Búgin - Arapa kúni . Arabtyń "arafa" sózi "bilý, anyqtaý, túsiný" maǵynasyna saı keledi. Bizde ony qarıalarymyz "Qarapa" dep atap ketken. Zulhıjja aıynynyń toǵyzynshy kúni, kúlli musylman jurtynyń meıramy Qurban aıttyń aldyndaǵy kún jáne kúnderdiń eń qadirlisi. Arapa týraly ne bilýimiz kerek? Tolyǵyraq aqshamnews.kz materıalynda.
Qazaq halqy burynnan Arapa kúni qurban aıt merekesine erekshe daıyndyq jasap, marqumdarǵa duǵa baǵyshtap, bir-birine qonaqqa baryp, meıramnyń kelgenine qýanǵan.
Bul kúni bes paryzdyń biri, qajylyq paryzyn óteý úshin dúnıeniń túkpir-túkpirinen qasıetti Mekke shaharyna jınalǵan qajylar Arafat taýynda turyp, Allaǵa minájat etedi. Al qajylyqqa bara almaǵan adam, bul kúndi qurmet tutyp, qulaǵyna, kózine jáne tiline ıe bolyp, táshrıq tákbirin aıtyp, oraza ustap, duǵa jáne táýbe jasap, keshirim tileýmen ótkizedi.
QMDB kúnine arnalǵan 6 keńes usyndy.
Arapa kúnin qurmetteý.
Qulaǵyna ıe bolý – ǵaıbat, máni joq jaman óleńderdi tyńdamaý degen sóz. Eger bular bizdiń qalaýymyzdan tys qulaǵymyzǵa keletin bolsa, bizge kúná bolmaıdy. Kózge ıe bolý – haram nárselerge qaramaý jáne mýbah nárselerden ǵıbrat alý degen sóz. Tiline ıe bolý – ótirik, ósek, sóz tasý, jaman sóz, tipti, bos sózden tyıylý, eshkimdi tilimen renjitpeý degendi bildiredi. Osy atalǵandarǵa moıynsunyp júrgen adam Arapa kúnin qurmettegen bolady.
Sondyqtan, bul kúni jasalǵan ıgi ister úshin saýaptar birneshe ese artady jáne onyń shyn mánindegi kóptigin Alladan basqa eshkim bilmeıdi. Sol sıaqty bul kúni jasalǵan kúnálardyń da jazasy birneshe ese artady.
Táshrıq tákbiri. Arapa kúni tań namazynan bastap Qurban aıttyń tórtinshi kúni ekinti namazyna deıingi 23 namazda erkek-áıel barlyq adam paryz namazdardan keıin sálem bere sala «Allahýmmá ántássálam...» duǵasyn oqymaı turyp, ýájip bolǵan táshrıq tákbir duǵasyn (jeke oqysa da, jamaǵatpen oqysa da) daýystap oqýlary kerek. Áıel adamdar daýystaryn shaǵyrmaı, ishterinen oqıdy. Paryz namazdarynan basqa aıt jáne juma namazdarynan keıin de oqylady. Táshrıq tákbiri: «Allahý ákbar, Allahý ákbar, La ılahá ıllallahý ýallahý ákbar, Allahý ákbar ýá lılláhıl-hamd» Maǵynasy: Alla Ulyq, Alla Ulyq! Alladan basqa qudaı joq jáne Alla bárinen de Ulyq! Alla Ulyq ári kúlli madaq-maqtaýlar tek Allaǵa tán!
Oraza ustaý. Arapa kúni oraza ustaý qajet (súnnet) amal. Óıtkeni oraza – nápsi tárbıesiniń negizi. Hadısterde Arapa kúni oraza tutýdyń saýaby mol jáne kúnálarymyz keshiriletinin jetkizgen.
Paıǵambarymyz Muhammed (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn): «Arapa kúni ustalǵan oraza 1000 kún tutylǵan (nápil) orazaǵa teń» (Tabaranı) degen.
Duǵa jasaý. Alla Elshisi (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) bylaı deıdi: «Duǵanyń abzaly – Arapa kúniniń duǵasy jáne men ári menen buryn bolǵan paıǵambarlardyń aıtqan duǵanyń abzaly – Alla Taǵaladan ózge táńir joq. Ol – jalǵyz. Onyń serigi joq. Ielik jáne maqtaý Alla Taǵalaǵa tán ári Ol barlyq nársege qudiretti». Sol úshin osyndaı qasıeti mol kúndi bos ótkizbeı, duǵamen kúnimizdi berekeli etken jón bolady. Duǵamyz arqyly elimiz ben jerimizdiń, januıamyz ben aǵaıynnyń amandyǵyn tileý qajet. Paıǵambarymyz Muhammed (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn): «Duǵanyń qadirlisi – Arapa kúni jasalǵan duǵa» (Báıhaqı) deıdi.
Táýbe etý. Alla Elshisi (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) «Adam balasynyń bári qatelik jasaıdy. Solardyń ishindegi eń jaqsylary –jasaǵan qatelikteri úshin táýbe etetinderi», - degen. Demek kúná istemeıtin, qatelikke boı aldyrmaıtyn pende bolmaıdy. Alla pendesine táýbe etý múmkindigin berdi. Sol úshin Arapa kúni meıirim esigi ashylǵan kezde, Allaǵa táýbe jasap, kúná-qatelikterimizdiń keshirilýin suraıyq.
Keshirimdi bolý: Keshirim – ımannyń shynaıy kórinisi. Adamzattyń ardaqtysy Paıǵambarymyz Muhammed (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) bylaı aıtqan: «Keshire ári raıdan qaıta bilińder, óıtkeni keshirim men meıirimdilik tanytý pendeniń mańyzdylyǵyn arttyra túsedi. Eger Allanyń sizdi ulyqtaýyn qalasańyz, onda ózgelerdiń de kúnálaryn keshirińiz».