Almaty ekologıalyq turǵydan turaqty bolashaqqa qadam jasap otyr. Qalada aýa sapasyn jaqsartýǵa jáne jaıly ári qaýipsiz orta qalyptastyrýǵa baǵyttalǵan jańa talaptar júıesi ázirlenip jatyr. Bul "Atmosferalyq aýany qorǵaý salasynda arnaıy ekologıalyq talaptardy engizý týraly" erejeler jobasy. Qujat qaladaǵy túrli salalar úshin biryńǵaı ekologıalyq standarttardy belgileıdi.
Zań shyǵarý salasynyń sarapshysy Erlan Buzurbaevtyń aıtýynsha, joba avtokólik sektoryn, ónerkásipti, qurylys salasyn, qoǵamdyq tamaqtaný oryndaryn jáne qatty otyn qoldanatyn jeke turǵyn sektoryn qamtıdy. Dál osy baǵyttar Almatydaǵy aýa lastanýynyń negizgi kóziniń biri sanalady. Ár sala boıynsha zıandy shyǵaryndylardy azaıtý jáne ekologıalyq tehnologıalarǵa kóshýge arnalǵan naqty sharalar aıqyndalǵan.
Oqý ortalyǵynyń dırektory, Qazaqstan ekologıalyq aýdıtorlar palatasynyń ókili Raıdin Qasymovtyń aıtýynsha, bul qujat "úzdiksiz jetildiriletin qoldanystaǵy quralǵa" aınalady.
"12 jyldan asqan avtomobılderde ýyttylyq kórsetkishteri 84%-ǵa deıin asyp ketetini baıqalady. Almatyda mundaı kólikterdiń sany 80 myńǵa deıin jetýi múmkin, al olardyń qorshaǵan ortaǵa áseri tehnıkalyq jaǵdaıy jaqsy bir mıllıon avtokólikpen teń", – dedi ol.
"Renesans plús" kompanıasynyń dırektory Áset Tazabekov óz kezeginde Almaty kóshelerinde táýligine 800 myńnan astam kólik júretinin jáne olardyń shamamen 15%-y belgilengen normaǵa sáıkes kelmeıtinin atap ótti.
"Biz qalada 13 myńnan astam monsha men 500-ge jýyq káýaphana baryn anyqtadyq, olardyń da atmosferany lastaýdaǵy úlesi aıtarlyqtaı. Jylý elektr ortalyqtarynyń gazǵa aýysýy jáne qatty otynnan bas tartý – basymdyq bolýǵa tıis", – dedi ol.
"Renesans plús" deregine sáıkes, qaladaǵy aýa lastanýynyń 60%-y avtokólikke tıesili. Osyǵan baılanysty avtoparkti jańartý negizgi baǵyttardyń biri retinde qarastyrylyp otyr.
"ESO Almaty" JSHS kompanıasynyń bas dırektory Asyl Batyrgereevtiń dereginshe, qalada tirkelgen 672 myń avtokóliktiń ishinde 300 myńnan astamy ekologıalyq klassy Evro-0 – Evro-3 sanatyna jatady.
"Aýany jaqsartý maqsatynda engizilip jatqan erejelerdiń tıimdi júzege asýy úshin qala turǵyndarynyń atsalysýy mańyzdy. Árbir avtokólik ıesi óziniń kóligi zıandy zattar shyǵaratyn kózderdiń biri ekenin túsinýi tıis jáne múmkindiginshe ony paıdalanýdy shekteýge tyrysýy qajet, ásirese qysqa qashyqtyqqa júrý kezinde eskerý kerek. Qozǵaltqyshty sapaly tehnıkalyq qyzmetten ótkizý, katalıtıkalyq neıtralızator ornatý qajet. Búginde naryqta paıdalanylǵan gazdardy beıtaraptandyrýdyń túrli júıeleri bar.
Qoǵamdyq tamaqtaný oryndary, ásirese káýaphanalar, mangal men peshten shyǵatyn tútin men ıisti ustaıtyn súzgilerdi ornatýǵa mindetti. Bul qoǵamdyq tamaqtaný oryndaryna qatysty sanıtarıalyq-epıdemıologıalyq talaptarda belgilengen. Sondaı-aq, qoǵamdyq monıtorıńti kúsheıtý qajet. Tútin máselesin barlyq lastaný kózi boıynsha júıeli sharalar qabyldaý arqyly túbegeıli sheshýge bolady. Budan ári kútýge bolmaıdy, naqty áreket etý kerek!", — dedi Almaty qalasy Ekologıa basqarmasynyń ekolog-sarapshysy Názıa Aýhınova.
Sonymen qatar, onyń aıtýynsha, basym mindetterdiń biri janarmaı beketterinde sapaly avtomotorlyq otynnyń satylýyna baqylaýdy qamtamasyz etý.
Jańa ekologıalyq talaptar sondaı-aq, tómen shyǵaryndylar aımaǵyn qurýdy, stasıonarlyq beketter, mobıldi zerthanalar jáne "Taza qala" sıfrlyq platformasy negizinde ekologıalyq monıtorıń júıesin damytýdy kózdeıdi. Ekolog Evgenıı Muhamedjanovtyń aıtýynsha, mundaı tásilder álemniń iri megapolısterinde óziniń tıimdiligin dáleldegen. London, Dýbaı jáne Beıjiń qalalary qatań standarttar engizý, kólikti jańǵyrtý jáne taza energıaǵa kóshý arqyly aýadaǵy tútin deńgeıin aıtarlyqtaı tómendete aldy.
"Almatyda sońǵy jyldary qoǵamdyq kólik júıesiniń jaqsarýy – jeke avtokólikten bas tartýǵa yntalandyratyn negizgi faktor. Bul qalaǵa kirip-shyǵatyn júrgizýshiler úshin de mańyzdy", – dedi Evgenıı Mýhamedjanov.
Sarapshylardyń pikirinshe, jobanyń qabyldanýy uzaq merzimdi ekologıalyq sheshimder úshin negiz qalyptastyrady, ásirese qys mezgilinde tútin deńgeıin tómendetýge múmkindik beredi jáne qala turǵyndarynyń densaýlyǵyna oń áser etedi. Almaty atmosferalyq aýany qorǵaýda keshendi tásil engizip jatqan Qazaqstandaǵy alǵashqy qala. Qala taza bolashaqqa qadam-qadammen jaqyndap keledi.