Aqsha – tek tólem quraly emes. Ol – ár halyqtyń mádenıeti men bolmysyn beıneleıtin naǵyz óner týyndysy. Shveısarıa frankteriniń zamanaýı dızaınynan bastap, tropıkalyq Maldıv rýfıılerine deıin – ár eldiń banknoty ózinshe erekshe.
Banknottyń kórkemdik qundylyǵy
Aqshanyń ádemiligi – kez kelgen sulýlyq sıaqty salystyrmaly uǵym. Bireý úshin ol óner týyndysy bolsa, ekinshisi úshin – jaı ǵana túrli-tústi qaǵaz.
Banknottyń tartymdylyǵyn qabyldaý kóbine adamnyń mádenı ortasy men ómirlik tájirıbesine baılanysty. Bireýge mınımalısik amerıkalyq dollar unaýy múmkin, al keıbiri kerisinshe, Polınezıanyń ashyq reńdi, tropıkalyq beıneli frankine súısinedi.
Biraq bir nárse anyq: kez kelgen aqshada ózindik kórkemdik mán bar. Banknottar – ulttyq jetistikter men tarıhı muralardy shaǵyn formatta beıneleıtin erekshe galereıa. Olardyń dızaınynda halyqtyń dástúri men qazirgi grafıkalyq úrdister úılesim tabady.
Sondyqtan aqshanyń syrtqy kórinisi – jaı estetıka emes, eldiń mádenı kody men tarıhı sanasyn kórkem túrde jetkizetin beıne.
Shveısarıa franki
Shveısarıa – álemdegi eń qorǵalǵan ári kórkem banknotalar shyǵaratyn elderdiń biri. 2016–2019 jyldary jaryq kórgen 9-serıa – naǵyz dızaınerlik jańalyq.
Bul serıadaǵy ár kýpúra ómirdiń belgili bir qubylysyna arnalǵan:
• 10 frank – dırıjerdiń qoly,
• 50 frank – jel men Alpiniń peızajy,
• 100 frank – sý,
• 200 frank – jaryq pen Aı.
2016 jyly 50 frank «Jyldyń eń úzdik banknoty» dep tanyldy. Onda baqbaq ustap turǵan qol beınelengen, onyń dánderi Jer sharynyń ústinee shashylǵan – bul jahandyq birliktiń nyshany. Syrtqy jaǵynda parashútshi beınelengen.
Kanada dollary
Kanada – polımer banknottardy alǵash engizgen elderdiń biri jáne ony erekshe talǵammen jasaǵan.
• 5 dollarda – Kanadanyń 7-premer-mınıstri Ýılfrıd Lore jáne Kanadanyń mádenı biregeıligin bildiretin qysqy sport túrleri,
• 10 dollarda – eldiń tuńǵysh premer-mınıstri Djon Makdonald pen BUU-daǵy kanadalyq bitimgerler,
• 20 dollarda – patshaıym Elızaveta II jáne Kanadanyń mádenı murasy sanalatyn ulttyq eskertkishter,
• 50 dollarda – Kanadanyń 10-premer-mınıstri Ýılám Laıon Makenzı men «Ataqty 5 áıel» qozǵalysynyń ókilderi.
Kanadalyq banknotalardyń ereksheligi — móldir gologramm, kózi nashar kóretinderge arnalǵan bederli belgiler jáne túrli buryshtan qaraǵanda túsin ózgertetin boıaýlar.
Jańa Zelandıa dollary
Bul banknot aqsha eldiń tabıǵı baılyǵynyń kórinisi bola alatynyna jarqyn mysal.
• 5 dollarda – Edmýnd Hılları jáne sırek kezdesetin sarykóz pıngvın,
• 10 dollarda – kók úırek (ýaıo),
• 20 dollarda – jańazelandıalyq suńqar (karea),
• 50 dollarda – órmelegish kók qarǵa (kokako).
Bul eldiń banknottary berik polımerden jasalyp, ulttyq nyshan – paporotnık pishinindegi móldir gologrammmen tolyqtyrylǵan.
Maldıv rýfııi
Maldıv banknottary – tropıkalyq ómirdiń kórinisi. Ár kýpúranyń óz túsi men taqyryby bar:
• 5 rýfıı – araldaǵy tanymal sport túrleri,
• 10 – balyqshylar men dástúrli dhonı qaıyǵy,
• 20 – teńiz taqyryby, balyqshy kásibi,
• 50 – ıslam men bilim,
• 100 – ulttyq mýzykalyq aspaptar,
• 500 – aral turǵyndarynyń qolóneri,
• 1000 – teńiz tasbaqalary men marjan rıfteri.
Qanyq kók, qyzǵylt jáne kúlgin túster bul kýpúralardy naǵyz óner týyndysyna aınaldyrǵan.
Norveg krony
2017–2019 jyldary shyqqan 8-serıa «teńiz» taqyrybyna arnalǵan.
• 50 kron – Sýlýnn qalasyndaǵy Ýtver maıagy,
• 100 – IX ǵasyrdaǵy vıkıng kemesi,
• 200 – treska balyǵy,
• 500 – RS 14 Stavanger qutqarý kemesi,
• 1000 – tolqyn men kókjıek beınesi.
Pıkseldi dızaın men abstraktili reńkter úılesim tapqan bul serıa skandınavıalyq mınımalızmniń úzdik úlgisi retinde halyqaralyq marapattarǵa ıe bolǵan.
Qazaqstan teńgesi
Dızaıny jaǵynan álemde laıyqty baǵasyn ala qoımaǵanymen, 2006–2015 jyldardaǵy «Samuryq-Qazyna» serıasy ulttyq naqysh pen zamanaýı tehnologıany tamasha ushtastyrǵan.
• 1000 teńge – «Qazaq eli» monýmenti,
• 2000 – «Qazaqstan» konsert zaly,
• 5000 – Almatydaǵy «Qazaqstan» qonaqúıi,
• 10 000 – «AQORDA - Prezıdent saraıy»,
• 20 000 – «Astana-Báıterek» monýmenti.
Syrtqy betinde eldiń kartasy men tabıǵı peızajdar beınelengen.
2019–2022 jyldary shyqqan jańa serıada tarıhı tulǵalardyń portretteri qosylyp, vızýaldy beıne baıytylǵan. Tús aıqyn, Braıl shrıfti bar, bul kózi nashar kóretinderge yńǵaıly.
Fıdjı dollary
Fıdjıdiń aqshalary – ekzotıkalyq flora men faýnanyń kórinisi.
• 5 dollar – jasyl totyqus kýlavaı,
• 10 dollar – marjan rıfteri men tropıkalyq balyqtar,
• 20 dollar – muhıt ústinde qalyqtaǵan fregat qusy,
• 50 dollar – ulttyq gúlder toptamasy,
• 100 dollar – sırek jándikter beınesi.
Fıdjı banknotalary gologramm, sýtańba jáne mıkrobaspa arqyly qorǵalǵan.
Bermýd dollary
Bermýd aqshalary tik formatta jasalǵan jáne túrli tústermen erekshelenedi.
• 2 dollar – Somerset-Brıdj paromy,
• 5 dollar – Áýlıe Petr shirkeýi,
• 10 – kóbelekter men ósimdikter,
• 20 – Haı-Poınt tóbesi jáne Gıbbs-Hıll maıagy,
• 50 – Áýlıe Ioann shirkeýi,
• 100 – parlament ǵımaraty.
Teńiz tasbaqalary, marjan rıfteri men tropıkalyq gúlder banknottarǵa erekshe kórik beredi. Geometrıalyq órnek túrindegi áıgili «Bermýd úshburyshy» da beınelengen.
Afrıka franki
Batys Afrıkadaǵy segiz el (Benın, Býrkına-Faso, Gvıneıa-Bısaý, Kot-d’Ivýar, Malı, Nıger, Senegal, Togo) qoldanady.
• 5000 frank – antılopa men dástúrli órnekter,
• 10 000 frank – ulttyq bas kıim kıgen áıel beınesi.
Tústerdiń qanyqtyǵy men etnıkalyq naqysh – bul valútanyń basty ereksheligi.