Bıyl qazaq halqynyń kórnekti aǵartýshysy, qoǵam qaıratkeri, jazýshy jáne aqyn Mirjaqyp Dýlatovtyń týǵanyna 140 jyl tolyp otyr. Ol – HH ǵasyrdyń basynda ult táýelsizdigi men bostandyǵy jolynda kúresken Alash qozǵalysynyń kórnekti ókili, qazaqtyń ultjandy uly. Óz halqynyń bolashaǵy úshin ómirin arnaǵan Mirjaqyp Dýlatov 1885 jyly qazirgi Qostanaı oblysy Jangeldın aýdanyna qarasty Saryqopa óńirinde dúnıege kelgen. Jastaıynan bilimge qushtar bolyp, Torǵaıdaǵy orys-qazaq mektebinde oqydy. Keıin ustazdyq qyzmet atqaryp, el ishindegi oqý-aǵartý isine belsene aralasty.
Onyń shyǵarmashylyǵy qazaq qoǵamyn oıatýǵa, eldik pen erkindik ıdeıasyn nasıhattaýǵa arnaldy. 1909 jyly jaryq kórgen «Oıan, qazaq!» atty kitaby – halyq sanasyn silkindirip, ult namysyn janyp, azattyq rýhyn oıatqan biregeı týyndy boldy. Bul eńbek sol dáýirde tyıym salynyp, avtor qýdalaýǵa ushyraǵanymen, qazaq rýhanıatynyń altyn qoryna endi.
Mirjaqyp Dýlatov – «Qazaq» gazetiniń belsendi avtorlarynyń biri. Ol Ahmet Baıtursynuly jáne Álıhan Bókeıhan syndy ult kósemderimen birge Alash ıdeıasynyń órkendeýine ólsheýsiz úles qosty. Sonymen qatar, qazaq ádebıetinde tuńǵysh roman jazǵan qalamger retinde tarıhta qaldy. Onyń «Baqytsyz Jamal» romany ulttyq prozanyń bastaýy sanalady.
Ómiriniń sońynda Mirjaqyp Dýlatov keńestik qýǵyn-súrginge ushyrap, 1935 jyly aıdaýda qaza tapty. Alaıda onyń esimi men eńbegi táýelsiz Qazaqstan dáýirinde qaıta jańǵyryp, ulttyń uly perzenti retinde máńgilik qurmetke ıe boldy.
Búginde elimizdiń barlyq óńirinde Mirjaqyp Dýlatovtyń 140 jyldyǵyna oraı ǵylymı konferensıalar, ádebı keshter, kórmeler men eske alý sharalary ótkizilip jatyr. Bul – ult tarıhyndaǵy uly tulǵalardyń ónegesin dáripteý men ótkendi umytpaýǵa degen qurmettiń kórinisi.
Solardyń biri – Almaty qalasyndaǵy Oqýshylar saraıynda ótken respýblıkalyq pikirsaıys týrnıri. Bul sharaǵa elimizdiń túkpir-túkpirinen kelgen úzdik oqýshylar men debatshylar qatysty. İs-sharany Qazaqstan Respýblıkasy Oqý-aǵartý mınıstrliginiń qoldaýymen Respýblıkalyq qosymsha bilim berý oqý-ádistemelik ortalyǵy uıymdastyrdy.
Týrnırdiń basty maqsaty – uly tulǵanyń ómiri men shyǵarmashylyǵyn jas urpaqqa tanystyrý, oqýshylardyń oı-órisin keńeıtý, sheshendik qabiletin jáne synı turǵydan oılaý daǵdylaryn damytý boldy.
Qatysýshylar qoǵamdaǵy ózekti máseleler boıynsha pikir almasyp, dálel men derekke súıene otyryp, óz oılaryn erkin jetkizdi. Pikirsaıys barysynda jastar Mirjaqyp Dýlatovtyń aǵartýshylyq ıdeıalaryn, ult birligi men bilimniń mańyzyn talqylap, onyń el damýyna qosqan úlesin erekshe atap ótti.
Jarys qorytyndysynda úzdik komanda men sheshender arnaıy dıplomdarmen jáne estelik syılyqtarmen marapattaldy. Uıymdastyrýshylardyń aıtýynsha, bul týrnır aldaǵy ýaqytta da dástúrli túrde jalǵasyn tabady.
Osyndaı is-sharalar jas býynnyń rýhanı damýyna, tarıhı tulǵalardy tanýǵa jáne eljandylyq sezimin arttyrýǵa zor yqpal etedi. Mundaı rýhanı kezdesýler aqyn murasyn jańǵyrtyp qana qoımaı, óskeleń urpaqqa ónege bolary sózsiz.