Kez kelgen salanyń damýy onyń alǵashqy kóshbasshylary men dara týǵan sheberleriniń eńbegimen ólshenedi. Sportta da dál solaı. Qazaqstan atyn álemge tanytyp júrgen sańlaqtar az emes. Talaı jylǵy tabandy eńbek pen tógilgen ashshy terdiń arqasynda halyqaralyq arenada jarqyrap kóringen názik jandylardyń tabysy tipten ólsheýsiz. Aqshamnews.kz osy joly dál sondaı rýhty, eńbekqor ári tabandy jeti sportshy qyzdyń ómir jolyna, jeńisterine jáne el sportyna qosqan úlesine sholý jasaıdy. Olar - Sabına Altynbekova, Nazym Qyzaıbaı, Zarına Dıas, Jansaıa Ábdimálik jáne Ábıba Ábýjaqynova, Balaýsa Muzdyman jáne Elızabet Tursynbaeva.
Sulý da symbatty sportshy
Sabına Altynbekova - qazaq voleıbolynyń aıqyn ári jaryq juldyzy, el atyn halyqaralyq arenada tanytqan sportshy. 1996 jyly 5 qarashada Aqtóbe qalasynda dúnıege kelgen Sabına erte jastan sportqa qyzyǵýshylyq tanytty. Daryndy balalarǵa arnalǵan ınternatta oqyǵan ol 14 jasynan voleıbolǵa den qoıady. Alǵashqy klýby - "Kazhrom", munda ol kapıtan bolyp, komandaǵa jetekshilik etti. Al 16 jasynda "Almatınochka-Almaty" klýbyna aýysyp, Anatolıı Dáchenkonyń jetekshiligimen jattyǵyp, kásibı mansabyn jańa deńgeıge shyǵardy.
Sabına halyqaralyq deńgeıde de ózin dáleldegen sportshy. Ol Japonıadaǵy GSS Sunbeams klýbynda kún saıyn segiz saǵattyq qarqyndy jattyǵýlardan ótip, tehnıkalyq sheberligin shyńdady. Keıin BAÁ-niń Al Wasl klýbyna aýysyp, 2022–2023 jyldary Arab lıgasynyń chempıony atandy. 2020 jyly Italıadaǵy Volalto Caserta klýbynda óner kórsetýge múmkindik aldy, alaıda qarjylyq sebeptermen kelisimshart ýaqytynan buryn toqtatyldy.
Sabınanyń halyqaralyq arenadaǵy tanymaldyǵy tek sporttyq jetistikterimen ǵana shektelmeıdi. 2014 jyly Taıbeıdegi Azıa jasóspirimder chempıonatynda onyń sulýlyǵy men erekshe harızmasy jurt nazaryn aýdaryp, ony japondyq anıme keıipkerine teńegen edi. Sol kezeńnen bastap Sabına ınternet-juldyzǵa aınaldy. 2021 jyly álemdegi eń tanymal úsh voleıbolshynyń qatarynan oryn aldy, bul onyń kásibı bedelin taǵy bir dáleldedi.
Jeke ómiri men sport arasyndaǵy tepe-teńdikti saqtaǵan Sabına 2020 jyly shańyraq kóterip, 2021 jyly ana atandy. Degenmen, ol sportty tastamady jáne 2025 jylǵy qyrkúıekten bastap "Astana" komandasynda jańa serpinmen óner kórsetip keledi.
Sabına Altynbekova – voleıbolshy ǵana emes, eldiń maqtanyshy, halyqaralyq arenadaǵy qazaq qyzdarynyń beınesi, sport pen sulýlyqty úılestirgen dara tulǵa.
Qazaq áıelder boksynyń sımvoly
Áıelder boksynyń shynaıy sımvolyna aınalǵan Nazym Qyzaıbaı - qazaq qyzdary arasynan shyqqan tuńǵysh álem chempıony. Ol 1993 jyly 14 qyrkúıekte Almaty qalasynda dúnıege kelgen.
Nazymnyń esimi áýesqoı boks áleminde erte tanyldy. Ol álem birinshilikterindegi eń alǵashqy júldesin 2012 jyly ıelengen. Qytaıdyń Sınhýandao qalasynda ótken álem chempıonatynda Qyzaıbaı qola júldeger atandy.
Araǵa eki jyl salyp Nazymǵa álem chempıonatynyń altyny buıyrdy. 2014 jyly Ońtústik Koreıanyń Chedjý qalasynda ol 48 keli salmaqta álem chempıony atandy. Bul bokstan qazaq qyzdary enshilegen álemdik synnyń alǵashqy altyny bolatyn.
Al 2024 jyly otyz jasynda Nazym Qyzaıbaı alǵash ret baǵyn Olımpıada oıyndarynda synap kórdi. Fransıada ótken Parıj olımpıadasynda ol 50 keli salmaqta synǵa túsip, jartylaı fınalda bokstan álem jáne Azıa oıyndarynyń chempıony, qytaılyq qarsylasyna ese jiberip aldy. Osylaısha, alǵashqy Olımpıadadan "qolamen" qaıtty.
Al 2025 jyly Serbıada ótken álem birinshiliginde úshinshi ret altyn alyp, óziniń naǵyz ańyz sportshy ekenin dáleldedi. Osy jeńisteri arqyly Nazym Qazaqstan tarıhyndaǵy eń tabysty áıel boksshyǵa aınaldy.
2024 jyly Parıj Olımpıadasynda 50 kelige deıingi salmaqta synǵa túsken Qyzaıbaı jartylaı fınalda qarsylasyna ese jiberip, qola medal jeńip aldy. Bul - qazaq boksshy qyzdary úshin úlken beles. Olımpıadadan keıin ol Qazaqstan áıelder quramasynyń kapıtany bolyp saılandy.
Nazym Qyzaıbaı – rıngte de, odan tys ómirde de qaısar minezimen, eńbekqorlyǵymen, tabandylyǵymen tanylǵan tulǵa. Onyń ár jetistigi qazaq qyzdarynyń álemdik arenadaǵy bedelin bıiktetip keledi.
Qazaq boksynyń jańa juldyzy
Balaýsa Muzdyman. Ol keıingi jyldary qazaq áıelder boksynyń damýyna serpin berip, jankeshti minezimen, tehnıkasymen erekshelengen sulý da symbatty sportshy. 1997 jyly Almaty oblysy Aqshı aýylynda dúnıege kelgen ol bala kezinen alǵyr bolyp ósken. Mektepti "Altyn belgimen" aıaqtaǵan Balaýsa bastapqyda hırýrg bolýdy armandap, Almatydaǵy S.J. Asfendıarov atyndaǵy Qazaq ulttyq medısına ýnıversıtetine túspek bolǵan. Alaıda mektep bitirgen soń AQSH-taǵy oqý-jattyǵý jıynyna ketken kezinde ata-anasy onyń sporttyq jolyna kedergi keltirmeý úshin qujattaryn Sport jáne týrızm akademıasyna tapsyrǵan.
Boksqa 13 jasynda kelgenine bir jyl ótkende ol Qazaqstannyń jasóspirimder arasyndaǵy chempıony atandy. Taǵy bir jyldan keıin jastar arasyndaǵy álem chempıonatynyń "altynyn" jeńip alyp, qazaq sportynda jańa esimniń jarq etkenin kórsetti. Keıin eresekter arasynda da júldeli oryndar alyp, joǵary deńgeıdegi sportshy retinde qalyptasty.
Qazir Balaýsa 54 keli salmaqta óner kórsetip, Qazaqstan ulttyq quramasynyń úmitkerleri qatarynda júr.
Kásibı bokstaǵy mansaby da qyzyqqa toly. Balaýsa 2017 jyly AQSH-taǵy qarsylasy Teneısha Ýesti jeńip, kásibı rıngte debút jasady. Alaıda odan keıin alty jyl boıy kásibı boksta boı kórsetpedi. Tek 2023 jyly qaıta rıngke oralyp, jerlesi Zýhra Israılovany utyp, ekinshi jeńisine qol jetkizdi.
2024 jyly Balaýsa WBA Asia tıtýlyn jeńip alyp, kásibı deńgeıde birinshi belbeýine qol jetkizdi. Al 2025 jyly Almatyda ótken boks keshinde Úndistan ókili Mamta Sınghpen jolyǵyp, UBO tujyrymy boıynsha ekinshi jeńil salmaqta álem chempıony ataǵyn sarapqa saldy. On raýndqa josparlanǵan aıqasty tórtinshi raýndta , qazaqstandyq sportshy qarsylasyn tehnıkalyq nokaýtpen toqtatyp, kásibı mansabyndaǵy toǵyzynshy jeńisine jetti. Osylaısha, Balaýsa Muzdyman óz mansabynda alǵash ret álem chempıony atandy.
Balaýsanyń úlken armany – Qazaqstannyń áıelder boksyn damytý, álemge tanytý jáne shyn máninde óz eliniń atyn shyǵarý. Ol "Álem qazaq boksynan tek GGG-di ǵana emes, búkil Qazaqstan boks mektebin tanýy kerek" dep esepteıdi.
Qazaqstan tenısiniń názik te qaısar minezdi ókili
Zarına Dıas - halyqaralyq tenıs arenasynda Qazaqstannyń atyn asqaqtatyp kele jatqan daryndy sportshylardyń biri. Ol 1993 jyly Almaty qalasynda dúnıege keldi. Bala kezinde otbasymen Chehıaǵa kóship, Pragada ornalasqan áıgili "Sparta" akademıasynda tálim aldy. Dál osy jerde onyń kásibı tenıs joly qalyptasyp, bolashaq chempıonnyń alǵashqy qadamy bastaldy.
Zarına 9 jasynan bastap halyqaralyq jarystarda kózge túsip, Prague Open jáne RPM Junior Open týrnırlerinde top jardy. Tabıǵı talanty men tabandylyǵy ony jasóspirimder arasynda eń úmit kúttiretin sportshylar qataryna qosty.
Onyń mansabyndaǵy eń jarqyn sátterdiń biri - 2010 jylǵy Kreml kýbogy. Bul týrnırde ol álemniń úzdik tenısshileriniń biri, serbıalyq Elena Iankovıchti jeńip, shyn máninde úlken sensasıa jasady. Keıin Australian Open, Wimbledon, US Open jáne French Open jarystarynda birneshe raýndqa ótip, Qazaqstan áıelder tenısiniń jańa deńgeıge kóterilýine yqpal etti.
2011 jyly ıyǵyna jasalǵan aýyr operasıa mansabyna qaýip tóndirgenimen, Zarına tabandylyq tanytyp, kortqa qaıta oraldy. 2018 jyly Maıamı týrnırinde Svetlana Kýznesovany, 2019 jyly Gıfýda Lán En Shýony utyp, óz deńgeıin taǵy bir dáleldedi. 2020 jyly Gonkongtaǵy ITF týrnırinde kezekti tıtýlyn jeńip aldy.
Qazaqstan atynan óner kórsetýdi sanaly túrde tańdaǵan Zarına eshqashan jeke ómirin jarıalap, jahanǵa jar salǵan emes. Sportqa adaldyǵy, eńbekqorlyǵy, tártibi men shydamdylyǵy - onyń basty erekshelikteri. Sonyń nátıjesi retinde ol álemdik reıtıńtiń úzdik 100 qataryna alǵash ret 2014 jyly engen.
Jýyrda Zarına Japonıanyń Takasakı qalasynda ótken týrnırdiń 1/8 fınalynda Ońtústik Koreıa sportshysy So Hón Pakty 6:4, 7:6 esebimen utyp, taǵy da óz sheberligin kórsetti.
Zarına Dıas - Qazaqstan tenısi tarıhyndaǵy erekshe oryn alatyn, oıyny myqty, talanty dara sportshy. Onyń árbir jeńisi - el sportynyń bedelin bıiktetip kele jatqan úlken eńbek jemisi.
Qazaq shahmatynyń jańa dáýirin ashqan dara talant
Jansaıa Ábdimálik - álem shahmatyndaǵy eń jarqyn juldyzdardyń biri, Qazaqstan tarıhynda alǵash bolyp "halyqaralyq grosmeıster" ataǵyn ıelengen áıel. Alǵashqy jattyqtyrýshysy ári tiregi - ákesi Danıar Ashırov.
Jansaıanyń shahmattaǵy talanty óte erte baıqaldy. Bar bolǵany alty jasynda Almaty qalasynyń 8 jasqa deıingi qyzdar arasyndaǵy chempıonatynda jeńiske jetip, alǵashqy tıtýlyn ıelendi. Bir jyldan soń Qazaqstan chempıony atanyp, Ýkraınadaǵy halyqaralyq týrnırde altyn medal alyp, birinshi razrád normasyn oryndady.
2008 jyl - onyń juldyzy jarqyraǵan kezeń. Jansaıa Qazaqstannyń absolút chempıony atanyp qana qoımaı, Iranda Azıa chempıony bolyp, Qazaq shahmat tarıhyndaǵy eń jas qurlyq chempıony atandy. Al Vetnamda ótken álem chempıonatynda 10 upaı jınap, 8 jasqa deıingi álem chempıony ataǵyn jeńip aldy.
Óse kele ol jasóspirimder jarysynda da erekshe jetistikterge jetti. 2010 jyly - FIDE sheberi, 2011 jyly – álem chempıony jáne halyqaralyq master atandy. 2013 jyly 20 jasqa deıingi álem birinshiliginde kúmis júlde alyp, Chehıadaǵy erler týrnırinde top jardy.
2014 jyl Jansaıa úshin tarıhı kezeń boldy. Ol FIDE-den halyqaralyq grosmeıster-áıel ataǵyn alyp, áıelder reıtıńiniń úzdik júzdigine endi. Sol jyly álemniń eks-chempıony Anatolıı Karpovtyń ózi qatysqan shahmat akademıasynyń ashylýy - onyń bedeliniń jáne talantynyń moıyndalýy edi.
Jansaıanyń mansaby odan ári qarqyndy damydy. 2016 jyly Qazaqstan chempıony atandy. 2017 jyly - Qazaqstan tarıhynda alǵash bolyp áıelder arasynan erlerdiń halyqaralyq masteri ataǵyn ıelendi. Sol jyly AQSH-ta ótken World Open týrnırinde grosmeısterlik normany oryndap, 20 jasqa deıingi álem chempıony atandy. 2018 jyly barlyq úsh grosmeısterlik normany tolyq oryndap shyqty.
2021 jyly Gıbraltardaǵy áıelder Gran-prıinde jeńiske jetip, halyqaralyq grosmeıster ataǵyn tolyqtaı resmı ıelendi. Bul jetistik - álemdik shahmattaǵy qazaq qyzynyń bıik mártebesin aıqyn kórsetti.
2022 jyly Germanıanyń OSG Baden-Baden komandasymen birge áıelder Býndeslıgasynyń chempıony atandy. Shahmattan bólek, ol jas býynǵa qoldaý kórsetip, elimizde shahmat mektebin damytýǵa erekshe úles qosyp keledi. 2025 jyly Jezqazǵanda Qazaqstandaǵy eń iri shahmat akademıasyn ashýy - sonyń dáleli.
Byltyr turmys qurǵan Jansaıa 2025 jyly ana atanyp, qazir bala kútimine baılanysty demalysta. Degenmen ol shahmattan alystaǵan emes, elimizdiń jastarymen jumys istep, jańa chempıondardy tárbıeleýge atsalysýda.
Jansaıa Ábdimálik - qazaq sportynyń jańa tolqynyna shabyt syılaǵan, álemdik deńgeıdegi ıntellektýal tulǵa. Onyń jeńisteri – tabandylyqtyń, darynnyń jáne asqan eńbekqorlyqtyń kórinisi.
Qazaq dzúdosynyń jarqyn juldyzy
Ábıba Ábýjaqynova – Qazaqstannyń dzúdo tarıhyndaǵy jarqyn tulǵa, álemdik arenada el namysyn bıikke kótergen sportshy. 1997 jyly dúnıege kelgen Ábıba 48 kelige deıingi salmaqta óner kórsetedi. Ol óziniń tabandylyǵy men eńbekqorlyǵy arqyly Qazaqstan áıelder dzúdosynyń kóshbasshysyna aınaldy.
Dzúdoǵa Ábıba 11 jasynda keldi. Týǵan jeri men otbasy jaıly kóp aqparat joq, biraq sportqa degen mahabbaty ony Tashkentten Almatyǵa jeteledi. Jeke ómirinde kóp nárseni jarıalamasa da, sporttaǵy jetistikteri árdaıym el nazarynda boldy. Ol Respýblıkalyq sport kolejinde jalǵyz oqyp, jattyǵýlaryn tabandylyqpen jalǵastyrdy.
Ábıbanyń halyqaralyq arendaǵy jetistikteri nazar aýdararlyq:
- 2021 jyly Bishkekte ótken Azıa chempıonatynyń fınalynda qytaılyq Lı Ianannan jeńilip, kúmis medal aldy.
- 2022 jyly Astanada ótken Azıa birinshiliginde japon sportshysy Vakane Kogaǵa jol berip, taǵy da kúmis medal jeńip aldy. Sol jyly Tashkentte ótken álem chempıonatynda qola medal ıelendi – bul Qazaqstan áıelder dzúdosyndaǵy mańyzdy jetistik boldy.
- 2023 jyly Portýgalıadaǵy Gran-prı serıasynda altyn medal jeńip, bul týrnırde jeńiske jetken alǵashqy qazaqstandyq áıel dzúdoshy atandy.
- 2025 jyly Býdapeshttegi álem chempıonatynda kúmis medal alyp, álemdik deńgeıdegi sportshy ekenin taǵy dáleldedi. Jartylaı fınalda belgıalyq Loıs Petırdi ıpponmen jeńse, fınalda tek japon sportshysyna jol berdi.
Ábıba Ábýjaqynova - dzúdoshy ǵana emes, qazaq qyzdarynyń qaısarlyǵy men tabandylyǵyn kórsetetin úlgi tulǵa. Ol ózine ǵana emes, jas býynǵa da motıvasıa berip keledi. Elimizdiń týyn bıikke kóterip, halyqaralyq jarystarda Qazaqstan atyn tanytyp keledi.
Tórt aınalymdyq sekirýdi oryndaǵan tuńǵysh sportshy
Elızabet Baıtaqqyzy Tursynbaeva - Qazaqstannyń eń daryndy jáne álemge tanylǵan mánerlep syrǵanaýshylarynyń biri. Ol 2000 jyly Máskeý qalasynda dúnıege kelgen. Densaýlyǵy álsiz bolǵandyqtan, ata-anasy ony shynyqtyrý maqsatynda jastaıynan mánerlep syrǵanaýǵa bergen. Dál osy sheshim keıin onyń mánerlep syrǵanaý sportynda juldyzynyń "janýyna" sep boldy.
Elızabet jasynan Reseıdiń beldi mektepterinde jattyqty: Natalá Dýbınskaıa, Aleksandr Shýbın, Elena Vodorezova, Svetlana Sokolovskaıa, keıin álemge áıgili Eterı Týtberıdzeniń dáristerin aldy. 2013 jyly ol Torontoǵa kóship, Olımpıada chempıondaryn daıarlaǵan kanadalyq bapker Braıan Orserdiń tobynda jattyqty.
2014 jyldan bastap Qazaqstan atynan halyqaralyq jarystarǵa qatysyp, jasóspirimderden eresekter qataryna ótti. 2019 jyly onyń mánerlep syrǵanaý mansabyndaǵy eń jarqyn kezeńi bastaldy. Elızabet tórt qurlyq chempıonatynda jáne álem chempıonatynda kúmis júlde ıelendi.
Tursynbaevanyń sport tarıhyndaǵy eń úlken jańalyǵy 2019 jyly boldy. Saıtamada ótken álem chempıonatynda ol tórt aınalymdyq salhovty "taza" oryndady. Osy arqyly ol resmı jarysta tórt aınalym sekirýdi oryndaǵan álemdegi tuńǵysh eresek fıgýrıst atandy.
Jetistikteri úshin Elızabet "Daryn" memlekettik jastar syılyǵyn ıelenip, "Eńbek sińirgeni úshin" medalimen marapattaldy.
Alaıda sportshynyń sátti bastalǵan mansaby uzaqqa barmady. Densaýlyǵyna baılanysty, sozylmaly arqa jaraqaty 2021 jyly Elızabettiń resmı túrde sportty aıaqtaýyna sebep boldy.
Elızabet Tursynbaeva - tórt aınalymdyq sekirýdi oryndaýy búkil álemdik mánerlep syrǵanaýǵa jańa lep ákelgen tarıhı oqıǵa boldy.