Almatyda 2025 jyly jastar arasynda esirtkige táýeldiliktiń aldyn alýǵa baǵyttalǵan keshendi ári zamanaýı tásil engizildi. Qalada aldyn alý, qaıta áleýmettendirý, oqytý, sıfrlyq monıtorıń jáne jastardy esirtki nasıhatyna qarsy kúreske tartý baǵyttaryn biriktiretin turaqty ekojúıe qalyptasyp keledi.
Bul jumystyń negizgi tetigi Almaty qalasynyń Jastar saıasaty basqarmasy júzege asyryp jatqan «Narkostop» jobasy. Qazirgi tańda Almatyda 14-35 jas aralyǵyndaǵy jastar arasynda esirtkige táýeldiliginiń aldyn alýǵa baǵyttalǵan 4 arnaýly ortalyq jumys istep tur. Joba 2023-2025 jyldarǵa arnalǵan esirtkige jáne esirtki bıznesine qarsy kúrestiń keshendi josparyna sáıkes júzege asyrylyp jatyr. Atalǵan jospar 7 baǵyt pen 76 is-sharany qamtıdy. Negizgi maqsat – jastarǵa aqparat berip qana qoımaı, olardy esirtkiniń zańsyz aınalymyna qarsy is-qımylǵa tartý arqyly qaýipsiz qalalyq orta qalyptastyrý.
2025 jyldyń basynan beri joba aıasynda 210-nan astam aldyn alý sharalary ótkizilip, oǵan 3,5 myńnan astam erikti qatysty. Reıd barysynda esirtkige qatysty siltemeleri bar 18 myńnan astam trafarettik jazba men graffıtı anyqtalyp, boıalyp óshirildi. Bul sharalar qalalyq ortadaǵy vızýaldy esirtki nasıhatynyń kólemin aıtarlyqtaı azaıtýǵa múmkindik berdi. Jobanyń ınovasıalyq baǵyttarynyń biri – sıfrlyq quraldardy damytý jáne «Kıbervolonterlik» bastamasyn iske qosý boldy. 3 myńnan astam jas erikti ınternet keńistikti únemi baqylap, zańsyz kontentti anyqtap, tıisti organdarǵa joldap otyrady. Olardyń jumysynyń nátıjesinde 797 ınternet-resýrs buǵattaldy.
Osylaısha, onlaın keńistiktegi qaýipterdi túsinetin jáne qalanyń sıfrlyq qaýipsizdigine úles qosatyn jańa býynnyń belsendi azamattary qalyptasyp keledi. Azız Kajdenbektiń aıtýynsha, qala keńistigin esirtki nasıhatynan tazartý ǵana emes, sonymen qatar jastar arasynda sanaly tańdaý jasaý mádenıeti men densaýlyqqa jaýapkershilikpen qaraý daǵdysyn qalyptastyrý basty basymdyq bolyp qala beredi. Onyń aıtýynsha, Almatydan bastaý alǵan «Narkostop» jobasy búginde búkil eldi qamtyǵan aýqymdy qozǵalysqa aınaldy. Joba aıasynda pedagogtar men ıývenaldy polısıa qyzmetkerlerin daıarlaýǵa da erekshe kóńil bólinip otyr. Olar úshin táýeldiliktiń aldyn alýǵa baǵyttalǵan zamanaýı tásilderge arnalǵan oqytý trenıńteri uıymdastyrylady.
Sonymen qatar, Psıhıkalyq densaýlyq ortalyǵy janynda naýqastardy qaıta áleýmettendirýge baǵyttalǵan sheberhanalar jumys isteıdi. Olardyń qatarynda qysh qumyra jasaý, zergerlik is jáne dástúrli qazaq qolóneri – kıiz óńdeý bar. Bip.house platformasymen birlesip, destrýktıvti kórinisterdiń aldyn alýǵa baǵyttalǵan 10 bólimnen turatyn jastarǵa arnalǵan vertıkaldy hıkaıa túsirildi. Jobanyń alǵashqy eki serıasy 2,7 mıllıonnan astam qaralym jınaǵan.
2025 jyly Almatyda birqatar iri qalalyq is-shara ótti. Olardyń qatarynda AntiDope Fest festıvali, halyqaralyq konferensıa jáne NomadMMA «Almaty Open Cup» týrnıri bar. Dúnıejúzilik nashaqorlyqqa qarsy kúres kúni aıasyndaǵy aýqymdy is-shara Mahatma Gandı atyndaǵy saıabaqta uıymdastyryldy, al metronyń toǵyz beketinde aqparattyq naýqan ótkizildi.
Sonymen qatar, Senat pen Májilis depýtattarymen, ıývenaldy polısıa ókilderimen jáne «Amanat» partıasymen jumys kezdesýleri ótkizildi. Onda kámeletke tolmaǵandar arasynda esirtkige táýeldiliktiń aldyn alýǵa qatysty zańnamany jetildirý, ınternet keńistikti retteý jáne jastardy esirtki bıznesine tartýdyń aldyn alý sharalary talqylandy.
Qorytyndylaı kele, «Narkostop» jobasy profılaktıkalyq jumystyń tıimdi, tehnologıalyq jáne jastardyń tikeleı qatysýyna negizdelgen úlgisin kórsetti. Almatyda jastardyń qaýipsizdigi men densaýlyǵy memlekettik deńgeıdegi mindet qana emes, sonymen qatar qazirgi zamanǵy qalalyq mádenıettiń mańyzdy bóligine aınalyp keledi.