Elimizdegi eresek turǵyndardyń shamamen 21–22%-y shylym shegedi. Erler arasynda bul kórsetkish – 38%, áıelder arasynda 6–10% shamasynda. Al 13–15 jastaǵy jasóspirimderdiń 3%-y turaqty túrde temeki shegedi eken.
Biz temekiniń ókpeniń qaterli isigine, ınfarkt jáne ınsýltke shaldyqtyratyny jaıly jıi estımiz. Biraq toqtaýsyz damıtyn ókpeniń sozylmaly obstrýktıvti aýrýyna (ÓSOA) mán bere bermeımiz.
Shylymqorlarlardyń 90%-ǵa jýyǵy kún saıyn orta eseppen 11–12 tal temeki shegedi. Bul derek temeki shegýdiń densaýlyqqa tóndirip otyrǵan úlken qaýip ekenin kórsetedi.
«Ókpeniń sozylmaly obstrýktıvti aýrýy – bul tynys alý júıesiniń sozylmaly qabynýy. Onda tynys joldary tarylyp, ókpe tini buzylady. Aýrý birtindep damıdy jáne uzaq ýaqyt boıy baıqalmaýy múmkin. Bul kesel eki negizgi jaǵdaıdy qamtıdy: sozylmaly bronhıt – qaqyryqty turaqty jótel jáne ókpe emfızemasy, ıaǵnı alveol qabyrǵalarynyń buzylýy. Eki jaǵdaı da tynys alý qıyndap, aǵzada ottegi jetispeýshiligi baıqalady», – deıdi Kardıologıa jáne ishki aýrýlar ǴZI №2 terapıa bólimshesiniń pýlmonolog dárigeri Aıda Jádil.
Dáriger ÓSOA-nyń alǵashqy belgileri baıqalmaýy múmkin, biraq tómendegilerge nazar aýdarý qajet deıdi.
– 3 aıdan astam ýaqytqa sozylatyn sozylmaly jótel, ásirese tańerteńgi;
– qaqyryqtyń bólinýi (kóbine tússiz, biraq órshý kezinde sary nemese jasyl túske aınalýy múmkin);
– demigý fızıkalyq kúsh túskende (mysaly, baspaldaqpen kóterilgende).
Aýrý asqynǵan saıyn adamǵa tynys alý tipti tynyshtyqta da qıynǵa soǵady.
ÓSOA-ny tolyq emdeý múmkin emes. Biraq temekini tastaý – aýrýdyń damýyn baıaýlatatyn sheshýshi qadam; dári-dármek terapıasy aýrý belgilerin baqylaýda ustaýǵa kómektesedi; tynys alý jattyǵýlary, durys tamaqtaný jáne vaksınasıa (mysaly, tumaý men pnevmokokqa qarsy) ómir sapasyn aıtarlyqtaı jaqsartady.
«Aýyr jaǵdaılarda ottegi terapıasy nemese hırýrgıalyq em taǵaıyndalady. DSU deregine súıensek, ÓSOA – álem boıynsha ólim-jitim sebepteriniń ishinde úshinshi orynda. Naýqastardyń kóbi dıagnozdy tym kesh biledi – ókpedegi ózgerister qaıtymsyz kezeńde anyqtalady. Degenmen, temekini kez kelgen kezeńde tastaý aýrýdyń boljamyn edáýir jaqsarta alady», – deıdi pýlmonolog Aıda Jádil.