Qazaqstanda 2024 jyly alǵash ret «Fetaldyq medısına» jobasy qolǵa alyndy.
Bir jyl ishinde ana men bala densaýlyǵyna qatysty bul salada aýyz toltyryp aıtarlyqtaı jetistikter joq emes. Aldaǵy jyldary baǵdarlamany keńeıtý josparlanýda, onyń ishinde jyl saıyn elimizdiń jetekshi medısınalyq ortalyqtarynda 150-ge jýyq fetaldyq operasıa jasalmaq. Qazir muny tek Almaty balalar kardıohırýrgıasy ortalyǵynyń jáne elordadaǵy Ana men bala ortalyǵynyń mamandary ǵana jasaıdy. Fetaldy medısına qarapaıym adamǵa túsinikti tilmen aıtqanda, ananyń qursaǵyna bitken uryqqa ota jasaýdy bildiredi. Osy taqyrypty izdený barysynda Almaty qalasyndaǵy Perınatologıa jáne balalar kardıohırýrgıasy ortalyǵynyń fetaldy hırýrgıa bóliminiń jetekshisi, joǵary sanatty dáriger, densaýlyq saqtaý magıstri, Almaty qalasy boıynsha prenataldy últradybystyq dıagnostıka jónindegi shtattan tys maman, ISUOG (Halyqaralyq uryqtyq medısına jáne últradybystyq zertteý qoǵamy) múshesi Zanılova Valentına Sergeevnamen suhbattasýdyń sáti tústi.
- Valentına Sergeevna, fetaldy medısına degen ne jáne is júzinde ol qandaı máselelerdi sheshedi?
Fetaldy medısına — bul, negizinde, sábı dúnıege kelmeı turyp oǵan qamqorlyq kórsetý. Qazirgi tańda biz qursaqtaǵy sábıdiń qalaı damyp jatqanyn kórip, túrli kúrdeli aqaýlardy óte erte kezeńde anyqtaı alamyz — tipti anasynyń jatyrynda jatqan kezinde-aq ony emdeý múmkindigi bar. Bul salanyń mindetteri ońaı emes, biraq óte mańyzdy: patologıany der kezinde anyqtap, kómektesý múmkin be, joq pa — sony baǵalaý jáne eger qandaı da bir úmit oty jylt etse, asqan saqtyqpen ári kásibı túrde aralasý. Bul balanyń jaryq dúnıege kelip, ómir súrýine múmkindik berý úshin jasalady.
- Siz hırýrgıanyń tar sheńberli salasyna qalaı keldińiz?
Shynymdy aıtsam, bul salaǵa aldyn ala josparlap kelgen joqpyn. Biraq ózimniń dál osy salada shynymen paıdaly bola alatynymdy ishki túısigimmen sezingen bolarmyn. Bári prenataldy dıagnostıkanyń múmkindikterine tańdanýdan bastaldy: ÝDZ arqyly áli dúnıege kelmegen ómirdi kórip, sezýge bolatyny meni erekshe áserge bóledi. Keıinnen osyndaı operasıalyq aralasý arqasynda sábıge ómir syılaýǵa bolatyn naqty jaǵdaılarmen ushyrastym. Sondaı sátterdiń birinde men óz ornymdy tapqanymdy anyq túsindim.
- Qursaqtaǵy uryqqa jasalatyn operasıalar kezinde qandaı boljamdarǵa súıenesizder? Ol nege baılanysty?
Boljam kóptegen faktorǵa baılanysty — qoıylǵan dıagnozǵa, júktilik merzimine, balanyń jáne ananyń jaǵdaıyna. Keıde múmkindik joǵary bolyp, biz jaqsy nátıje týraly senimmen aıta alamyz. Al keıde asqan saqtyqty qajet etetin, eń kishkentaı úmitke senim artatyn kezde bolady. Biraq eń bastysy — bala súıgisi kelgen ata-analar jaǵdaıdy tolyq túsinýi kerek. Men olarmen barynsha ashyq, shynaıy ári qurmetpen sóılesýge tyrysamyn — óıtkeni biz bul qıyn sheshimderdi birge qabyldaımyz.
- Operasıa qalaı ótedi: kezeńderi, ádisteri, erekshelikteri qandaı? Onyń bosaný tásiline áseri bar ma?
Fetaldy aralasýlar kóbinese terige mınımaldy tesý arqyly júrgiziledi — mysaly, ınvazıvti prenataldy dıagnostıka kezindegideı ıne arqyly pýnksıa jasalýy múmkin nemese fetoskopıalyq tehnıka qoldanylady. Sońǵysynda az ǵana tesý arqyly ishke kamera men arnaıy quraldar engiziledi. Sondaı-aq amnıotıkalyq suıyqtyq kólemi buzylǵanda shýnt ornatý ádisi qoldanylady. Árbir aralasý óte muqıat esepteýdi, bilikti komandanyń úılesimdi jumysyn jáne asa uqypty is-áreketti talap etedi. Mundaı prosedýralardan keıin júktilik jalǵasady, al bosaný tásili jaǵdaıǵa qaraı jeke anyqtalady.
- Osy kezge deıin qansha uryqqa operasıa jasadyńyz jáne olardyń qaısysy eń mańyzdy boldy?
Búgingi kúnge deıin biz 45 fetaldy operasıa jasadyq. Árbir operasıa — bir taǵdyr, sondyqtan ár jaǵdaıǵa bar nazarymyzben, bar kúsh-jigerimizben qaraımyz. Eń jıi kezdesetin másele — feto-fetaldy transfýzıalyq sındrom. Mundaı jaǵdaılarda fetoskopıalyq lazerlik koagýlásıa ádisimen qan tamyrlaryna aralasý júrgizemiz. Sonymen qatar qursaqta sý kóp bolǵan jaǵdaıda amnıoredýksıa, al sýy az jaǵdaıda amnıoınfýzıa jasaımyz. Bul — asa dáldikti, komanda arasyndaǵy úılesimdi jumysty jáne ishteı ózińdi jınap, úlken jaýapkershilikti talap etetin kúrdeli, mańyzdy otalar. Keıbir otbasylar bizben keıin de baılanysta bolady — balalardyń sýretterin jiberip, jyly lebizderin bildirip jatatyndar da bolady. Mundaı sátter bizge zor rýhanı qoldaý beredi ári jasap jatqan isimizdiń shynaıy mańyzyn taǵy bir dáleldeıdi.
- Uryq kezinde jasalǵan operasıalardan keıin dúnıege kelgen balalar bar ma? Olardyń jaǵdaıy týraly ne belgili?
Iá, operasıalyq aralasýdan keıin týǵan balalar bar. Búgingi tańda 24 sábı ómirge keldi. Uryq hırýrgıasy bizdiń tájirıbemizde shamamen bir jyl boıy belsendi damyp kele jatqanyna qaramastan, biz alǵashqy naqty nátıjelerdi kórip otyrmyz. Osylaı ómirge kelip jatqan náresteler bar, olardy baqylaımyz, damýyna da mán beremiz. Árıne, ár jaǵdaı jeke nazar aýdarýdy jáne qoldaýdy qajet etedi, biraq bastysy — bul balalardyń múmkindigi bar jáne olar ony paıdalandy. Bizdiń jumysymyzda bul eń úlken qýanysh jáne bar istegen isimizdiń máni deýge bolady.
- Qazaqstanda fetaldy medısınanyń bolashaǵy qandaı dep oılaısyz?
Qazaqstanda fetaldy medısınanyń bolashaǵyna zor úmit artýǵa bolady. Biz Densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń kúshti qoldaýyn sezinip otyrmyz, al Almaty qalasynda bul baǵytqa qala ákimdigi men jergilikti densaýlyq saqtaý basqarmasy da belsendi túrde qoldaý kórsetýde. Fetaldy hırýrgıa jobasynyń Perınatologıa jáne balalar kardıohırýrgıasy ortalyǵynda júzege asýyna Gúlnara Qaztaıqyzy úlken úles qosty. Onyń kúsh-jigeriniń arqasynda bul baǵyttyń naqty júzege asýyna qajetti barlyq kezeńderden óttik. «AIaLA» qoryn da erekshe atap ótkim keledi: dál osy qordyń qamqorlyǵy men qoldaýynyń arqasynda bul salany damytý, naqty otbasylarǵa kómektesý, turaqty baza qurý múmkin bolyp otyr. Bul — memlekettiń, dárigerler men qaıyrymdylyq uıymdarynyń birlesken áreketi ómirdiń eń alǵashqy kezeńinde taǵdyrlardy ózgerte alatynynyń jarqyn úlgisi.
- Búgingi kúni bizdiń elde nemese bizdiń qalada uryq hırýrgıasy kimge qol jetimdi? Osyndaı operasıa qajet otbasylar úshin qarjylyq, aımaqtyq nemese basqa shekteýler bar ma?
Búgingi tańda uryqtyń aralasýyna qol jetimdilik keńeıip keledi, ásirese Almatyda. Munda Aıala qorynyń qoldaýy sheshýshi ról atqarady-onyń arqasynda oǵan muqtaj adamdar kómek alady. Sonymen birge belgili bir qıyndyqtar da joq emes, ol negizinen aımaqtyq qol jetimdilikte baıqalady. Biraq memlekettik qoldaýdyń jáne beı-jaı qaramaıtyn mamandardyń qatysýynyń arqasynda kóptegen otbasylar shetelge shyqpaı-aq óz elinde emdelýge múmkindik alyp otyr.
Búginde Valentına Zanılova jetekshilik etetin fetaldy hırýrgter tobynda 4 bilikti maman jemisti eńbek etip, ana men balanyń qaýyshýyna kásibı túrde óz úlesterin qosyp júr.
