Búgin - dúnıejúzilik Qant dıabetimen kúres kúni.
Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń dereginshe, bul dert qazirdiń ózinde 500 mıllıonnan astam adamǵa áser etip, jyl saıyn taralýy artyp keledi. Qant dıabeti - soqyrlyq, búırek jetkiliksizdigi, júrek-qan tamyrlary aýrýlary jáne aıaq ampýtasıasyna deıin jetkizetin asa qaýipti sozylmaly aýrý.
Qazaqstanda qazirgi ýaqytta 558 myńnan astam pasıent dıspanserlik esepte tur, olardyń 6 myńnan astamy - balalar. Naýqastardyń 95%-y, ıaǵnı 530 myń adam, 2 tıpti qant dıabetine shaldyqqan.
Memlekettik qoldaý jáne tegin dári-dármek
Qazaqstanda ınsýlınderdiń keń spektri bar jáne olar barlyq sanattaǵy pasıentterge tegin usynylady. Qant dıabeti bar azamattar emhanalar arqyly tegin konsýltasıa alady, ýchaskelik baqylaýda bolady, asqynýlar boıynsha mamandandyrylǵan kómekke júginedi. Sondaı-aq ınsýlın, tabletka jáne ıneksıalyq qant tómendetetin preparattar, glúkometrler, test-jolaqtar, pompalar sekildi quraldardyń keń tizbesi de tegin beriledi.
Qant dıabeti - densaýlyq saqtaý salasyndaǵy eń shyǵyndy baǵyttardyń biri. Ony emdeýge jylyna 46 mlrd teńge jumsalady, bul dári-dármekpen qamtamasyz etý búdjetiniń 22%-yn quraıdy. Bir pasıentke ketetin jyldyq shyǵyn 618 myń teńgeden 6,5 mln teńgege deıin jetýi múmkin.
2025 jyldyń qańtarynan bastap qant dıabetin qarjylandyrý MÁMS júıesi arqyly júrgizilmek. Al 2026 jyldan bastap dıabetti erte anyqtaý skrınıngi TMKKK aıasynda barlyq azamat úshin tegin qoljetimdi bolady.
Aýrýdy basqarýǵa bolady – durys ómir salty mańyzdy
Ekinshi tıpti qant dıabeti kóbine 45 jastan asqan adamdar arasynda kezdesedi. Basty qaýip faktorlary: artyq salmaq, durys tamaqtanbaý, qozǵalystyń azdyǵy, tuqym qýalaýshylyq, joǵary qan qysymy jáne lıpıd almasýynyń buzylýy.
Dıabettiń aldyn alý boıynsha negizgi keńester:
-
Dene salmaǵyn baqylaý: salmaqtyń 5–7% tómendeýi qaýiptiń ózin aıtarlyqtaı azaıtady.
-
Rasıonnan qantty, aq un ónimderin jáne tátti sýsyndardy shekteý.
-
Kúnine keminde 30 mınýt belsendi qozǵalys.
Qant dıabeti myńdaǵan qazaqstandyqtyń ómir sapasyna áser etetin mańyzdy dert bolǵanymen, ony basqarýǵa jáne baqylaýǵa bolady. Bul rette pasıenttiń ómir saltyn ózgertýge degen jaýapkershiligi sheshýshi ról atqarady.