Búginde ulttyq rýhty ulyqtap, qundy qazynamyzǵa aınalǵan qazaqtyń mártebeli dombyrasynyń dáýiri qaıta jańǵyryp kele jatqany qýantady.
Ulttyq mádenıet pen biregeılikti saqtaý men qaıta jańǵyrtý ıdeıasynyń tóńireginde qoǵamdy odan ári toptastyrýdy kózdegen Elbasy Nursultan Nazarbaev 2018 jylǵy 12 maýsymdaǵy №699 Jarlyǵymen shilde aıynyń alǵashqy jeksenbisin ulttyq aspabymyzdyń tól merekesine aınaldyrdy. Tuńǵysh Prezıdentimiz óziniń «Bolashaqqa baǵdar: rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamalyq maqalasynda atap ótkendeı, tarlan tarıhtyń, jasampaz búgingi kún men jarqyn bolashaqtyń kókjıekterin úılesimdi sabaqtastyratyn ult jadynyń tuǵyrnamasy da osy tól aspabymyzdy tórge shyǵarýmen tikeleı baılanysty bolmaq.
Teginde qazaq úshin dombyradan qasıetti, dombyradan qasterli jádiger joq. Búgingi órkenıetti zaman tilimen aıtsaq, kúlli qazaq ózi sheshen, ózi kósem osynaý qundylyqty asyl muraǵa, ulttyq brendke balaıdy. Dombyra halqymyz úshin qashan da qylyshtan ótkir, quryshtan berik kıeli aspap bolǵany tarıhtan belgili.
Dombyra kúni belgilenip, bul kúnniń ulttyq merekege aınalýy – ulttyq rýhanıatymyzǵa berilgen laıyqty baǵa. Sondyqtan ulttyq ónerimiz ben mádenıetimizdi, rýhanı qundylyqtarymyzdy álemge asqaqtatatyn qazaqtyń qasıetti qara dombyrasynyń ulyqtalýy zańdylyq dep bilemiz. Óıtkeni, bul aspap - qazaq úshin jaı ǵana mýzykalyq aspap emes, kıeli qundylyq. Dombyra men kúı IýNESKO sheshimimen adamzattyń materıaldyq emes mádenı muralarynyń tizimine endi.
– Dombyra – qazaqtyń jany, rýhy, tarıhy, salt-dástúri, búkil bitim-bolmysy dep aıtýǵa bolady. Ol Uly dalanyń tósinde erte zamannan beri halqymyzben birge jasap kele jatyr. Bir kezde Maıtóbeniń tusynan dombyranyń sýreti bar tańbaly tas tabylǵanyn bárimiz bilemiz. Ǵalymdar ol sýret berisi tórt myń, arǵysy alty myń jyl buryn bederlengenin dáleldep otyr. Aral mańynda dombyra ustaǵan adamnyń músini bizdiń dáýirimizden İV ǵasyrdyń murasy bolypty. Al Altaıdan tabylǵan ata dombyra bizdiń dáýirimizden V ǵasyrǵa tıesili. Kórip otyrsyzdar ma, Altaıdan Atyraýǵa deıin búkil Qazaqstannyń dalasy tórt myń, bes myń jyldan beri osy dombyranyń únin estip kúmbirlegen, qýanyshty da, ókinishti de dombyramen ákele jatyr. Ol búkil bizdiń dalamyzdyń, barlyq qazaqtyń bir ekenin, janymyzdyń da, qanymyzdyń bir ekenin dáleldeıtin óte naqty nárse. Moınyna kóne túrki tańbasy men jupar kúı áýeni bizdi súısindiredi dep jazylǵan aspap sonaý Kúltegin zamanynan beri kele jatyr. Odan beri qıly zamandardyń bári dombyranyń kómeıinen kúı bolyp tógilip, tarıhtan syr shertedi. Tyńdaýshysyn jigerlendiretin tókpe kúıler men syrshyl shertpe kúıler qazaqtyń tabıǵatyn tanytady. Kúmis kómeı ánshilerimiz dombyrany qolyna alyp, saıyn dalany jańǵyrtyp, áýeletip án salǵan. Qasterli aspap búginde sımfonıa men operaǵa ár berip, klasıkalyk ónerdiń ajyramas bólshegine aınalyp keledi. Ol qazaqtyń brendi men pasporty, eshkimge uqsamaıtyn qaıtalanbas kelbeti. «Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasy arqyly ulttyq mádenıetimizdi álemge tanytýǵa dombyra erekshe úles qosady. Qurmanǵazy men Dáýletkereıdiń, Táttimbet pen Súgirdiń, Qazanǵap pen Dınanyń kúıleri tól mádenıetimizdiń biregeı úlgileri. Keshegi aramyzdan ótken Nurǵısa Tilendıev dombyra arqyly óziniń óshpes ónerin qaldyrdy. Olardyń barlyǵy urpaqtan-urpaqqa mura bolyp jalǵasyp, halyqtyń janynda saqtalyp keledi. IýNESKO sheshimimen dombyra men kúı adamzattyń materıaldyq emes mádenı muralarynyń tizimine endi. Elimizde qasıetti qara dombyrǵa degen qurmet eshqashan tómendegen emes. Osydan biraz jyl buryn astanada kúı atasy Qurmanǵazynyń eskertkishi boı kóterdi. Almatyda áıgili kúıshi Nurǵısa Tilendıevtiń eńseli eskertkishi ornatyldy. Osynyń bári dombyra men kúı óneriniń ǵasyrlar boıy dalamyzdy sazben terbetken kúıshilerdi qadirleýdiń kórinisi bolyp tabylady, – degen edi elimizdiń Tuńǵysh Prezıdenti – Elbasy Nursultan Nazarbaev.
Rasynda da, elimizde ulttyq ulylyqqa degen qurmet eshqashan tómendegen emes. Halqymyz dombyraǵa úki taǵyp, tórine ilgen, jyrshy-kúıshilerdi tóbesine kótergen. Ol – kóneden qalǵan asyl muramyz, kózimizdiń qarashyǵy ári ulttyq kodymyzdyń bir bóligi. Olaı bolsa, búgingi qazaq jastary da dombyranyń úninde sóılep, tilinde hat almasýy kerek-ti. Óıtkeni, qazaqtyń qara dombyrasyna qara óleńnen eskertkish qoıyp ketken belgili sóz zergeri Qadyr aqyn tujyrymdaǵandaı: «NAǴYZ QAZAQ – DOMBYRA!».