Qazaqstan men Eýropalyq Odaq arasyndaǵy Keńeıtilgen áriptestik pen yntymaqtastyq týraly kelisimge qol qoıylǵanyna on jyl óte bizdiń qarym-qatynasymyz keń jáne serpindi seriktestikke aınaldy. Bul seriktestik saıası dıalogty, qaýipsizdik pen ekonomıkalyq damý salasyndaǵy yntymaqtastyqty, sondaı-aq kópjaqty dıplomatıany, ózara baılanystylyq pen ınovasıalardy qamtıdy. Geosaıası shıelenis pen jahandyq belgisizdikpen erekshelenetin dáýirde, Qazaqstan EO úshin turaqty, syndarly jáne perspektıvaly seriktes bolyp qala beredi.
Kópjaqty deńgeıde biz BUU Jarǵysynyń qaǵıdattaryn saqtaý, beıbit sheshimderdi ilgeriletý, erejeler men yntymaqtastyqqa, sondaı-aq elderdiń egemendigi men aýmaqtyq tutastyǵyn qurmetteýge negizdelgen halyqaralyq júıeni nyǵaıtý maqsatynda tyǵyz yntymaqtastyqtamyz. Qazaqstannyń dıplomatıalyq is-áreketi – qaqtyǵystardyń aldyn alýdan bastap jahandyq forýmdarǵa qatysýǵa deıin – EO-tyń beıbitshilikti ilgeriletý, dıalog ornatý, shıelenisti azaıtý jáne halyqaralyq seriktestikti nyǵaıtý jónindegi basymdyqtaryna sáıkes keledi. Osy ortaq kózqarastyń arqasynda bizdiń qarym-qatynasymyz barynsha strategıalyq sıpatqa ıe bolyp, yntymaqtastyǵymyz qazirgi zamanǵy geosaıası kontekste, mysaly sanksıalardy aınalyp ótýdiń aldyn alý máseleleri salasynda anaǵurlym ózekti bolyp otyr. Soǵysty toqtatyp, Ýkraınada jan-jaqty, ádil jáne turaqty beıbitshilik ornatý – Qazaqstan men EO-tyń ortaq basymdyǵy.
Naqty nátıjelerdi kórip otyrǵan seriktestigimizdiń taǵy bir salasy – kólik ózara baılanystylyǵy. Transkaspıı halyqaralyq kólik dálizi Ortalyq Azıa men Eýropa arasyndaǵy senimdi ári turaqty kópir retinde strategıalyq mańyzǵa ıe boldy. 10 mıllıard eýrodan astam eýropalyq jáne halyqaralyq ınvestısıalardyń arqasynda Orta dáliz jyldamyraq, tıimdirek jáne negizinen sıfrlyq sıpatqa ıe bolyp keledi. Bul baǵytty nyǵaıtý tek saýda úshin ǵana emes, sonymen qatar osaldyqty azaıtatyn jáne Eýropanyń aımaqtaǵy basqa eldermen baılanysyn ártaraptandyratyn barynsha ornyqty eýrazıalyq kólik ınfraqurylymy arhıtektýrasyn qurý úshin de óte mańyzdy.
Ekonomıkalyq baılanystar seriktestigimizdiń berik jáne mańyzdy tiregi bolyp qala beredi. Qazaqstanda 4000-nan astam eýropalyq kompanıa jumys isteıdi, al «Horizon Europe» jáne «Erasmus+» baǵdarlamalary aıasyndaǵy yntymaqtastyq, sondaı-aq keńeıip kele jatqan tulǵaaralyq baılanystar bizdiń uzaq merzimdi jańǵyrtýǵa salyp jatqan ınvestısıalarymyzdyń aıqyn kórinisi. Vızalyq rejımdi jeńildetý týraly kelissózder iskerlik, ınovasıalyq jáne akademıalyq baılanystardy damytýǵa yqpal ete otyryp, osy ózara is-qımyldy odan ári nyǵaıtady. Seriktestigimizdiń taǵy bir mańyzdy ári strategıalyq aspektisi – Qazaqstan men Eýropanyń «jasyl» jáne sıfrlyq kóshýiniń negizinde jatqan asa mańyzdy shıkizat, energıa resýrstary men tehnologıalardy jetkizýdi qamtamasyz etý.
Jaqynda oryn alǵan jetkizýdegi irkilister jahandyq jetkizýshilerdiń az sanyna shamadan tys táýeldiliktiń táýekelderin kórsetti. Qazaqstan-EO áriptestiginiń osy problemalardy sheshý úshin biregeı múmkindikteri bar. Ol energetıkalyq ártaraptandyrýdy jedeldetýge, jańartylatyn energıa kózderine ınvestısıalardy ulǵaıtýǵa, tehnologıalyq damýdy qoldaýǵa jáne EO asa mańyzdy dep sanaıtyn shıkizattyń eleýli úlesin jetkizýge yqpal etýi múmkin. Shıkizat, akýmýlátorlyq batareıalar men jasyl sýtek jónindegi strategıalyq seriktestigimiz, sondaı-aq 2025-2026 jyldarǵa arnalǵan birlesken jol kartasy osy áleýetti júzege asyrý úshin berik negiz qalaıdy.
Bizdiń bolashaqtaǵy ortaq mindetimiz óńdeý jáne qaıta óńdeý salasyndaǵy yntymaqtastyǵymyzdy tereńdetetin, sondaı-aq geologıalyq barlaý, akýmýlátorlyq batareıalardy qaıta óńdeý jáne ekologıalyq taza sýtegi sıaqty salalardaǵy ınovasıalarǵa yqpal etetin strategıalyq jáne tıimdiligi joǵary jobalardy aıqyndaý bolyp tabylady. Bul tek materıaldar týraly ǵana emes, sonymen qatar EO-tyń básekege qabilettiligin nyǵaıta otyryp, Qazaqstannyń ónerkásip sektoryn jańǵyrtýǵa yqpal etetin turaqty, bolashaqqa baǵyttalǵan qun tizbekterin damytý týraly.
Keńeıtilgen áriptestik pen yntymaqtastyq týraly kelisimge 10 jyl buryn qoıylǵan jáne qazir yntymaqtastyǵymyzdyń baǵyty naqty aıqyndalǵan. Biz beıbitshilikti ilgeriletetin, jahandyq yntymaqtastyqty nyǵaıtatyn, ornyqty baılanystardy kúsheıtetin jáne Qazaqstan men Eýropanyń uzaq merzimdi turaqtylyǵyn qoldaıtyn seriktestik quryp jatyrmyz».
Kelesi onjyldyq iske asyrý belgisimen ótýi tıis: qosylǵan qundy qurý tizbekterin nyǵaıtý, ınfraqurylymdy jańǵyrtý, tehnologıalyq yntymaqtastyqty tereńdetý jáne naqty birlesken jobalardy júzege asyrý. Qazaqstan - bul jolda senimdi seriktes. «Birge biz ortaq qıyndyqtardy ortaq artyqshylyqtarǵa aınaldyryp, eki tarap úshin de qaýipsiz, turaqty jáne básekege qabiletti bolashaqty qalyptastyra alamyz.
Antonıý Koshta, Eýropalyq keńes prezıdenti