Búgin, 15 tamyz - Qazaqstannyń halyq ártisi, "qazaq válsiniń koroli", kompozıtor Shámshi Qaldaıaqovtyń týǵan kúni. Bıyl sazgerdiń týǵanyna 95 jyl tolyp otyr. Aıtýly dataǵa oraı kompozıtor jaıly qyzyq derekterdi usynamyz. Aqshamnews.kz tilshisiniń materıalynan oqyńyz.
Shámshiniń shyn esimi...
Kompozıtordyń týǵanda azan shaqyryp qoıǵan esimi – Jámshıd. Biraq bári ony Shámshi atap ketip, keıinnen qujatqa da osy aty jazylǵan.
"Jigittiń jaqsysy naǵashynan"
Shámshi Qaldaıaqov ónerli otbasynda týǵan. Ákesi on saýsaǵynan óner tamǵan usta bolsa, anasy án shyrqaǵanda jıylǵan jurt kózin jumyp, aýzyn ashatyn kórinedi. Ákesiniń aqyndyǵy da bolǵan. Shámshiniń ózi bala kúninen mandolınde oınaǵan. Sazgerlik qabilet onyń boıyna naǵashylarynan daryǵan.
Shámshi - zootehnık
Soǵys jyldarynda bolashaq kompozıtor traktor tizgindep eńbek etti. Keıin Qaplanbek zooveterınarıa tehnıkýmyna oqýǵa túsip, ony bitirgen soń Aqtóbede zootehnık bolyp 8 aı qyzmet istegen.
Shámshiniń soǵystan keıingi asharshylyq jyldarynda jasaǵan ıgi isi týraly el ishinde kóptegen ańyz aıtylady. Ol "jaǵdaı túzelgende qaıtararsyńdar" dep, eseptegi otardyń bir bóligin ash-jalańash otyrǵan adamdarǵa úlestirgen eken. Osy qadamy talaı jannyń ómirin saqtap qaldy. Alaıda bul áreketi úshin jazaǵa tartyla jazdap, tek halyqtyń túgeldeı arasha túsýiniń arqasynda aman qalǵan. Áıtpese onyń taǵdyry qalaı bolary beımálim edi.
"Meniń Qazaqstanym" gımniniń avtory
26 jasynda Shámshi Qaldaıaqov 21 jastaǵy aqyn Jumeken Nájimedenovtiń óleńine búgingi memlekettik Ánuranymyz – "Meniń Qazaqstanym" ánin jazdy. Al 2006 jyldyń qańtarynda bul patrıottyq týyndy resmı túrde Qazaqstannyń gımni bolyp qabyldandy.
"Qudaıskıı án"
Qaldaıaqovtyń eń jıi aıtatyn sózderiniń biri - "qudaıskıı án". Ol sátti án jazsa, joldastaryna "men búgin qudaıskıı án jazdym" deıtin bolǵan eken.
Moıyndalmaǵan tulǵa
Ókinishke qaraı, Shámshi Qaldaıaqov kózi tirisinde Kompozıtorlar odaǵynyń múshesi bola almady. Máskeý onyń kandıdatýrasyn úsh márte keri qaıtaryp, sebep retinde konservatorıalyq bilimi joǵyn alǵa tartqan. Bul mártebe kompozıtorǵa tek ol dúnıeden ótkennen keıin, táýelsizdik jyldary berildi. Al Halyq ártisi ataǵy ómiriniń sońǵy kezeńinde, tósek tartyp jatqan shaǵynda, qaıtys bolaryna eki aı qalǵanda tabys etildi.
"Meniń úıimde syrmaq ta joq, dúnıe jıǵan adam emespin"
Shámshi Qaldaıaqov dúnıege qyzyqpaǵan adam. Ol óziniń bir sózinde "dúnıe jınasam, baıaǵyda mıllıoner bolyp ketetin adammyn ǵoı" degen edi.
Áke jolyn qýǵan urpaq
Shámshiniń jary – Jámıla Qaldaıaqova. Eki uly da mýzyka jolyn tańdaǵan: tuńǵyshy Muhtar – Abaı atyndaǵy Qazaq memlekettik akademıalyq opera jáne balet teatrynda dırıjer, al kenjesi Shalqar Shámshiuly – pıanıs.
Sazgerdiń kózi tirisinde aıtqan alǵysy
Shámshi Jetisaıdaǵy mýzykalyq ýchlısheni óz atyna bergenine alǵys bildirip, kózine jas alǵan edi. Sazgerdiń muraǵattaǵy bul vıdeosy keıinnen jelide tarady.
"Jetisaıdaǵy mádenı-aǵartý ýchılıshesine meniń atymdy bergenderińizge úlken raqmet. Kóńilshek adammyn da..." dep kompozıtor kóz jasyna erik beredi.
Shámshi esimi el esinde