Қоғамның дамуы мен ұлттық қауіпсіздіктің негізінде тәртіп пен заңдылық жатыр. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаевтың бастамасымен қабылданған бірқатар заңдар мен бағдарламалар елімізде тәртіпті нығайтуға, азаматтық жауапкершілікті арттыруға және мемлекеттік басқарудың тиімділігін қамтамасыз етуге бағытталған. «Тәртіп бар жерде — даму бар» қағидасы мемлекеттік деңгейде де, жеке тұлға деңгейінде де өзекті. Тәртіп — бұл тек ережелерді сақтау емес, сонымен бірге қоғамдағы өзара сенім мен жауапкершіліктің көрінісі.
Білім беру саласында бұл қағида ерекше маңызды. Ұжымдық тәртіп, академиялық адалдық және басқару мәдениеті студенттердің сапалы білім алуына және тұлғалық дамуында шешуші рөл атқарады. Қазақ ұлттық қыздар педагогикалық университеті еліміздің білім беру жүйесінде тәртіп пен сапаны ұштастыра отырып, болашақ педагогтарды дайындайды.
Тәртіп — сапалы білімнің тірегі
Білім беру процесінің тиімділігі оқу орнының ішкі академиялық, педагогикалық және этикалық стандарттарды қаншалықты сақтайтынына тәуелді. Тәртіпке негізделген ортада студенттің назарын шашырататын факторлар азайып, оқу үрдісі жүйеленеді. Ал оқытушының кәсіби талаптарды сақтауы — білім сапасының тұрақты болуына әсер етеді.
Химия кафедрасы мысалында алсақ, зертханалық жұмыстардың қауіпсіз өтуі, құрал-жабдықтардың дұрыс қолданылуы, химиялық материалдармен жұмыс барысында қауіпсіздік ережелерін бұлжытпай орындау — бәрі де тәртіпке негізделеді. Зертханалық қауіпсіздік талаптарын сақтамау тек оқу процесіне емес, адам өміріне де қауіп тудыруы мүмкін. Сондықтан кафедрамызда студенттер арасында жауапкершілік мәдениетін қалыптастыруға ерекше көңіл бөлінеді.
Тәртіп — ұжымның келісімі мен өзара сыйластығы
Кез келген ұйымның дамуы оның ішкі рухани ахуалына байланысты. Тәртіп — адамдар арасындағы сыйластықтың, келісімнің, ұйымшылдықтың кепілі. Дәл осы факторлар академиялық ұжымның шығармашылық және ғылыми әлеуетін арттырады.
Ұжымда тәртіптің болуы — әр қызметкердің өз міндетін уақытылы, сапалы және адал атқаруына жол ашады. Бұл өз кезегінде кафедраның стратегиялық мақсаттарына қол жеткізуіне ықпал етеді. Жаратылыстану институтының Химия кафедрасында келісім мен жүйелілік принциптері негізінде жұмыс жасау дәстүрге айналды. Әрбір оқытушының жеке тәжірибесі мен ортақ жауапкершілігі біріккен кезде ғана кафедра жоғары нәтижелерге қол жеткізеді.
Студенттік тәрбие мен мәдениет қалыптастыру
Университеттің басты міндеттерінің бірі — кәсіби маман дайындаумен қатар, тұлғалық дамыған, мәдениетті, жауапкершілігі жоғары азамат қалыптастыру. Бұл процесс ең алдымен тәрбие жұмысының жүйелі жүргізілуіне байланысты.
«Тәртіп бар жерде — даму бар» тұжырымын студенттер бойына сіңіру — тек ескерту беру немесе ереже талап ету емес. Ол студенттің ішкі мотивациясын ояту, өзін-өзі басқаруға үйрету, академиялық адалдық мәдениетін қалыптастырумен тікелей байланысты. Академиялық адалдық — заманауи білім беру жүйесінің басты талаптарының бірі. Плагиаттан бас тарту, емтихан барысында жауапкершілік таныту, ғылыми жұмыста әділдік сақтау — бұлар тәртіп мәдениетінің көрінісі.
Тәртіп – инновация мен ғылыми ізденістің негізі
Ғылым саласында тәртіптің рөлі ерекше. Ғылыми деректерді нақты жүргізу, әдістемені дұрыс қолдану, нәтижені дұрыс рәсімдеу — бұлардың бәрі зерттеушінің тәртіптілігіне байланысты. Химия кафедрасында жас зерттеушілерді ғылымға баулу барысында жоспарлау, жүйелеу, деректерді жинау және талдау мәдениеті ерекше назарда ұсталады.
Тәртіпті ғылыми орта — жаңа идеялардың туындауына, инновациялық жобалардың жүзеге асуына мүмкіндік береді. Жоспарлы жұмыс, анық мақсаттар мен әділ бағалау жүйесі кафедраның ғылыми әлеуетін арттыруға және қоғамға қажетті сапалы мамандар дайындауға ықпал етеді.
Тәртіп – басқару мәдениетінің өзегі
Білім беру мекемесіндегі тәртіп тек жеке тұлғалық деңгейде ғана емес, басқару жүйесінің барлық сатыларында орын алуы керек. Басқару мәдениеті жоғары болған жағдайда ғана оқу орнының стратегиялық бағыттары нақты айқындалып, оларды жүзеге асыру үшін тиімді механизмдер жасалады. Университетішілік және кафедралық құжат айналымының реттелуі, оқу процесінің нақты жоспарлануы, ішкі аудит пен мониторинг жүйесінің дұрыс ұйымдастырылуы — мұның барлығы басқарудағы тәртіптің айқын көрсеткіші.
Химия кафедрасында оқу-әдістемелік құжаттар, жұмыс бағдарламалары, бағалау критерийлері мен оқу жоспарының талапқа сай жүйеленуі — кафедраның жоспарлы әрі тәртіпті жұмыс жүргізетінінің дәлелі. Әрбір пән бойынша оқу бағдарламаларының жаңартылып отыруы, аккредитациялық талаптарға сәйкестігі, білім алушылардың нәтижелерін әділ бағалау тәртібі, кафедра ұжымының кәсіби жауапкершілігі мен тәртіпке деген құрметін көрсетеді. Тәртіпке негізделген басқару — сапа менеджменті жүйесінің қалыптасуына да тікелей ықпал етеді.
Тәртіптің педагог тұлғасын қалыптастырудағы рөлі
Жоғары оқу орны — болашақ педагогтарды тәрбиелейтін орта. Демек, мұнда тәртіптің орны ерекше. Болашақ мұғалімнің кәсіби келбеті тек теориялық біліммен емес, оның мінез-құлқымен, жауапкершілігімен, ұстаздық этикасымен айқындалады. Студент педагог ретінде сыртқы және ішкі мәдениетті көрсетуге, өзін-өзі дамытуға, ұжымда тіл табысуға үйренуі тиіс. Бұл қасиеттердің барлығы тәртіп арқылы қалыптасады.
Ұстаздық қызметтің басты ұстанымы — үлгі болу. Тәртіпті ұстаз — студентке бағыт көрсететін шамшырақ сияқты. Сондықтан оқу орнында оқытушының сөйлеу мәдениеті, аудиториядағы тәртібі, әріптестермен қарым-қатынасы, уақытқа құрметі ерекше мәнге ие. Осындай талаптар негізінде қалыптасқан кәсіби орта студенттердің рухани-адамгершілік дамуына оң ықпал етеді.
Тәртіп және ұлттық тәрбие құндылықтары
Қазақ халқы тәртіпті, ар-намысты, үлкенді сыйлауды, жауапкершілікті жоғары бағалаған. Халық педагогикасы – ұлттық тәрбие жүйесінің өзегі. «Тәртіпке бағынған құл болмайды» деген дана сөз тәртіптің қоғамдағы маңызын терең көрсетеді. Бүгінгі жастарды тәрбиелеуде осы ұлттық қағидаларды білім беру процесіне енгізу — заман талабы.
Қазақ ұлттық қыздар педагогикалық университеті ұлттық құндылықтарды дәріптеу, қыз баланың мәдениетті, парасатты, білімді тұлға болып қалыптасуына жағдай жасау жолында үлкен жұмыс атқарып келеді. Ұлттық мәдениетті сақтауда тәртіптің рөлі айрықша. Әдептілік, инабаттылық, кішіпейілділік — тәртіп мәдениеті арқылы қалыптасатын қасиеттер. Университет қабырғасындағы тәрбиелік іс-шаралар да осы құндылықтарды нығайтуға бағытталған.
Тәртіп — қоғамның тұрақтылығын, ұйымның дамуын және жеке тұлғаның кемелденуін қамтамасыз ететін басты құндылық. Білім беру саласында тәртіп пен жүйелілікке сүйенбейтін ешбір процесс өзінің нәтижесіне жете алмайды. Сондықтан «Тәртіп бар жерде — даму бар» қағидасы біздің кафедра қызметінің әрі оқу-тәрбие жұмысымыздың негізгі бағыты болып қала береді. Тәртіпке негізделген орта — кәсібилікке, мәдениетке, ғылыми ізденіске және адамдық құндылықтарға бастайтын жол.