Qazaqstan bıyl da jyldar boıy ulttyq ǵylymdy, ádebıetti, jýrnalısıkany, ónerdi, sportty jáne mádenı murany qalyptastyrǵan birqatar aıtýly tulǵalarynan aıyryldy. Aqshamnews.kz tilshisi jyl paraǵy jabylar tusta qazaq qoǵamyna mol olja salyp, aty tarıhta qalǵan, bıyl baqılyq bolǵan tulǵalardy tizimdedi.
Kamal Sárýaruly Ormantaev (11 qyrkúıek 1936 jyl – 12 aqpan 2025 jyl)
1936-jyly Qyzylorda oblysy Qarmaqshy aýdanynda dúnıege kelgen.
Pedıatr, medısına ǵylymdarynyń doktory, profesor, ǵylymǵa eńbegi sińgen qaıratker, Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq ǵylym akademıasynyń akademıgi, Qazaqstan Respýblıkasynyń Profılaktıkalyq medısına akademıasynyń akademıgi jáne vıse-prezıdenti, Qazaqstan Respýblıkasy Memlekettik syılyǵynyń laýreaty. 1968-2011 jyldary QazUMÝ-dyń balalar hırýrgıasy kafedrasyn basqardy, sonymen qatar Almaty medısına ınstıtýtynyń pedıatrıa fakúltetiniń dekany (1978-1980, 1989-1991) jáne Qazaqstan Respýblıkasynyń Pedıatrıa jáne balalar hırýrgıasy ǵylymı ortalyǵynyń dırektory (1919-1918) boldy. Ol 20 myńǵa jýyq hırýrgıalyq aralasý jasap, Qazaqstanda birinshi bolyp balalardyń keýde qýysynyń týa bitken deformasıasyna torakoplastıka jasady.
Ákim Urtaıuly Áshimov (9 qyrkúıek 1933 jyl – 22 sáýir 2025 jyl)
Ákim Tarazı 1933 jyly Almatyda týǵan. Jazýshynyń alǵashqy kitaby «Quıryqty juldyz» povesi 1966 jyly shyqqan.
Ákim Tarazıdiń «Tasjarǵan», «Qorqaý juldyz», «Sher», «Qıanat», «Mustafa Shoqaı», «Moskva – Balasaz» romandary, «Aýyl shetindegi úı», «Táj», «Mahabbat jyry», «Kók aspanda qyraǵy kóz bar», t.b. áńgime-esseleri men povesteri, «Joly bolǵysh jigit» pesalar jınaǵy jaryq kórgen. 2023 jyly mamyr aıynda qalamgerdiń 12 tomdyq jınaǵynyń tusaýkeser rásimi ótken.
Ákim Tarazıdiń senarıi boıynsha túsirilgen «Tulpardyń izi», «Arman – ataman», «Qarash-Qarash oqıǵasy», «Mustafa Shoqaı», «Qyzjylaǵan» fılmderi qazaq kınosynyń «Altyn qoryna» engen.
«Kúlmeıtin komedıa», «Jaqsy kisi», «Joly bolǵysh jigit», «Aqyn, perishte, mahabbat», «İndet», «Mahambet», «Laıner», «Úkili juldyz», «Qyz mahabbaty» jáne ózge de dramatýrgıalyq shyǵarmalary elimizdiń teatr sahnalarynda qoıyldy. Jazýshynyń kóptegen týyndylary orys, qytaı, polák, bolgar jáne aǵylshyn tilderine aýdarylǵan.
Ákim Tarazı N.Ia. Bıchýrınniń «Ejelgi ýaqytta Orta Azıada ómir súrgen halyqtar týraly málimetter jınaǵy» («Sobranıe svedenıı o narodah, obıtavshıh v Sredneı Azıı v drevnıe vremena») jáne «Shyńǵys áýletinen shyqqan alǵashqy tórt hannyń tarıhy» («Istorıa pervyh chetyreh hanov ız doma Chıngızova») atty tarıhı ǵylymı-zertteý eńbekterin, sondaı-aq, F. Rableniń «Gargantúa jáne Pantagrúel» romanyn qazaq tiline tárjimalaǵan.
1994 jyly «Qurmet» ordenimen marapattaldy, 1997 jyly «Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri» ataǵyn aldy, 2002 jyly Qazaqstan Memlekettik syılyǵynyń laýreaty atandy. 2011 jyly Praga qalasynda Frans Kafka atyndaǵy halyqaralyq ádebı syılyǵymen marapattaldy. Sol jyly Anglıada Á. Tarazıdiń «Qorqaý juldyz» romany aǵylshyn tilinde jaryq kórdi. 2015 jyly «Otan» ordenimen marapattalǵan. 2021 jyly óner jáne ádebıet salasyndaǵy jetistikteri úshin Qazaqstan Respýblıkasynyń joǵary dárejeli úzdik nagradasy – «Qazaqstannyń Eńbek Eri» ataǵynyń ıegeri atanǵan.
Jabaıhan Múbárákuly Ábdildın (16 aqpan 1933 jyl – 3 jeltoqsan 2025 jyl)
Jabaıhan Múbárákuly 1933 jyly 16 aqpanda Pavlodar oblysy, Maı aýdany, Maıtúbek aýylynda ómir esigin ashty. Ol 4 tomdyq «Dıalektıkalyq logıka» eńbeginiń avtory retinde belgili. Ǵalymnyń basqarýymen dıalektıkalyq logıkanyń kategorıalary, zańdary men prınsıpterin tereńirek zertteýge arnalǵan ujymdyq monografıalar da jaryq kórgen.
Jabaıhan Ábdildın 10 ǵylym doktory men 40-qa jýyq ǵylym kandıdatyn tárbıelep shyǵarǵan.
Memlekettik syılyqtyń, «Parasat» jáne İİ, İİİ dárejeli «Barys» ordenderiniń ıegeri.
Dýlat Isabekov (20 jeltoqsan 1942 jyl – 21 aqpan 2025 jyl)
Dýlat Isabekov - 1942 jyly 20 jeltoqsanda Ońtústik Qazaqstan oblysy Arys aýdany «Lenın joly» aýylynda týǵan. 1963 jyly ál-Farabı atyndaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıtetin bitirgen. 1963-68 jj. Qazaqstan Respýblıkasy Televızıa jáne radıo habaryn taratý jónindegi memlekettik komıtette aǵa redaktor, 1968-70 jj. «Qazaq Sovet ensıklopedıasy» bas redaksıasynda aǵa ǵylymı redaktor, 1971-76 jj. «Juldyz» jýrnalynda bólim meńgerýshisi, 1976-80 jj. «Jalyn» baspasynda redaksıa meńgerýshisi, 1980-88 jj. QR Mádenıet mınstrligi repertýarlyq-redaksıalyq alqasynyń bas redaktory, 1988-97 jj. Qazaq teledıdarynyń bas redaktory, «Jazýshy» baspasynyń dırektory, Qazaqstan Jazýshylar odaǵynyń hatshysy, 1997 jyldan Mádenıettaný ǵylymı ınstıtýtynyń dırektory bolǵan. Búgingi tańda respýblıkalyq mádenı-saraptamalyq «Mádenıet» jýrnalynyń bas redaktory, T.Júrgenov atyndaǵy QazUÓA-nyń profesory.
1963 jyly «Jolda» atty alǵashqy áńgimesi Qazaqstan jazýshylarynyń «Zamandastar» degen áńgimeler jınaǵyna endi. Sol jyly «Shoıynqulaq» atty áńgimesi «Lenınshil jas» gazetiniń úsh nómirine jarıalanyp, jas jazýshyny oqýshy qaýymǵa keńinen tanystyrdy.
«Gaýhar tas», «Dermene», «Peri men Perishte», «Tirshilik», «Ókpek jolaýshy», «Biz soǵysty kórgen joqpyz», «Qarǵyn»(roman, 1980) t.b. kitaptary shyqqan. «Shoıynqulaq», «Aqyramashtan naýryzǵa deıin», «Eskertkish», «Sosıalızm záýlimi», «Konfrontasıa», «Talahan-186», «Bonaparttyń úılenýi», «Aı-Petrı aqıqaty», «Kempirler», «Shaldar», «Tynyshtyq kúzetshisi» sekildi shyǵarmalary ár jyldary jaryq kórdi. Jekelegen povesteri men áńgimeleri nemis, cheh, vengr, bolgar, qytaı, túrik, ózbek jáne aǵylshyn tilderine aýdarylyp, shet el oqyrmandaryna da keńinen tańyldy. Jazýshynyń shyǵarmalary boıynsha «Gaýhar tas» (1975), «Dermene» (1994), «Taýqymet» («Tirshilik» povesi boıynsha, 1998), «Lotoreıa» («Erjetkenshe» povesi boıynsha, 2013), «Balýan Sholaq» («Jaýjúrek» pesasy boıynsha, 2019) atty kórkem fılmder men «Ápke» atty pesasynyń negizinde teleserıal túsirilgen. Qazaq sahnasy tarıhynda ózindik orny bar 26-ǵa jýyq pesanyń avtory.
Qazaqstannyń Eńbek eri, QR Memlekettik syılyǵynyń jáne Táýelsiz Qazaq PEN-klýby men platınaly «Tarlan» syılyqtarynyń, «Dostyq», «Qurmet» ordeniniń ıegeri. Qazaqstannyń Qurmetti jazýshysy.
Kúlásh Dildáqyzy Ahmetova (25 sáýir 1946 - 14 qarasha 2025)
Kúlásh Ahmetova 1946 jyly 25 sáýirde Qyrǵyzstanda týǵan. 1961 jyly Jambyl medısınalyq ýchılıshesin, 1973 jyly QazMUÝdi tamamdaǵan.
Aqynnyń ár jyldary “Aq gúlim meniń”, “Sen meniń baqytymsyń”, “Bulaqtaǵy juldyzdar”, “Meıirim”, “Japyraq – jazdyń júregi” atty óleńder jınaǵy oqyrmanǵa jaqsy tanys.
1978 jyly «Sen meniń baqytymsyń» atty kitaby úshin Qazaqstan Lenın komsomoly syılyǵy berildi
2006 jyly «Qut» kitaby úshin Qazaqstan Respýblıkasynyń Memlekettik syılyǵynyń laýreaty atandy.
«Bolashaq» poemasy úshin K.Sımonov atyndaǵy halyqaralyq syılyqtyń ıegeri
2006 jyly - Qurmet ordeni
2017 jyly - Parasat ordeni
Jambyl oblysynyń qurmetti azamaty
QR kóptegen merekelik medaldarymen jáne prezıdenttiń alǵys hattarymen marapattalǵan
QR tuńǵysh prezıdenti - elbasy N.Á.Nazarbaevtyń ádebıet salasyndaǵy memlekettik jáne prezıdenttik stependıalarynyń ıegeri.
Seıit Asqaruly Qasqabasov (24 maýsym 1940 jyl – 28 sáýir 2025 jyl)
Ádebıettanýshy, fólklortanýshy ǵalym, Ulttyq Ǵylym akademıasynyń akademıgi, fılologıa ǵylymdarynyń doktory.
1970-1981 jyldary Qazaq KSR Ǵylym akademıasynyń Qoǵamdyq ǵylymdar bólimshesinde ǵylymı hatshysy, ári «Qazaq KSR Ǵylym akademıasynyń Habarlary» atty jýrnalynyń jaýapty hatshysy.
1981-1983 jyldary Máskeýdegi KSRO Ǵylym akademıasynyń M.Gorkıı atyndaǵy Álem ádebıeti ınstıtýtynda aǵa ǵylymı qyzmetker.
1983 jyldan Almatydaǵy M.O.Áýezov atyndaǵy ádebıet jáne óner ınstıtýtynda aǵa, jetekshi ǵylymı qyzmetker bolyp jumys istegen.
1989 jyly Máskeý Memlekettik ýnıversıtetinde «Qazaq halyq prozasynyń janrlary» degen taqyrypta doktorlyq dısertasıa qorǵaǵan.
1988 jyly Qazaqstan Kompartıasy Ortalyq Komıtetinde konsýltant qyzmetine taǵaıyndalyp, ádebıet jáne óner salasyna jaýapty bolǵan jáne saıası repressıaǵa ushyraǵan J.Aımaýytov, A.Baıtursynov,M.Jumabaev, M.Dýlatov, t.b. arystarymyzdy aqtaý jumysyna qatysyp, qajetti qujattardy daıyndaǵan.
Muhtar Muqanuly Maǵaýın (2 aqpan 1940 jyl – 9 qańtar 2025 jyl)
Muhtar Maǵaýın 1940 jyly 2 aqpanda Shyǵys Qazaqstan oblysy Aıagóz aýdany Barshatas aýylynda dúnıege kelgen. Ol - tarıhshy, jazýshy, qazaq ádebıetin zertteýshi ǵalym. Fılologıa ǵylymdarynyń doktory, Qazaq KSR Memlekettik syılyǵynyń laýreaty, Qazaqstannyń halyq jazýshysy, Túrkıanyń Halyqaralyq "Túrki dúnıesine qyzmet" syılyǵynyń sahıby.
1962 jyly Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń fılologıa fakúltetin, 1965 jyly onyń aspırantýrasyn bitirgen.
Eńbek jolyn 1965 jyly bastady. "Qazaq ádebıeti" gazetinde bólim meńgerýshisi, 1967-1971 jyldary "Jazýshy" baspasynda bas redaktordyń orynbasary, Qazaq KSR Ǵylym akademıasynyń M.Áýezov atyndaǵy Ádebıet jáne óner ınstıtýtynda aǵa ǵylymı qyzmetker bolyp istegen, Máskeýde M.Gorkıı atyndaǵy Ádebıet ınstıtýtynda qazaq fólklory men qazaq ádebıeti tarıhy boıynsha arnaıy leksıalyq kýrstar júrgizgen.
1983-1984 jyldary erkin shyǵarmashylyq qyzmette, 1984-1986 jyldary "Jazýshy" baspasynyń bas redaktory, 1987 jyly erkin shyǵarmashylyq qyzmette, 1988 jyly "Juldyz" jýrnalynyń bas redaktory boldy.
Temirhan Medetbek (6 naýryz 1945 jyl– 9 mamyr 2025 jyl)
1945 jyly 6 naýryzda Amankeldi atyndaǵy kolhozda (kazirgi Nurtas aýyly) Túrkistan aýdany Ońtústik Qazaqstan oblysynda dúnıege kelgen.
Ol orta mektepti Túrkistan qalasynda bitirgennen keıin eki jylǵa jýyq týǵan aýylynda kolhozshy, sonan keıin bir jyldaı aýdandyq gazette korektor bolyp jumys istegen.
Almatydaǵy Abaı atyndaǵy ınstıtýttyń fılologıa fakúltetinde oqyǵan, respýblıkalyq televıdenıede qatardaǵy redaktor bolǵan.
Jetpisinshi jyldardyń basynda Mańǵystaýdaǵy birqatar geologıalyq-barlaý ekspedısıalarynda jumysshy bop, 1973 jyly Mańǵystaý oblysy ashylǵannan keıin oblystyq gazette ádebı qyzmetker, bólim meńgerýshisi mindetin atqarýshy bolyp jumys istegen.
Respýblıkamyz táýelsizdik alar aldyndaǵy tusta, ıaǵnı 1990 jyly, sondaı-aq táýelsizdik alǵannan keıingi alǵashqy kezeńde respýblıkalyq «Egemen Qazaqstan» gazetiniń Mańǵystaý oblysyndaǵy menshikti tilshisi, sonan keıin Mańǵystaý oblystyq radıo jáne televıdenıe komıtetiniń tóraǵasy qyzmetterin atqarǵan.
Medetbek Temirhan 1996 jyly Qazaqstan Jazýshylar odaǵy basqarmasynyń ekinshi hatshysy bolyp saılandy.
Ol 2003 jyly Respýblıkalyq «Aqıqat» qoǵamdyq-saıası jýrnalynyń bas redaktory, al 2006 jyly respýblıkalyq «Juldyz» ádebı-kórkem jýrnalynyń bas redaktory bolyp taǵaıyndaldy.
Medetbek Temirhan kóptegen kitaptardyń avtory. Onyń «Janymnyń japyraqtary», «Sapar aldynda», «Alys shaqyrymdar», «Mártebe», «Áýedegi tolqyndar», «Daýys», «Kógershin qaýyrsyndary», «Ańqa keptirgen ańyzaq», «Syrym bar saǵan aıtatyn», «Taǵdyrly jyldar jyrlary», «Kók túrikter saryny» jyr jınaqtary men «Meniń Abaıym», «Baba dástúrdiń murageri kim?», «Segiz qyrly seksen syrly álem bul» atty san kitaptary jaryq kórgen.
Óleńderi qyrǵyz, ózbek, ýkraın, orys, qytaı, tatar, tilderine aýdarylǵan. Ol Qazaqstan Respýblıkasy Memlekettik syılyǵynyń, sondaı-aq Qazaqstan jazýshylar odaǵanyń, Beıbarys atyndaǵy syılyqtardyń laýreaty.
Talǵat Amankeldiuly Musabaev (7 qańtar 1951 jyl - 4 tamyz 2025 jyl)
Talǵat Amangeldiuly Musabaev 1951 jyly 7 qańtarda Almaty oblysy Jambyl aýdanynyń Qarǵaly aýylynda dúnıege kelgen. Ol – Qazaqstannyń jáne álemniń áıgili ushqysh-ǵaryshkeri, Halyq qaharmany, tehnıka ǵylymdarynyń doktory.
Ol avıasıa salasynda eńbek jolyn bastaǵan. Áýelde ushqysh-ınjener bolyp, keıin synaqshy-ushqysh retinde qyzmet etti. 1991 jyly Keńes Odaǵynyń ǵaryshkerler qataryna qabyldanǵan.
Musabaev ǵaryshqa úsh ret ushqan:
• 1994 jyly “Soıýz TM-19” kemesimen,
• 1998 jyly “Soıýz TM-27” jáne “Mır” orbıtalyq keshenimen,
• 2001 jyly “Soıýz TM-32” kemesimen halyqaralyq ǵarysh stansıasyna.
Ol ashyq ǵaryshqa bes márte shyqqan, bul – TMD elderi ǵaryshkerleri arasynda eń joǵary kórsetkishterdiń biri.
Ǵaryshtaǵy jalpy ushý ýaqyty – 341 táýlikten asady.
Musabaev Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq ǵarysh agenttiginiń tóraǵasy, keıin Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Senatynyń depýtaty retinde de qyzmet atqardy.
Marapattary men ataqtary:
• “Qazaqstannyń Halyq qaharmany” (1995),
• “Reseı Batyry” (1994),
• “Qyzmeti úshin” ordeni.
Mekemtas Myrzahmetuly (9 mamyr 1930 jyl – 11 qańtar 2025 jyl)
Mekemtas Myrzahmetuly 1930 jyly Túrkistan oblysy, Túlkibas aýdany, Maıtóbe aýylynda dúnıege kelgen. Abaı atyndaǵy Qazaq pedagogıkalyq ınstıtýtynyń (qazirgi Abaı atyndaǵy Qazaq ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıteti) fılologıa fakúltetin (1953), onyń aspırantýrasyn (1964) bitirgen. 1953–1961 jyldary Nızamı atyndaǵy Tashkent pedagogıkalyq ınstıtýtynda kafedra meńgerýshisi, dekan, prorektor;
1969–75 jyldary QazPI-de dosent, 1975–91 jyldary Qazaqstan ǴA M.O. Áýezov atyndaǵy Ádebıet jáne óner ınstıtýtynda ǵylymı qyzmetker, abaıtaný bóliminiń meńgerýshisi qyzmetterin atqardy. 1991–2000 jyldary arasynda Qoja Ahmet Iasaýı atyndaǵy Halyqaralyq qazaq-túrik ýnıversıtetiniń kafedra meńgerýshisi‚ Iasaýı ǵylymı laboratorıasynyń meńgerýshisi, ádebıet jáne etnofılologıa ǵylymı-zerttteý ortalyǵynyń dırektory;
2002–2003 jyly Túrkitaný ǵylymı-zerttteý ınstıtýtynyń dırektory qyzmetterinde boldy. 2000 jyldan M.H. Dýlat atyndaǵy Taraz memlekettik ýnıversıtetinde qazaq ádebıeti kafedrasynyń meńgerýshisi jáne "Túrki halyqtary ádebıetiniń tarıhy” ǵylymı-zerttteý ortalyǵynyń dırektory, “Baýyrjantaný” ǵylymı-zerttteý ortalyǵynyń bas ǵylymı qyzmetkeri qyzmetterin atqardy.
Abaı murasyndaǵy moral fılosofıasynyń negizderi onyń ıslamǵa, adamgershilik murattaryna qatysty zerttelip ashyldy. Qarahanıdter zamanynan bastaý alǵan kemel adam máselesi Júsip Balasaǵunıdyń “Qutadǵý bilik” dastanynda qamtylyp, Iasaýıdiń “hal ilimi” (kamılı ınsanı) arqyly negizdelip, Abaıdyń “tolyq adam ilimi” arqyly dástúrli jalǵastyq taýyp damý joldary jáýanmártlik, ıaǵnı ımanıgúl(úsh súıý) jaıyndaǵy Abaı tanymdary negizinde taldanyp‚ bir júıege túsirildi.
Qazaq ádebıetiniń túrli salalarynan mamandar daıarlap, otyzdan astam kandıdat dısertasıa qorǵatty. Abaıtanýdyń bıblıografıa kórsetkishterin qurastyryp (1965, 1988, 1995) alǵy sózderin jazdy. “Abaı” ensıklopedıasy men M.Áýezovtiń 20 tomdyq, 50 tomdyq shyǵarmalar jınaǵyn shyǵarýǵa atsalysty.
Israıl Saparbaı (15 mamyr 1941 jyl – 18 shilde 2025 jyl)
1941 jyly 15 mamyrda Ózbek KSR-niń Samarqand oblysyndaǵy Kýshrabad aýdanynda týǵan.
Shymkent pedagogıka ınstıtýtynyń til-ádebıet fakúltetin bitirgen soń, birneshe jyl Shymkent oblystyq «Ońtústik Qazaqstan» gazetinde jumys istegen. 1973–1975 jj. Almaty Joǵary partıa mektebin bitirdi. 1976–1983 jj. Qazaqstan Jazýshylar odaǵynyń Shymkent oblysaralyq bólimshesinde ádebı keńesshi qyzmetin atqaryp, 1983 jyly «Jalyn» baspasyna aǵa redaktorlyqqa aýysqan. 1984 - 1985 jj. «Qazaq ádebıeti» gazetinde poezıa bóliminiń meńgerýshisi, 1985–1992 jj. «Jazýshy» baspasynda poezıa bóliminiń meńgerýshisi, odan soń «Qazaqfılm» telestýdıasy bas redaktorynyń orynbasary, 1997–1998 jj. Syrtqy ister mınıstrliginiń TMD elderi boıynsha Departamentiniń İ hatshysy, 1998–1999 jj. Ózbekstan Respýblıkasyndaǵy Qazaqstan elshiliginde İİ hatshy qyzmetterin atqardy. Alǵash bir top óleńderi 1975 jyly «Kóktem tynysy» ujymdyq jınaǵynda jaryq kórdi. Respýblıkalyq «Jalyn» báıgesiniń júldegeri. 70-ke tarta ánder men 150-ge tarta án mátinderiniń avtory. «Aýyldan kelgen arý», «Ámir-Temir», Abaı-Toǵjan», «Syǵan serenadasy», «Mahabbat meıramy» pesalary teatr sahnasynda qoıylyp júr.
Túrki poezıasy halyqaralyq festıvaliniń, Qazaqstan Jazýshylar odaǵynyń İ.Jansúgirov atyndaǵy syılyǵynyń, Táýelsiz «Platınaly Tarlan» syılyǵynyń laýreaty.
Shyǵarmalary: Aqqý arman. A., «Jalyn», 1976; Raýshan ǵumyr», A., «Jalyn», 1978; Bozqaraǵan. A., «Jalyn», 1980; Qyzyl-jasyl dúnıe. A., «Jalyn», 1984; Júregime uıa salǵan qarlyǵash. Óleńder. A., «Jalyn», 1986; Qyzyl jel. Óleńder. A., «Jalyn», 1998; Ǵashyqtyń tili. Óleńder, A.; Barmaqtaı baq. Óleńder. A., «Raýan»; Mahabbat pen Ǵadaýat. Óleńder. A., «Atamura»; Tar tósekte tósińdi. A., «Dala».
Darıǵa Tilendıeva (4 tamyz 1946 jyl – 11 naýryz 2025 jyl)
Darıǵa Tilendıeva 1946 jyly 4 tamyzda Almaty oblysy Kóksý aýdanynda dúnıege kelgen. «Qazaqfılm» kınostýdıasynyń 2 jyldyq kýrsyn, Abaı atyndaǵy Qazaq pedagogıkalyq ınstıtýtyn 1980 jyly bitirgen. Alǵash ret «Qazaqfılm» kınostýdıasynda túsirilgen «Qulager», sodan keıin «Aq mashına», «Alty jasar Alpamys», «Qoshtasqym kelmeıdi», «Jambyldyń jastyq shaǵy», taǵy basqa kórkem fılmderinde ár túrli rólderdi somdady.
1993-2010 jyldar aralyǵynda N.Tilendıev atyndaǵy akademıalyq fólklorly-etnografıalyq orkestrinde konferense qyzmetin atqardy. Sonymen qatar Darıǵa Tilendikelini «Qaıran meniń Nurekem», «Qazaqstan Respýblıkam meniń», «Qaratalym», «Mahambet baba» atty kóptegen án-kúılerdiń avtory.
Ǵalym Dosken (19 shilde 1960 jyl – 11 qarasha 2025 jyl)
1960 jyly 19 shildede dúnıege kelgen. Fılolog, ádebıet synshysy, rejıser, senarıst. Abaı atyndaǵy qazaq pedagogıkalyq ınstıtýtyn támamdaǵan. 2001–2002 jyldary «Qazaqstan» respýblıkalyq teleradıokorporasıasy» jabyq aksıonerlik qoǵamy basqarma tóraǵasynyń birinshi orynbasary bolyp qyzmet atqardy. 2002–2006 jyldary «Qazaqstan» RTRK» AQ-nyń prezıdenti boldy. 2007 jyldan bastap «El» prodúserlik ortalyǵynyń kórkemdik jetekshisi qyzmetin atqardy.
Ol kóptegen derekti jáne kórkem fılmderdiń avtory: «Ojıdanıe sveta» («Jaryqty kútýmen»), «Stolısy Velıkoı stepı», «Sny panteonov Mańǵystaý», «Hronıka ýtrachennogo sveta», «Svetnye boleznı». Sondaı-aq «Toǵyz quıryqty aq túlki», «Sıqyrly fleıta», «Bılegen qus» kitaptaryn jazǵan, «Jeztyrnaq» baletiniń lıbrettosyn ázirlegen jáne birneshe aýdarmalar jasaǵan.
Maqsat Ánesuly Táj-Murat (11 qarasha 1959 jyl – 30 Qazan 2025 jyl)
1959 jyly qarashada Atyraý oblysy Qosshaǵyl aýylynda dúnıege kelgen. 1978-1983 jyldar aralyǵynda qazirgi QazUÝ-dyń jýrnalısıka fakúltetinde oqyǵan. 1983-1990 jyldar aralyǵynda «Bilim jáne eńbek» jýrnalynda ádebı qyzmetker, «Sosıalısik Qazaqstan» gazetinde tilshi, «Gorızont»-«Órken» gazetinde redaktordyń orynbasary, «Jalyn» jýrnalynyń jaýapty sekretary, Qazaqstan LKJO OK jastar buqaralyq aqparat quraldary sektorynyń meńgerýshisi bolyp istegen.
1990-1999 jyldary QazMÝ-diń fılologıa fakúltetinde aspırant, aǵa oqytýshy, dosent boldy. 1994 jyly «Ǵumar Qarashtyń aqyndyǵy» taqyrybynda dısertasıa qorǵap, fılologıa ǵylymdarynyń kandıdaty ǵylymı dárejesin aldy.
2006-2007 jyldary «Qazaq ádebıeti» gazeti bas redaktorynyń orynbasary, 2007-2009 jyldary «Ana tili» gazetiniń bas redaktory. 2009 jyly Astana qalasyna aýysyp, 2013 jylǵa deıin «Astana» jýrnalynyń bas redaktory bolyp istedi.
Ol «Sháńgereı: jasampazdyq ómiri», «Batys Alash-Orda: bıobıblıografıalyq sózdik tájirıbesi», «Ǵumar Qarash: ómiri men shyǵarmashylyǵy», «Kábısa jyl: zertteý, esse, ádebı tolǵamdar», «Qaharmandyq anatomıasy. Mánshúktiń málimsiz maıdany», «Dımash. Kogda jajdýt krıka» kitaptarynyń jáne merzimdi basylymdar betinde jarıalanǵan júzge tarta maqalanyń avtory.
Asanáli Áshimuly Áshimov (8 mamyr 1937 jyl – 21 jeltoqsan 2025 jyl)
Keńestik jáne qazaqstandyq kıno, teatr akteri, kıno jáne teatr rejıseri, teatr pedagogy, profesor.
Qazaq KSR halyq artısi (1976), KSRO halyq artısi (1980). Qazaq KSR memlekettik syılyǵynyń laýreaty (1973), KSRO memlekettik syılyǵynyń laýreaty (1974). Qazaqstan teatrlar asosıasıasynyń prezıdenti. Muhtar Áýezov atyndaǵy Qazaq memlekettik akademıalyq drama teatrynyń kórkemdik jetekshisi. Qazaqstannyń Eńbek Eri (2017).
Muhtar Áýezov atyndaǵy Qazaq memlekettik akademıalyq drama teatry sahnasynda: M. Áýezovtiń "Abaıynda" Kerim, "Eńlik-Kebeginde" Kebek, "Qara qypshaq Qobylandysynda" Aıshýaq, "Tańǵy jańǵyryǵynda" Jarasbaı, Ǵ. Músirepovtiń "Qozy Kórpesh-Baıan sulýynda" Qodar, Q. Muhamedjanov, Sh. Aıtmatovtyń "Kóktóbedegi kezdesýinde" Iosıf Tataevıch, Shekspırdiń "Iýlıı Sezarinde" Iýlıı Sezar, M. Frıshtiń "Don Jýannyń dýmanynda" Don Jýan, Á. Nurpeıisovtiń "Qan men terinde" Elaman, I. Vovnánkonyń "Apatynda" bas keıipker, taǵy da basqa kóptegen qoıylymda kórnekti akterdiń aıshyqty ónegesi men órnekti izi jatyr. Al, A. Áshimovtiń qara shańyraq sahnasyndaǵy sońǵy kúrdeli jumysy G. Gaýptmannyń "Ymyrttaǵy mahabbat" dramasyndaǵy doktor Klaýzen.
Ol kınodaǵy Bekejan («Qyz Jibek», 1971), Shadıarov (“Atamannyń aqyry», 1971), Mámbet («Sarqyrama», 1973), Qasymhanov («Transibir ekspresi») jáne ózge de rólderimen ult óneriniń damýyna ólsheýsiz úles qosty.