Óńirlik komýnıkasıalar qyzmetinde ótken baspasóz konferensıasynda Tótenshe jaǵdaılar departamentiniń basshylyǵy sońǵy bes jylda jańa jylda qalada 68 órt tirkelip, olardyń birazy salút pen petardany ońdy-soldy qoldanǵanyn bolǵanyn habarlady.
Mamandar sol kisiler qarapaıym erejeni saqtaǵanda, qanshama oqys oqıǵanyń aldyn alýǵa bolar edi deıdi. Jańa jyldy feıerverksiz, salútsiz kózge elestetý qıyn. Alaıda pırotehnıkany nusqamasyz qoldanýdyń sońy kúıikke shaldyǵyp, jaraqat alyp, órt shyǵýǵa alyp kelip jatady. TJD derekterine sáıkes, sońǵy bes jylda 31 jeltoqsan men 5 qańtar aralyǵynda 68 órt tirkelgen, onyń 10-y pırotehnıkalyq buıymdardy qoldanǵannan bolypty. Sońǵy kezderi osyndaı aldyn alatyn is-shara jıilegendikten mundaı oqıǵa edáýir azaıǵan. Degenmen, qaýip degen aıaq asty.
Máselen, 2025 jylǵy jańa jyl túni pırotehnıkadan Shuǵyla shaǵyn aýdanyndaǵy jeke turǵyn úıdiń shatyry órtenip, shatyrdyń basym bóligi janyp ketken. Sonymen qatar ótken jylǵy jańa jyl merekesi kezinde pırotehnıkany abaısyz qoldanǵannan 19 adam medısınalyq kómekke júgingen, olardyń 11-i – balalar bolyp shyqty. Órt pen jaraqattyń aldyn alý maqsatynda Almatynyń Tótenshe jaǵdaılar departamenti jyl saıyn keshendi profılaktıkalyq is-sharalar ótkizedi. Polısıa departamentimen birlesip 2025 jylǵy 5 jeltoqsannan 2026 jylǵy 3 qańtarǵa deıin «Pırotehnıka» jedel-profılaktıkalyq is-shara júzege asa bastady. Ol qaýipti ári zańsyz aınalymdaǵy ónimderdi anyqtap, olardyń jolyn kesýge baǵyttalǵan. Búginge deıin 69 birlesken reıd júrgizilip, ruqsaty joq 500 keli pırotehnıka tárkilenip, 20-dan astam ákimshilik hattama toltyryldy. Turǵyndarǵa salút pen feıerverkterdi qalaı durys qoldaný kerektigin baıandaıtyn 900 aqparattyq materıal da taratyldy.
Bıylǵy 9 jeltoqsanda «Biryńǵaı órt qaýipsizdigi kúni» aksıasy aıasynda «Atameken» UKP bazasynda qaladaǵy úlken bazarlar men saýda-oıyn-saýyq ortalyǵynyń ókilderimen dóńgelek ústel ótti. Kásipkerlerge órt qaýipsizdigi talaptary túsindirilip, olardy buzǵany úshin qaı-qaısysy bolsyn jaýapqa tartylatyny eskertildi. Pırotehnıkalyq buıymdardy satatyndarmen de 150 ret kezdesip, olarǵa saqtaý men paıdalaný erejesin túsindirip berdi. Keń aýqymdy túsindirý jumystary qala turǵyndaryn da qamtıdy. Medıabordtarda, saýda úıleriniń, emhanalardyń jáne HQKO-lardyń LED-ekrandarynda aqparattyq beınerolıkter kórsetilip jatyr.
Mektep pen balabaqshada jańa jyl kezinde balalardyń qaýipsizdigine arnalǵan synyp saǵattary men sabaqtar uıymdastyrylǵan. Qutqarýshylar pırotehnıkany arnaýly dúkennen ǵana satyp alyp, qaptamasynyń bútindigin, jaramdylyq merzimin jaqsylap tekserý kerektigin aıtady. Buıymdardy jylý men ylǵal kózinen alys jerde saqtaý qajet. İske qosar kezde 16 jasqa tolmaǵan balalardyń qolyna ustatpaı, buıymǵa eńkeıýge, qatty jelde qoldanýǵa, feıerverkterdi adamdar men janýarlarǵa qaraı baǵyttap, iske qosylmaı qalǵan qurylǵyny qaıta tutatýǵa tyıym salynady.
Turǵyn úılerden 50 metrdeı alystaý jerde atý kerek, aınalasynda aǵash, elektr jelileri men basqa kedergiler bolmaýy kerek. Jańajyldyq shyrshalardy ornatý men bezendirý kezindegi órt qaýipsizdigine de erekshe nazar aýdarylady. Shyrshalar ornyqty bolyp, shyǵatyn joldardy bógemeı, qabyrǵalar men tóbeden keminde bir metr qashyqtyqta ornalasýy tıis. Shamdar men gırlándalardy qoldanǵanda elektr jelisine túsetin júktemeni eskerý kerek, aqaý shyqsa birden ajyratý qajet. Qoǵamdyq oryndarda jańajyldyq is-sharalar ótkizý kezinde keminde eki evakýasıalyq shyǵý joly bar, esikteri ashyq turǵan ǵımarattardy ǵana paıdalanýǵa ruqsat etiledi. Úı-jaılar órt sóndirý quraldarymen qamtamasyz etilip, jaýapty tulǵalar órtke qarsy nusqamadan ótýi tıis. Terezesinde temir tory bar ǵımarattarda jańajyldyq is-shara ótkizýge, qoıylym kezinde jaryqty tolyq óshirýge, qoldan jasalǵan gırlándalar men qaýipti elektr qondyrǵylaryn paıdalanýǵa tyıym salynady. TJD ókilderi osy erejelerdi saqtaý merekelik kóńil-kúıdi ǵana emes, densaýlyqty, keıde tipti adam ómirin de saqtaýǵa sep bolatynyn atap ótti.