جەلتوقساننىڭ 21-22ء-سى ارالىعى - استرونوميالىق تۇرعىدان اسا ماڭىزدى كەزەڭ. قىستىڭ ءدال وسى كۇندەرى كۇن توقىراۋى بولىپ سانالادى. بۇل - جىل ىشىندەگى ەڭ قىسقا كۇن مەن ەڭ ۇزاق تۇنگە بايلانىستى. 2025 جىلى قازاقستان اۋماعىندا بۇل قۇبىلىس 21 جەلتوقسانعا سايكەس كەلگەن. تولىعىراق Aqshamnews.kz رەداكسياسىنىڭ تانىمدىق اقپاراتىندا.
قىسقى كۇن توقىراۋى دەگەن نە؟
قىسقى كۇن توقىراۋى - جەردىڭ كۇندى اينالا قوزعالىسى بارىسىندا كۇن ساۋلەسىنىڭ سولتۇستىك جارتى شارعا ەڭ از مولشەردە ءتۇسۋ ءساتى. ءدال وسى ۋاقىتتا كۇننىڭ ورتالىعى اسپان ەكۆاتورىنان ەڭ الىس وڭتۇستىك نۇكتەگە جەتەدى. سونىڭ سالدارىنان كۇندىزگى ۋاقىت قىسقارىپ، ءتۇن ۇزارادى.
وسى كۇننەن كەيىن كۇننىڭ كوكجيەكتەن كوتەرىلۋ بيىكتىگى بىرتىندەپ ارتىپ، كۇن ۇزارا باستايدى. بۇل - استرونوميالىق قىستىڭ باستالۋى.
قازاقستانداعى ەڭ قىسقا كۇن
قازاقستان اۋماعىنىڭ ۇلكەندىگىنە بايلانىستى كۇننىڭ ۇزاقتىعى وڭىرلەردە ءارتۇرلى بولادى:
- سولتۇستىك وڭىرلەردە (استانا، پەتروپاۆل) كۇننىڭ ۇزاقتىعى شامامەن 7 ساعات 30 مينۋت.
- وڭتۇستىك وڭىرلەردە (شىمكەنت، الماتى) كۇن شامامەن 9 ساعاتقا سوزىلادى.
بۇل كورسەتكىشتەر 21 جەلتوقساندا ەڭ تومەنگى شەگىنە جەتىپ، 22 جەلتوقساننان باستاپ كۇن سەكۋندتاپ، كەيىن مينۋتتاپ ۇزارا باستايدى.
نازارلارىڭىزعا اقپارات تۇسىنىكتىرەك بولۋى ءۇشىن 22-28 جەلتوقسان ارالىعىنداعى كۇننىڭ شىعۋ جانە باتۋ كەستەسىن ۇسىنامىز:
- 22 جەلتوقسان 2025 جىل
كۇننىڭ شىعۋى: 07:21
كۇننىڭ باتۋى: 16:19
كۇننىڭ ۇزاقتىعى: 8 ساعات 58 مينۋت - 23 جەلتوقسان 2025 جىل
كۇننىڭ شىعۋى: 07:22
كۇننىڭ باتۋى: 16:20
كۇننىڭ ۇزاقتىعى: 8 ساعات 58 مينۋت - 24 جەلتوقسان 2025 جىل
كۇننىڭ شىعۋى: 07:22
كۇننىڭ باتۋى: 16:21
كۇننىڭ ۇزاقتىعى: 8 ساعات 59 مينۋت - 25 جەلتوقسان 2025 جىل
كۇننىڭ شىعۋى: 07:22
كۇننىڭ باتۋى: 16:22
كۇننىڭ ۇزاقتىعى: 9 ساعات 00 مينۋت - 26 جەلتوقسان 2025 جىل
كۇننىڭ شىعۋى: 07:23
كۇننىڭ باتۋى: 16:22
كۇننىڭ ۇزاقتىعى: 8 ساعات 59 مينۋت - 27 جەلتوقسان 2025 جىل
كۇننىڭ شىعۋى: 07:23
كۇننىڭ باتۋى: 16:23
كۇننىڭ ۇزاقتىعى: 9 ساعات 00 مينۋت - 28 جەلتوقسان 2025 جىل
كۇننىڭ شىعۋى: 07:23
كۇننىڭ باتۋى: 16:24
كۇننىڭ ۇزاقتىعى: 9 ساعات 01 مينۋت
دەمەك، بۇگىننەن (22 جەلتوقسان) باستاپ، 1 مينۋتتان كۇن ۇزارا باستايدى.
حالىقتىق تانىم مەن اتاۋلار
قازاق حالقى قىسقى كۇن توقىراۋىن ەرتەدەن باقىلاپ، وعان ەرەكشە ءمان بەرگەن. بۇل كۇندى حالقىمىز "قىس ورتاسى"، "ەڭ قىسقا كۇن"، "قىستىڭ العاشقى كۇنى" دەپ تە اتاعان.
حالىقتىق تانىمدا وسى كۇندەرى تابيعات بەلگىلەرىنە قاراپ، الداعى جىلدىڭ اۋا رايىن بولجاعان. مىسالى، ەگەر ەڭ قىسقا كۇنى اعاشتاردى قالىڭ قىراۋ باسسا، كەلەر جىل بەرەكەلى، ەگىن مول بولادى دەپ سەنگەن.
سونداي-اق بۇل كەزەڭدى "كۇننىڭ شىلتەر باسىنان اتتاۋى" دەپ بەينەلى تۇردە سيپاتتاعان. ياعني كۇننىڭ ۇزارۋى بىردەن بايقالماسا دا، جارىقتىڭ قاراڭعىلىقتى جەڭە باستاعانىن بىلدىرەدى.
جىل جانە ونىڭ تۇرلەرى
جەردىڭ كۇندى تولىق ءبىر اينالىپ شىعۋ ۋاقىتى جىل دەپ اتالادى. استرونوميادا جىلدىڭ بىرنەشە ءتۇرى بار:
- جۇلدىزدىق جىل
- تروپيكتىك جىل
- انوماليستيكالىق جىل
- كۇنتىزبەلىك جىل
- اي جىلى
سونىمەن قاتار جىل مەزگىلدەرىنىڭ ۇزاقتىعى بىردەي ەمەس:
- كوكتەم - 92،8 كۇن
- جاز - 93،6 كۇن
- كۇز - 89،8 كۇن
- قىس - 89 كۇن (كىبىسە جىلدارى 90)
كۇن مەن ءتۇننىڭ تەڭەلۋى مەن توقىراۋ كۇندەرى
- 21 ناۋرىز - كوكتەمگى كۇن مەن ءتۇن تەڭەلۋى
- 22 ماۋسىم - جازعى كۇن توقىراۋى
- 23 قىركۇيەك - كۇزگى كۇن مەن ءتۇن تەڭەلۋى
- 22 جەلتوقسان - قىسقى كۇن توقىراۋى
الەم حالىقتارىنداعى ماڭىزى
قىسقى كۇن توقىراۋى تەك قازاق حالقىندا عانا ەمەس، كوپتەگەن ەلدەردە ەرەكشە اتالىپ وتكەن. مىسالى، ەجەلگى قىتايدا بۇل كۇن دۋنچجيسزە مەيرامى رەتىندە تويلانعان. ول ەڭ باقىتتى، ەڭ قاسيەتتى كۇندەردىڭ ءبىرى سانالىپ، جاڭا ءۇمىت پەن جارىقتىڭ قايتا ورالۋىن بىلدىرگەن.
قىسقى كۇن توقىراۋى - تابيعاتتىڭ زاڭدىلىعىن، ۋاقىتتىڭ ۇزدىكسىز قوزعالىسىن ەسكە سالاتىن ماڭىزدى استرونوميالىق قۇبىلىس. بۇل - قاراڭعىلىقتىڭ شەگىنە جەتىپ، جارىقتىڭ قايتادان ۇستەمدىك الا باستايتىن ءساتى.
21 جەلتوقسان - جىلدىڭ ەڭ قىسقا كۇنى بولسا، 22 جەلتوقساننان باستاپ كۇننىڭ ۇزارۋى ءۇمىت پەن جاڭارۋدىڭ نىشانى ىسپەتتى.