Qazaqstanda áleýmettik mańyzy bar aýrýlardy emdeýge qarjy memlekettik búdjetten bólinedi. Qazir mundaı tizimde 13 túrli aýrý bar. Biraq 2026 jylǵy 1 qańtardan bastap keıbiri alyp tastalýy múmkin. Onyń ishinde qant dıabeti de bar.
Bul ózgerister "Mindetti áleýmettik medısınalyq saqtandyrý jáne medısınalyq qyzmet kórsetý máseleleri jónindegi" zańǵa engizilgen túzetýlerge baılanysty qabyldanyp otyr. Endi áleýmettik mańyzy bar aýrýlardyń tizimin Densaýlyq saqtaý mınıstrligi bekiredi.
Qazirgi tizim (2020 jylǵy buıryqpen bekitilgen):
-
týberkýlez,
-
AITV-ınfeksıa,
-
sozylmaly vırýs gepatıtter jáne baýyr sırrozy,
-
qaterli isikter,
-
qant dıabeti,
-
psıhıkalyq, minez-qulyq buzylystary,
-
serebral sal aýrýy,
-
mıokard ınfarktisi (alǵashqy 6 aıda),
-
revmatızm,
-
dáneker tinderiniń júıeli aýrýlary,
-
júıke júıesiniń degeneratıv syrqattary,
-
ortalyq júıke júıesiniń demıelınızırleýshi aýrýlary,
-
sırek (orfandyq) aýrýlar.
Al jańa jyldan bastap bul tizim ózgermek. Kodekske engizilgen tolyqtyrýǵa sáıkes, áleýmettik mańyzy bar aýrýlardyń turaqty bóligi bylaı bekitildi:
-
týberkýlez,
-
AITV-ınfeksıa,
-
qaterli isikter,
-
vırýs gepatıtter men baýyr sırrozy,
-
psıhıkalyq jáne minez-qulyq buzylystary,
-
sırek aýrýlar,
-
júıke júıesiniń degeneratıv aýrýlary,
-
demıelınızırleýshi aýrýlar,
-
epılepsıa,
-
mıokard ınfarktisi (6 aıǵa deıin),
-
ınsýlt (1 jylǵa deıin).
Osylaısha, jańa tizimnen 4 aýrý alyp tastaldy: qant dıabeti, serebral sal aýrýy, revmatızm jáne dáneker tinderiniń júıeli aýrýlary. Onyń ornyna ınsýlt pen epılepsıa engizildi.
Bul ózgeristiń mańyzy zor. Sebebi atalǵan tizimge kirgen naýqastar memleketten tegin dári-dármek pen em alý quqyǵyna ıe. Al eger aýrý alyp tastalsa, onda dárini óz qaltasynan satyp alýǵa týra keledi. Mysaly, qant dıabeti bar adamdar úshin bul - úlken másele. Qazaqstanda qazir jarty mıllıonnan asa adam osy dıagnozben tirkeýde tur, al ınsýlın men basqa da dáriler qymbat.
Árıne, eger aýrý áleýmettik mańyzy bar tizimnen alynsa da, pasıentke dáriger qabyldaýy men tekserýler tegin kórsetiledi – bul mindetti áleýmettik medısınalyq saqtandyrý (MÁMS) júıesiniń aıasynda qalady. Biraq dári-dármekke aqy tóleý – naýqastyń moınynda bolady.
Mańyzdysy – Kodekste kórsetilgen aýrýlar tek "mindetti" bólik. Densaýlyq saqtaý mınıstrligi qosymsha aýrýlardy engize alady. Iaǵnı qant dıabeti de qaıtadan tizimge qosylýy múmkin. Biraq bul ázirge belgisiz.
Jańa tizim 2026 jyldan bastap resmı túrde bekitiledi.