İri temirjol vagondaryn shyǵaratyn kompanıalar óndiris kólemimen jáne berik kelisim-sharttarymen lokalızasıany jańa deńgeıge kóterýge múmkindik beredi.
Osyndaı pikirdi búgin elordanyń ındýstrıaldy aımaǵynda ótken temirjol qurylysyn lokalızasıalaýdy arttyrýǵa arnalǵan forýmǵa qatysýshylar bildirdi, dep habarlaıdy aqshamnews.kz.
Sonymen qatar qatysýshylar iri ónerkásiptik kásiporyndardy damytýdyń aldaǵy josparlaryn kórsetetin tıisti Jol kartasyn ázirleýdi usyndy.
Búgin QR Ónerkásip jáne qurylys mınıstri Qanat Sharlapaev otandyq temir jol mashına jasaý óndirisin oqshaýlaý deńgeıin arttyrý máselelerine arnalǵan jıynda sóz sóıledi. Kezdesý Astana qalasynyń ındýstrıalyq aýmaǵyndaǵy «Elektrovoz qurastyrý zaýytynda» ótti.
«Sektor Qazaqstandaǵy mashına jasaý salasynyń shamamen 13%-yn quraıdy. Óndiris kólemi jarty trıllıon teńgeden asady. Salada 8,4 myń adam jumys isteıtin 59 kásiporyn bar», – dedi Mınıstr.
Qanat Sharlapaev 2024 jyly otandyq zaýyttar Qazaqstan úshin rekordtyq kórsetkish bolyp tabylatyn 124 lokomotıv pen 2 155-ke jýyq túrli vagon shyǵarǵanyn atap ótti. Sońǵy jyldary bıznes temirjol mashınasyn jańǵyrtýǵa jáne damytýǵa belsendi túrde ınvestısıa salýda. Eń úlken qadamdardyń biri vagondar men onyń bólshekterin shyǵaratyn jańa zaýyttar qurý jáne jumys istep turǵan zaýyttardy jańǵyrtý boldy.
Jalpy, 2024 jyldyń 11 aıynyń qorytyndysy boıynsha jyljymaly quram óndirisiniń kólemi 5,1 esege, onyń ishinde vagondar men platformalar – 6,5 esege, jol jóndeýge arnalǵan quraldar – 4,9 esege, lokomotıvter – 12,4 paıyzǵa, sılındrlik rolıkti moıyntirekterdi óndirý kólemi 49,7%-ǵa, dońǵalaqtar men berilis – 5,2 ese ulǵaıdy.
İs-sharada sondaı-aq QR ÓQM Ónerkásip komıtetiniń tóraǵasy A.Panbaev, QR Kólik mınıstrligi Temir jol jáne sý kóligi komıtetiniń tóraǵasy J.Taıjanov, «QTJ» UK» AQ óndiristik úderister jónindegi basqarýshy dırektory B.Orynbasarov, Qazaqstan mashına jasaýshylar odaǵynyń basqarmasy orynbasary E.Maqanov sóz sóıledi.
Odan bólek, shara barysynda «Elektrovoz qurastyrý zaýyty» JSHS (Alstom), «Lokomotıv qurylys zaýyty» AQ (Wabtec), «Shtadler Qazaqstan» JSHS, «Qazaqstan vagon óndirýshi kompanıasy» JSHS jáne «ZIKSTO» JSHS kásiporyndary qyzmetteriniń tanystyrylymyn ótkizdi. Sondaı-aq «Vostokmashzavod» AQ, Qostanaı prýjına zaýyty jáne «Qarmet» AQ ókilderi sóıledi.
«14 jyl ishinde biz óndiristik jáne adamdyq áleýetimizdi arttyryp kelemiz. Búgingi tańda bizde 1 200 bilikti qyzmetker jumys isteıdi, olardyń barlyq qyzmeti elektrovozdyń óziniń joǵary sapaly bólshekteri men toraptaryn shyǵarýǵa ǵana emes, sonymen qatar lokomotıvter men elektrovozdar talaptarǵa tolyq sáıkes keletindeı etip lokomotıvterge qyzmet kórsetýge jáne tehnıkalyq qyzmet kórsetýge baǵyttalǵan», – dedi Alstom kompanıasynyń Batys jáne Ortalyq Azıa boıynsha basqarýshy dırektory Jerom Boıe.
Odan ári «Lokomotıv qurastyrý zaýyty» AQ óndiristik jetekshisi Nurlybek Ahmetov óz sózinde qazirgi ýaqytta zaýyttyń ónim jelisinde magıstraldyq júk, jolaýshylar jáne t.b. lokomotıvter baryn atap ótti. Budan keıin ol kompanıada 800-ge jýyq adam jumys isteıtinin aıtty.
Sondaı-aq, «Shtadler Qazaqstan» JSHS dırektory Vladımır Rýsak kompanıa arbalar, vagon dánekerleý, sonyń ishinde elektrlik basqarý júıelerin shyǵarýdy josparlap otyrǵanyn basa aıtty. Odan bólek, kásiporyn tek jergilikti quramdas jetkizýshilermen jumys isteý josparlanýda.
Óz kezeginde «Atyraý júk vagondaryn jasaý zaýyty» JSHS Texol kompanıalar tobynyń negizin qalaýshy Shota Abhazov «İri temirjol vagondaryn shyǵaratyn kompanıalardyń óndiris kólemi men naqty kelisim-sharttary lokalızasıany jańa deńgeıge kóterýge múmkindik beretinin atap ótken.
«Qazirgi ýaqytta biz tek úıindi júkterdi tasymaldaýǵa arnalǵan ámbebap jartylaı vagondardy shyǵaramyz. Modelder qazirgi ýaqytta suranysqa ıe. Temirjol kóliginiń shamamen 60%-y osy vagon túrinde júzege asyrylady. Zaýyttyń qýattylyǵy 3000 jartylaı vagonǵa jetedi», – dedi «SMP Group» JSHS bas dırektorynyń birinshi orynbasary Talǵat Lesov.
«Railways Systems KZ» JSHS komersıalyq dırektory Pavel Rýdovskıı qazirgi tańda shyǵarylyp jatqan ónimdermen qosa 2028 jylǵa qaraı engizilýge josparlanyp otyrǵan qýattylyǵy 1 000 000 t.g. quraıtyn elektrometallýrgıalyq zaýyt qurylysynyń jobasy týraly aıtty. Zaýyt dóńgelek jáne tórtburyshty daıyndamalardy, shvellerlerdi, qostavrly arqalyq, vagon tirek profılderi jáne t.b. shyǵaratyn bolady.
Odan keıin «Prýjına» ǵylymı-óndiristik kompanıasy» JSHS atqarýshy dırektory Sergeı Ýsenko kompanıanyń qańtar aıynda serıalyq ónim shyǵara bastaǵanyn jáne lokomotıvter men vagon óndirýshilerimen birlesip, qazaqstandyqtarǵa qajetti ónimdi shyǵarýǵa daıyn ekenin atap ótti.
Temir jol mashına jasaý salasyn odan ári damytý jáne jańǵyrtý úshin Mınıstrlik jańa tehnologıalardy ınvestısıalaý jáne óndiristi oqshaýlaý boıynsha jumystar júrgizýde. Bul ımportqa táýeldilikti azaıtady. Jyljymaly quramnyń jańa túrlerin damytý boıynsha da sharalar qabyldanýda. Jańa úlgidegi lokomotıvter men vagondardy, sonyń ishinde elektrovozdar men zamanaýı energıa tıimdiligi men qaýipsizdik talaptaryna jaýap beretin ekologıalyq taza kólikterdi shyǵarý josparlanýda. Eksportty ulǵaıtý strategıasy aıasynda Qazaqstanda seriktestikti damytý arqyly óziniń eksporttyq áleýetti nyǵaıtý qajet. Bul eksporttyq jetkizilimderdi keńeıtip qana qoımaı, sonymen qatar otandyq kásiporyndardy halyqaralyq jetkizý tizbegine biriktirýge múmkindik beredi.
Qazaqstandyq vagon zaýyttary qalqymaly vagondarǵa, borttyq vagondarǵa jáne refrıjeratorlyq vagondarǵa, al 2027 jyldan bastap jabyq vagondar men munaı sısternalaryna degen qajettilikti óteýge daıyn ekenin eskerý qajet. Vagon qurylysy salasyn damytý boıynsha usynystardy iske asyrý arqyly memlekettik búdjetke salyq túsimderi artady, júk vagondarynyń otandyq parkin jańartý úshin otandyq mashına jasaý klasterin damytýǵa jańa serpin jáne jeke menshik ıeleri-operatorlar úshin qolaıly jaǵdaılar paıda bolady.
Forým sońynda qatysýshylar árbir iri negizgi kásiporynnyń josparyn eskere otyryp, Temir jol mashına jasaýda oqshaýlaýdy damytýdyń jol kartasyn ázirleýdi usyndy.