Алматыда қатерлі ісіктен болатын өлім азайып келеді. 2025 жылдың алғашқы алты айының қорытындысы бойынша бұл көрсеткіш 100 мың тұрғынға шаққанда 60,2 жағдайды құрады. Бұл – ел бойынша ең үздік нәтижелердің бірі және 2019 жылмен салыстырғанда 30 пайызға төмен.
Мұндай оң динамикаға ерте диагностика мен «жасыл дәліз» қағидаттарын қатаң ұстану сеп болды. Онкологиялық қызмет пен алғашқы медициналық-санитариялық көмек (МСАК) ұйымдарының бірлескен жұмысының арқасында ауруды ерте кезеңде анықтау көрсеткіші айтарлықтай өскен.
Мәселен, 2019 жылы обырдың 0–I-кезеңде анықталу үлесі 33,6% болса, 2025 жылдың ортасында бұл көрсеткіш 39,9%-ға жетті. Бұл да – Қазақстан бойынша ең үздік нәтиже.
Сонымен қатар, визуалды қолжетімді ісіктерді кеш сатыда анықтау жағдайлары азайды. 2019 жылы мұндай көрсеткіш 10% болса, биыл – 7%. Бұл индикатор бойынша да Алматы бірінші орында тұр.
Бұл жетістіктердің артында – жүйелі скрининг, халықты қамту жұмыстары және қатерлі ісікке күдікті науқастарды шұғыл әрі кезексіз тексеруге мүмкіндік беретін «жасыл дәліз» жүйесі жатыр.
Скрининг қалай жүріп жатыр?
Алты айда жылдық жоспардың 52,6%-ы орындалды:
-
Жатыр мойны обыры бойынша 46 мыңнан астам әйел тексеруден өтті. 20 жағдай анықталып, оның 80%-ы аурудың бастапқы кезеңінде белгілі болды. Сонымен қатар, 411 обыралды жағдай тіркелді.
-
Сүт безі обыры скринингінде 60 мыңнан астам әйел қамтылып, 104 науқас анықталды. Оның 62,5%-ы – бірінші сатыда.
-
Колоректалдық обыр бойынша 62 мың адам қаралды. 19 ауру дерегі белгілі болып, олардың жартысына жуығы – бастапқы кезеңде. 240-тан астам адамда обыралды өзгерістер тіркелді.
Дәрігерлердің айтуынша, скрининг ауру симптомсыз жүрген кезде, яғни адам өзін сау сезінген шақта-ақ диагноз қоюға мүмкіндік береді. Бұл – уақытылы ем мен толық сауығуға жол ашады.
Онкологиямен күрестегі басым бағыт – «жасыл дәліз»
Қатерлі ісікке күдікті пациенттерді жедел түрде маманға жолдау жүйесі – онкологиямен күрестегі басты құралдың бірі. ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің бұйрығына сәйкес, диагностика кезеңдері үшін нақты мерзімдер белгіленген.
Алматыда ең жиі кездесетін онкологиялық ауру түрлері:
-
сүт безі обыры
-
колоректалдық обыр
-
өкпе обыры
-
қуықасты безі обыры
-
асқазан обыры
Мамандардың айтуынша, бұл нәтижелер – алғашқы буындағы медициналық қызметтен бастап, онкология орталықтарына дейінгі барлық деңгейде жүйелі әрі үйлесімді жұмыстың жемісі. Сонымен қатар, халықтың денсаулыққа жауапкершілікпен қарауы мен профилактикалық тексерулерге қатысуы да маңызды рөл атқарып отыр.