq júıe Ózbekstan, Qyrǵyzstan jáne basqa da kórshilerimizdiń arasynda qurylatyn barlyq erkin saýda ortalyqtarynda qyzmet etýi tıis. Qazirgi ýaqytta kólik qatynasy Úkimet saıasatynyń basym baǵyty bolyp tabylady», – dedi Prezıdent.
Memleket basshysy keńes músheleriniń aldynda sóılegen sózinde Kaspi.kz kompanıasynyń jetistigine nazar aýdardy. Ol London qarjy bırjasynda IPO ótkizip, Qazaqstandaǵy eń qymbat jarıa kompanıa boldy. Prezıdent otandyq qarjy tehnıkalyq qyzmet kórsetý sektorynyń zor áleýeti týraly aıta kelip, ozyq tehnologıasy bar halyqaralyq kompanıalarda jumys istegen, tájirıbeli qazaqstandyqtardy tartý baǵdarlamasyn iske qosý jónindegi «KPMG» kompanıasynyń bastamasyn qoldaýǵa shaqyrdy. Budan bólek, Ulttyq bankke, Qarjy naryǵyn retteý jáne damytý agenttigine jáne Astana halyqaralyq qarjy ortalyǵyna «Doıche Banktiń» usynysyn zerttep, Qazaqstanda «jasyl ınvestısıalar» naryǵyn keńeıtý boıynsha naqty usynys engizý júkteldi.
Medısınalyq qyzmet kórsetý eksporty salasynda Úkimet jeke medısınany jáne medısınalyq týrızmdi engizý isin damytý jónindegi «General Electric» kompanıasynyń usynysyn qarastyrady.
«Qazaqstan – óziniń ǵylymı áleýetiniń arqasynda koronavırýsqa qarsy QazVac otandyq vaksınasyn ázirlep shyǵarǵan az ǵana elderdiń biri. Ótken aptada Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń Bas dırektorymen kezdesý ótkizdim. Bul DDSU QazVac vaksınasyn tótenshe jaǵdaılarda paıdalanýǵa keńes beretin dári-dármekterdiń tizimine engizýdi qarastyryp jatyr. Biz vaksına kólemin arttyrýǵa jáne ony shetelge eksporttaýǵa daıyn ekenimizdi atap ótkim keledi», – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Sheteldik ınvestorlar óz sózderinde tańdalǵan taqyryptyń mańyzy men ózektiligin atap ótip, Qazaqstanda shıkizattyq emes eksportty damytý jáne ınvestısıalyq tartymdylyqty arttyrý jónindegi usynystaryn ortaǵa saldy.
Prezıdent jıynǵa qatysýshylardyń Qazaqstandaǵy salyq júıesin odan ári reformalaý jónindegi usynystaryna jaýap berdi.
«Úkimetke atalǵan máseleni muqıat pysyqtaýdy tapsyrdym. Bul jerde qarama-qaıshylyqtar bolmaýy kerek. Tutastaı salyq salý júıesin quryp, álemdik úrdister men jetekshi elderdiń tájirıbesin muqıat zerdeleýimiz qajet», – dedi Memleket basshysy.
Qasym-Jomart Toqaev keńes músheleriniń qaldyqsyz jasyl tehnologıalardy engizý jónindegi usynystary óziniń osy salada bergen tapsyrmalarymen úndesetinin aıtty.
«Ernst&Young» kompanıasynyń sýtegi óndirisi jónindegi usynysyn nazarǵa aldym. Bul, shyn máninde, «bolashaqtyń janarmaıy». Qazaqstan energetıkalyq derjava retinde ony óndirý, paıdalaný jáne eksporttaý tehnologıasyn ıgerýge mindetti. Bul baǵytta jumystar bastalyp ketti. Men ony únemi baqylaýda ustaımyn. Energetıka mınıstrligi men «Qazmunaıgaz» ulttyq kompanıasyna jańadan qurylǵan Jańa tehnologıalardaǵy quzyret ortalyǵy qyzmetiniń basym baǵyttarynyń biri retinde sýtegi qýatyn aıqyndaýdy tapsyramyn», – dedi Memleket basshysy.
Qasym-Jomart Toqaev sóz sońynda Qazaqstan ınvestısıa tartý jónindegi belsendi jumystardy jalǵastyra beretinin atap ótti. Bul baǵytta joǵary tehnologıaly taýarlardyń jáne qyzmetterdiń óndirýshileri men eksporttaýshylary úshin barynsha tıimdi ári qolaıly jaǵdaı jasalady.
Otyrys barysynda Eýropalyq qaıta qurý jáne damý bankiniń prezıdenti Odıl Reno-Basso, Premer-Mınıstrdiń orynbasary – Syrtqy ister mınıstri Muhtar Tileýberdi, Saýda jáne ıntegrasıa mınıstri Baqyt Sultanov, «Sheteldik ınvestorlardyń qazaqstandyq keńesi» asosıasıasynyń basqarma tóraǵasy Erlan Dosymbekov, Azıa damý bankiniń vıse-prezıdenti Ashok Lavasa, «EY» jahandyq uıymynyń klıentterge qyzmet kórsetý máseleleri jónindegi basqarýshy partneri Endı Boldýın, «Beıker Makenzı» jahandyq atqarý komıtetiniń múshesi, «Beıker Makenzı Interneshnl» kompanıasy tóraǵasynyń orynbasary Konstans Ýlmer-Aılfort, Kameko korporasıasynyń prezıdenti jáne bas atqarýshy dırektory Tım Gıtsel, «Doıche Banktiń» Soltústik jáne Shyǵys Eýropa boıynsha aımaqtyq basqarmasynyń bas atqarýshy dırektory Iorg Bongarts, Eýrazıalyq damý banki basqarmasynyń tóraǵasy Nıkolaı Podgýzov, «ERG» Dırektorlar keńesiniń tóraǵasy Aleksandr Mashkevıch, «Djeneral Elektrık» kompanıasynyń vıse-prezıdenti, «Djeneral Elektrık» kompanıasynyń Reseıdegi jáne TMD-daǵy prezıdenti jáne Bas atqarýshy dırektory Ronald Djeıms Pollett, «Lýkoıl» JAQ prezıdenti Vagıt Alekperov, «Marubeni Corporation» kompanıasynyń vıse-tóraǵasy, Dırektorlar keńesiniń múshesi Ichıro Takahara, Ortalyq jáne Shyǵys Eýropa elderindegi «PWC» kompanıasynyń partneri, bas atqarýshy dırektory Nık Kosh, Eýropa jáne Ortalyq Azıa óńiri boıynsha Dúnıejúzilik banktiń óńirlik vıse-prezıdenti Anna Berde, TMD-daǵy «KPMG» Bas operasıalyq dırektory, Basqarma tóraǵasynyń orynbasary Shon Maıkl Tırnan sóz sóıledi.