Жасөспірімдерді онлайн арбау: қауіпсіздікті ақпараттан бастаған жөн
«Сәлем! Сенің жалғызсырап жүргенің көрініп тұр…»
Осындай қарапайым хабарламамен басталып, қайғылы аяқталатын оқиғалар бүгінгі күннің шындығына айналып отыр, деп хабарлайды aqshamnews.kz.
Цифрлық технологиялар өміріміздің ажырамас бөлігіне айналды. Ал жасөспірімдер үшін онлайн кеңістік — тек ақпарат алатын емес, достар тауып, сыр бөлісетін орта. Бірақ бұл ортада қауіпсіздік деңгейі біз ойлағаннан әлдеқайда төмен. Себебі дәл осы жерде — мессенджерлер мен әлеуметтік желілерде — онлайн арбаушылар пайда болады.
Онлайн арбаушылар кімдер?
Онлайн арбаушылар — бұл жасөспірімдерге еліктіргіш, жылы сөздермен жақындап, сеніміне кіретін және кейін оларды зиянды әрекеттерге тартатын адамдар. Олар:
• Қысым жасамайды, керісінше қолдайды;
• Жағымды сөздермен сенім ұялатады;
• Қиындықты бөлісетін дос бейнесін сомдайды.
Жасөспірімнің психологиялық әлсіздігін пайдалана отырып, олар өз мақсаттарына жетуге тырысады — мейлі ол радикалды ұйымға тарту болсын, мейлі жеке мүддеге қызмет ету болсын.
Қалай арбайды?
Онлайн арбау нақты сценарийлерге сүйеніп жүргізіледі. Қарапайым тілмен айтқанда — бұл да бір маркетинг. Бірақ оның соңғы нәтижесі – клиент емес, құрбан.
1. Байланыс орнату
Бәрі әдеттегі «Сәлем» деген хабарламадан басталады. Бұл хабарлама жалғыздықты сезініп жүрген жасөспірімге бағытталған. Арбаушы оны тыңдайды, түсінетінін көрсетеді.
2. Сенімге кіру
Күн сайынғы әңгімелер арқылы ол жасөспірімнің ішкі күйзелісін анықтап, жақын дос бейнесін жасайды.
3. Оқшаулау
«Ешкім түсінбейді, тек мен ғана сені түсінемін», «Бұл туралы ешкімге айтпа» секілді сөздер арқылы жасөспірімді айналасындағы ортадан алыстатады.
4. Ықпал ету
Осыдан кейін деструктивті идеялар, радикалды көзқарастар, тіпті өзіне зиян келтіруді насихаттайтын әрекеттерге итермелеу басталады.
Қауіпті кімдер пайдаланады?
Қазіргі таңда деструктивті діни ағымдар, қауіпті қозғалыстар, тіпті кейбір алаяқтық топтар да осындай тәсілдерді қолданады. Олардың өз маркетинг құралдары, «сату шұңқырлары» бар. Бірақ олар адамның сенімін сатады, ал тауар орнына – бүлінген тағдыр.
Не істеу керек?
Онлайн арбаудан қорғанудың ең тиімді жолы — ақпараттандыру мен ашық диалог. Әрбір ата-ана мен педагог келесі нәрсені есте ұстауы керек:
• Жасөспірімнің эмоционалдық жағдайына мән беру;
• Интернетте кіммен сөйлесіп жүргенін білуге тырысу;
• Қауіп туралы ашық әрі сенімді түрде айту;
• Жеке шекараны түсіндіру және оны сақтау жолдарын үйрету.
Ең бастысы — бала өзін жалғыз сезінбеуі керек.
Онлайн кеңістік — мүмкіндіктер әлемі ғана емес, сонымен қатар қауіптер де көп. Әсіресе жасөспірімдер үшін.
Сондықтан әр «Сәлем» сөзінің артында не жатқанын түсіндіру — бүгінгі ата-ананың басты міндеттерінің бірі.
Сен жалғыз емессің. Сен маңыздысың.
Бұл — тек сөз емес, шындық. Осыны жасөспірім ерте түсінсе, көптеген қайғылы оқиғалардың алдын алуға болады.