2024 жылы Қазақстанның зейнетақы қорының көрсеткіштері қоғамда үлкен талқылаулар туғызды. Кейбір азаматтар зейнетақы қаржысын тиімсіз жұмсалуы мүмкін деп алаңдаса, басқалары бұл саладағы жағдайды объективті түрде бағалауға тырысады. Бұл туралы aqshamnews.kz хабарлайды.
Мәселен, 2022 жылы зейнетақы қоры Әзербайжан компаниясына қаржы салу арқылы белгілі бір қиындықтарға тап болды. Ал қазіргі кезде кейбір айларда зейнетақы қорындағы табыс минусқа кетіп жатқандығы туралы пікірлер айтылып жатады. Бірақ бұл мәлімдемелер қаншалықты негізді? БЖЗҚ-ның қаржылық жағдайы шынымен нашарлап кетуі мүмкін бе?
Зейнетақы қорының қаржылық жағдайы
Қазақстанның Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры (БЖЗҚ) көптеген қаржы және инвестициялық шешімдерді жүзеге асырып, қаржы нарығына қатыса отырып, өз активтерін басқаруға тырысады. Бұл дегеніміз, зейнетақы қорына түсетін қаржы да көбінесе нарықтың жағдайына тәуелді болады. Әрине, әрбір айдың нәтижелері әртүрлі болуы мүмкін: кейде табыс минусқа кетсе, кейде керісінше, мол пайда табуға болады.
Ұлттық банк баспасөз қызметінің басшысы Асан Қалиахметтің айтуынша, «минусқа» кеткен айлар болғанымен, тұтас жылдағы көрсеткіштер өте жақсы. 2022 жыл да оңай болмағанын, бірақ жылдың соңында қордың инвестициялық табысы 915 миллиард теңгеге жеткенін атап өтті. Бұл өте жақсы көрсеткіш болғанымен, 2023 жыл да табысты өтті: инвестициялық табыс бір жыл ішінде 1,6 триллион теңгеге жетті.
Инвестициялық табыстардың өзгеруі
Қазақстанның зейнетақы қорының инвестициялық табысы ай сайын өзгеріп отырады. Мысалы, 2022 жылы сәуір, мамыр айларында қордың табысы «минусқа» кетіп, 51 миллиард теңгені құрады. Бірақ содан кейін жағдай өзгеріп, мамыр айында табыс екі есе өсті – 116,7 миллиард теңгеге дейін жетті.
Бұл жағдайлардың бәрі нарықтық факторларға байланысты. Мәселен, қордың қаржылық активтері көбінесе акциялар нарығына құйылады, бұл өз кезегінде тәуекелді жоғарылатады, бірақ сонымен бірге табысты да арттырады. Қорыта айтқанда, зейнетақы қорындағы табыс бір айда теріс болуы мүмкін, бірақ екі-үш айдың ішінде оң нәтижелер көрініс табады.
2024 жылы рекордтық көрсеткіш
2024 жылы зейнетақы қорының жалпы инвестициялық табысы 3,3 триллион теңгені құрады, бұл рекордтық көрсеткіш болып табылады. Сонымен қатар, қордың қаржылық есептеріне сүйенсек, 2024 жылы да бір айдағы табыс минусқа кетсе де, жыл қорытындысы бойынша зейнетақы қорында ешқандай теріс көрсеткіштер болған жоқ. Демек, азаматтардың зейнетақы жинақтары «жоғалған» жоқ, керісінше, соңғы жылдары табыс өсіп келеді.
Зейнетақы қорындағы активтер мен тәуекелдер
Зейнетақы қорының табысы жоғары болуы мүмкін, бірақ ол белгілі бір тәуекелдерді де өзімен бірге алып келеді. Қордың қаржылық активтері акция нарығына көптеп құйыла бастады, бұл өз кезегінде олардың табысын жоғарылатады. Бірақ, тәуекелдер де бар, өйткені нарықтық өзгерістер мен жаһандық экономикадағы құбылыстар бұл активтердің құнын төмендетуі мүмкін.
Сондықтан да зейнетақы қорын басқарушы тұлғалар мен мемлекеттік органдар тұрақты түрде мұқият мониторинг жүргізіп, қаржы нарығындағы өзгерістерді бақылауда ұстап отырады. Бұл әрбір азаматтың жинақтарының сақталуы мен өсуін қамтамасыз ету үшін өте маңызды.
Қазақстанның зейнетақы қорының инвестициялық табыстарының өзгеруі – нарықтық жағдайлар мен әртүрлі экономикалық факторлардың әсерінен қалыпты құбылыс. Бірақ бұл үрдіс қордың қаржылық жағдайы минусқа кетіп жатыр дегенді білдірмейді. Керісінше, соңғы жылдары БЖЗҚ-ның табысы тұрақты түрде өсіп, рекордтық көрсеткіштерге жетіп отыр. Мұның нәтижесінде, азаматтардың зейнетақы жинақтары тек сақталып қана қоймай, артып та келеді.
Зейнетақы жүйесінің болашағы үшін бұл өте маңызды көрсеткіш. Ал қаржы нарығындағы тұрақсыздықтар мен тәуекелдерді ескере отырып, қордың жұмысын тиімді басқару және мұқият бақылау жалғаса береді.