Bas jáne moıyn qaterli isigi – bul aýyz, jutqynshaq pen óńesh isiginiń eń keń taralǵan, bas men moıyn aǵzalarynyń 30-dan astam oshaǵy bar isikter toby. №8 qalalyq emhana onkology Gúlnur Basharovanyń aıtýynsha, mundaı isikterdiń jańa jaǵdaılary jıi kezdesedi, biraq qarapaıym erejelerdi saqtaı otyryp, olardyń damý qaýpin edáýir azaıtýǵa bolady.
Dáriger qaterli isiktiń paıda bolýynyń negizgi faktorlarynyń biri temeki shegý, sonyń ishinde pasıvti jáne alkogóldi shamadan tys tutyný ekenin aıtyp otyr. Sondyqtan jaman ádetterden bas tartý ómir sapasyn edáýir jaqsartatynyn da eske salady.
– Taǵy bir qarapaıym ereje – ózińizdi kún sáýlesinen qorǵaý. Jazda SPF 30 nemese odan joǵary ystyqta shlápalar men kúnnen qorǵaıtyn kózildirik kıgen durys. Bul – bas pen moıyn qaterli isiginiń ǵana emes, sonymen qatar teriniń qaterli isikteriniń de aldyn alý qadamy. Teńdestirilgen dıeta týraly da umytpaý kerek. Belsendi ómir saltyn ustaný, durys tamaqtaný prınsıpterin saqtaý búkil denege paıdaly. A, S jáne E sıaqty belgili bir dárýmenderdiń jetispeýshiligi ımýndyq júıeni álsiretip, qaterli isik qaýpin arttyrady, – dedi Gúlnur Basharova.
Sondaı-aq, dáriger aýyz qýysynyń gıgıenasyn saqtaýdyń jáne jylyna eki ret tis dárigerine únemi barýdyń mańyzdylyǵyn atap ótti. Aıta ketý kerek, keıbir ınfeksıalar, mysaly, adam papıllomavırýsy bas jáne moıyn qaterli isiginiń damý qaýpin arttyrýy múmkin. Turaqty tekserýler ınfeksıadan týyndaǵan aýrýlardy ýaqytynda anyqtaýǵa kómektesedi.
Qaterli isikterdiń aldyn alý boıynsha úlken jumys – tekserý júrgiziledi. Munda pasıentter emhanaǵa alǵashqy barǵan kezde jiberiledi. Onda arnaıy daıyndalǵan feldsherler vızýaldy qoljetimdi lokalızasıalardy tekseredi, sonyń ishinde bas pen moıyn terisin, qalqansha bezdi patologıaǵa tekseredi.
– Erte dıagnostıka – árqashan nátıjeli. Iaǵnı shaǵymdar paıda bola bastaǵannan onkologpen keńesý kerek. Dálirek aıtsaq, aýyzda nemese tilde paıda bolǵan ózgeshe jaralar, moıynnyń nemese bettiń isikteri, daýystyń qarlyǵýy nemese tynys alýdyń qıyndaýy, jaǵymsyz ıis, jutqynshaqta kesek turǵandaı sezim, salmaq joǵaltý, murynnan qan ketý, qulaqtyń turaqty aýyrýy, bet sezimtaldyǵynyń joǵalýy, mine, osyndaı jaısyzdyqtardy sezinseńiz, dereý dárigerdiń aldynan tabylyńyz, – deıdi Gúlnur Basharova.