Инновациялық-креативті технологиялар еліміздің халықаралық бәсекеге қабілеттілігін арттырады
«Қазіргі заманда азаматтардың шығармашылық әлеуетіне және зияткерлік капиталына арқа сүйейтін «креативті өндіріс» салалары шынайы инклюзивті экономиканы дамытудың қайнар көзі саналатынын» атап өтті. «Креативті экономика дарынды әрі шығармашыл адамдарды өзіне тартатын ірі қалалардың дамуына ықпал етуші күшке айналуда. Қазақстанда бұл сала әлі дамымаған. Креативті индустрияның ішкі жалпы өнімдегі үлесі бір пайызға да жетпейді, жұмыспен қамту саласындағы үлесі өте төмен. Дегенмен, дарынымен бүкіл әлемді мойындатып жүрген отандастарымыз аз емес».
Қасым-Жомарт ТОҚАЕВ.
Зияткерлік капиталға негізделген экономика тез дамиды
Шығармашылық экономиканы шығармашылық салалар құрайды, оларға бұқаралық ақпарат құралдары, кинематография, музыка, ойын автоматтарына арналған ойын-сауық бағдарламалық жасақтамасы, компьютерлік ойындар, сондай-ақ мәдениеттің басқа салалары да кіреді. Әдетте, шығармашылық индустрия тек ойын-сауық, өнер және демалыс болып табылады, бірақ іс жүзінде оның ең үлкен секторы ғылыми-техникалық және инновациялық қызмет екені анық. Әлемде креативті экономиканың қарқынды өсуі дәстүрлі түрде АҚШ-та байқалады. Елдің жалпы экономикалық дамуына экономиканың креативті секторының әсері Қытайда, Үндістанда, Ұлыбританияда, Австралияда, Жапонияда, Оңтүстік Кореяда және әлемнің басқа да жетекші экономикаларында жоғары байқалуда.
Инновациялық-креативті секторды дамытуды қолдау экономикалардың бәсекеге қабілеттілігін арттыру саласындағы маңызды қадамдардың бірі болып табылады. Осыған сүйене отырып, шығармашылық сектордың әлеуетін, оның мүмкіндіктері мен дамуының салдарын бағалаудың шұғыл қажеттілігі туындайды. Шығармашылық экономика интеллектуалды капитал болып табылатын шексіз көздің әлеуетіне негізделген. Адамның интеллектуалды және шығармашылық мүмкіндіктері өсіп келе жатқан экономикалық процеске әсер ететін сарқылмас ресурс болып табылады. Ғылыми-техникалық прогресс идеялар капитал құрылымында басты орын алады және бұл құбылыс үнемі дамуға бейім. Адамның шексіз шығармашылық ойлау қабілеті керемет мүмкіндіктерді ашады. Бұл мәлімдеме ауқымды салдарды білдіреді. Зияткерлік капиталға негізделген экономикалар тезірек дамиды және олардың болашақ өсуі мен даму қарқынын елестету мүмкін емес. Керісінше, креативті экономиканы құруға емес, басқа салаларды дамытуға бағытталған экономикалар біртіндеп құлдырайтын болады.
Креативті экономиканы дамыту үшін түпкілікті өнімге арналған тұтынушының сипаты маңызды. Мұнда екі негізгі шарт бар: салыстырмалы түрде ауқатты халықтың кең топтарының болуы және тұтынушының интеллектуалды дамуының жоғары деңгейі. Бұл бай және білімді адамдардан тұратын қоғамға ұмтылу керек дегенді білдіреді.
Қазақ мәдениетін ілгерілетудің бір жолы
Тұтынушының мәдени білімімен қатар оның тұтыну мәдениетінің деңгейі, техникалық жағынан күрделі өнімдерді пайдалану мүмкіндігі маңызды. Тұтынушылық деңгейде осындай ақпараттық және коммуникациялық технологияларды меңгеру қажет. Жалпы, инновациялық-креативті технологиялар Қазақстанның халықаралық бәсекеге қабілеттілігін арттыруға жол ашады. Бұл ауқымды әрі күрделі міндеттердің бірі. Президент айтқандай, «Біз мәдениетті, білімді, ғылымды дамыту арқылы қазіргі ашық әлемнің бір бөлшегі болуға ұмтылуымыз керек. Алдымызға қойған биік мақсатқа жету оңай болмайды. Бірақ бүкіл ел болып кіріссек, бұл – қолдан келетін шаруа. Халық, бизнес және билік өкілдері бар күш-жігерін жұмылдыруы керек. Сонда ғана мемлекетіміздің қазіргі даму үлгісін түбегейлі өзгерте аламыз, кедергінің бәрін жеңеміз».
Креативті индустриялар қазақ мәдениетінің ресурстарын экономикалық ресурстарға айналдырып, оларды халықаралық нарыққа шығара алады, қазақ мәдениетін ілгерілете алады. Кітапханалар, бірінші кезекте ғылыми кітапханалар болашақта қазақстандықтарға түрлі тілдердегі ең озық кітаптарға, патенттерге, жаңа инновацияларға қол жеткізе алатын жақсы креативті алаңдар бола алар еді. Оларда дәрістер, семинарлар, ғалымдармен, инноваторлармен, жаңа технологияларды әзірлеушілермен кездесулер өткізуге, жаңа идеялар жасауға болады. Маңызды алғышарт институционалдық қамтамасыз ету болып табылады, оның негізінде гранттардың барлық түрлерін бөлу, жобаларды іске асыру, мәдени дәстүрлерді дамыту, мәдени іс-шараларды өткізу, халық шығармашылығы мектептері немесе әуесқой қоғамдар сияқты қоғамдық білім беру түрлерін қолдау жүзеге асырылады. Зияткерлік капиталды дамыту үшін креативті индустрияны қалыптастыру өте маңызды. Зерттеу университеттері, ғылыми-зерттеу институттары, технопарктер мен ғылыми үдеткіштер мамандарды даярлау саласында жане ғылыми-зерттеу қызметінде оларға үлкен алаң болуы тиіс.
Үлкен институционалдық әлеуетке ие бола отырып, талантты жас ғалымдардың, инноваторлардың, шығармашылық дарынды жастардың көптігі біздің елімізге әлемдік креативті индустриялар картасында лайықты орын алуға мүмкіндік береді.