Қазақ киносы мен театрының жарық жұлдызы, ұлттық мәдениеттің ажырамас бөлігі – Меруерт Өтекешова. Ол – көрермен жүрегін «Қыз Жібек» образымен бірден жаулап алған дара дарын.
1951 жылғы 25 ақпанда Орал қаласында дүниеге келген Меруерт Өтекешова – бүгінде «Халық әртісі» атанған тұлға. Оның өнер жолы – қазақ халқының байырғы эпостары мен заманауи драма жанрларының тоғысында өрбіген ұзақ сапар.
Балалық шағы, білім жолы
Меруерт Өтекешова қарапайым отбасында өсті. Әкесі Қаратай – қарапайым еңбек адамы, ал анасы – үй шаруасымен, бала тәрбиесімен айналысқан жан. Бала күнінен өнерге жақын болған Меруерт мектептегі көркемсөз және драма үйірмелерінде шыңдалды. Жас таланттың дарыны ерте байқалды: мектеп сахнасында ойнаған рөлдері көрермендерді бірден баурап алды.
1968 жылы Меруерт Алматыдағы Қазақ мемлекеттік өнер институтына (қазіргі Қазақ ұлттық консерваториясы) оқуға түсті. Білім алуы оңай болмады – мекемедегі қатаң талап пен түрлі қиындықтан қайыспай өтуге тура келді. Институттағы мамандардың жетекшілігімен ол классикалық драма мен ұлттық фольклордың негіздерін меңгерді.
1972 жылы институтты үздік дипломмен бітірген соң, Меруерт бірден М. Әуезов атындағы Қазақ мемлекеттік академиялық драма театрына жұмысқа қабылданды. Бұл – оның кәсіби өнер жолының бастамасы болды.
Шығармашылық жетістігі
М.Әуезов театрында Меруерт Өтекешова 50 жылдан астам қызмет етті. Ол классикалық және заманауи пьесаларда жүздеген рөль сомдады. Меруерттің театр сахнасындағы кейіпкерлері – қазақ әдебиетінің жарқын бейнелері. Бұол орайда, «Ақан сері – Ақтоқты» пьесасындағы Ақтоқты – махаббат пен еркіндіктің символы; «Еңлік-Кебек» драмасындаы Еңлік – қазақ қызының айшықты образы.
Оның сахнадағы өнері сыншылардың жоғары бағасын алды. Меруерт театрдың жетекші актрисаларының бірі болып, жас ұрпаққа үлгі көрсетті. Ол сахнада тек рөл ойнап қана қоймай, ұлттық мәдениеттің дамуына зор үлес қосты.
Жуырда актриса «Қазақстанның халық әртісі» атағын алды, бұл – Меруерттің өнердегі еңбегінің ең жоғарғы марапаты.
Кино әлеміндегі жарық жұлдыз
Меруерт Өтекешованың кино саласындағы жетістіктері де көп. 1972 жылы ««Қыз Жібек» фильмінде басты рөлді сомдауы оның өміріндегі ең маңызды оқиға болды. Режиссер Сұлтан Қожықов түсірген туындыда Меруерт Жібектің образын шебер сомдап, қазақ халқының лиро-эпостық бенесін экранға алып шықты. Фильм қазір де қазақ киносының классикасы саналады, ал Жібектің рөлі Меруертті «қазақтың Қыз Жібегіне» айналдырды. Осы рөлі үшін ол көптеген марапат алды, халықаралық фестивальдерден жүлдемен оралды.
Меруерт Өтекешова «Біздің Ғани», «Өтелмеген парыз», «Әбілқайыр хан», «Айдай сұлу Айсұлу», «Тұман», «Ақан сері – Ақтоқты» сияқты басқа да фильмдерде көптеген образдар сомдады. Кинодағы жиырмадан астам рөлінің әрқайсысы қазақ өнері тарихынан өзіндік орын алды.
Марапаттар мен құрметтер
Меруерт Өтекешованың еңбегі мемлекет тарапынан жоғары бағаланды:
1979 жылы – Қазақстан Ленин комсомолы сыйлығының лауреаты;
1982 жылы – Қазақ КСР Еңбек сіңірген әртісі;
2008 жылы – «Құрмет» ордені;
2016 жылы – «Қазақстан Республикасының Тәуелсіздігіне 25 жыл» мерекелік медалі;
2017 жылы – «Парасат» ордені;
2022 жылы – Алматы қаласының Құрметті азаматы;
2025 жылы – Қазақстанның халық әртісі және Батыс Қазақстан облысының Құрметті азаматы атанды.
Ол сонымен бірге халықаралық фестивальдердің жүлдегері, «Қазақфильм» киностудиясындағы жұлдыздар аллеясында тақтаға ие.
Жеке өмірі және қоғамдық қызметі
Меруерттің жеке өмірі де өнермен байланысты. Ол танымал актер Құман Тастанбековпен отбасылы болды. Қос талант өмірде де, өнерде де серіктес ретінде бір-бірін қолдады. Құманның өмірден ертерек өтуі оған ауыр соққы болғанымен, өнерден алыстаған жоқ.
Меруерт Өтекешова қоғамдық жұмыстарға да белсенді түрде араласып, жас өнерпаздарды қолдады, ұлттық дәстүрді насихаттады. Сұхбаттарының бірінде «Қазақтың Қыз Жібегіне қылау түсірмедім» деп, ұлттық образдың салмағын арттырар тағылымды сыр айтты.
Меруерт Өтекешова – қазақ сахнасының тірі аңызы. Ол сомдаған образдар ұлттық рухты оятады. Меруерт Өткешова – актриса ғана емес, ұлт мақтанышы, махаббат пен әйелге тән жігердің айқын символы.