مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ ءبىرقاتار زاڭدارعا تولىقتىرۋلار مەن وزگەرتۋلەر ەنگىزدى.
مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ ءبىرقاتار زاڭدارعا تولىقتىرۋلار مەن وزگەرتۋلەر ەنگىزدى. جاڭا زاڭنامالىق اكتىلەر جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىلعا، حالىقتىڭ الەۋمەتتىك جاعدايىن كوتەرۋگە، ەكولوگيا مەن جانۋارلاردى قورعاۋعا قاتىستى ماسەلەلەردى قامتيدى، دەپ حابارلايدى Almaty-akshamy.kz almaty.tv-گە سىلتەمە جاساپ.
بيىل پارلامەنت قابىلداعان ءبىرقاتار زاڭدار 2023 جىلى 1 قاڭتاردا كۇشىنە ەندى. ولاردىڭ اراسىندا سالىق، الەۋمەتتىك كودەكستەر، كونستيتۋسيالىق سوت، بازالىق كورسەتكىشتەر سىندى ماڭىزدى تاقىرىپتار قامتىلعان. ال مەملەكەت باسشىسى بيىل كۇشىنە ەنەتىن ءبىرقاتار زاڭعا وزگەرتۋلەر ەنگىزدى. ماسەلەن، قازاقى يت تۇقىمدارىن ساقتاۋ جانە ءوسىمىن مولايتۋ ماسەلەلەرى. ەندى توبەتتەر مەن تازىلاردى كۇتىپ-باپتاۋعا كوڭىل بولىنەدى. ولاردىڭ گەنەتيكالىق ءپروفيلىن قۇراستىرۋعا عىلىمي زەرتتەۋ جۇرگىزىلىپ، مەملەكەتتىك قولداۋ كورسەتىلمەك.
«تازى، توبەتتەرگە ارنالعان زاڭ وتە قۇندى دەپ سانايمىن. نەگە دەسەڭىزدەر، بۇل تازى مەن توبەت بىزگە اتادان مۇرا بولىپ قالعان. ماقساتىمىز – مۇمكىن بولعانشا قاستەرلەپ، ءوندىرىپ، ءوسىرىپ، كەلەشەك ۇرپاققا، ءوسىپ كەلە جاتقان بولاشاققا قالدىرۋ»، – دەدى كينولوگ جاقىپ ەسبولايەۆ.
سونداي-اق سىبايلاس جەمقورلىق فاكتىسىن اشقان ادامداردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قورعاۋ تۋرالى زاڭعا وزگەرىس ەنگىزىلمەك. بۇل قۇجات بۇرىننان بولعان، ءبىراق بيىلعى تۇزەتۋلەر كوبىنە ەڭبەك ۇجىمدارىنا ارنالماق. ياعني ۇجىمدا ارىپتەسىنىڭ نە باسشىسىنىڭ جەمقورلىققا بارىپ جاتقان ارەكەتىن اشكەرەلەگەن ازاماتتاردىڭ قۇقىعى ەرەكشە قورعالىپ، ونىڭ قۋدالانباۋىنا جاعداي جاسالادى.
«قازىرگى قابىلدانىپ جاتقان زاڭ سونداي مالىمەتتەر بەرگەن ادامداردىڭ تارتىپتىك ماسەلەسى، جۇمىس كەستەسى، باسقا دا جۇمىسىنداعى كەلىسىمشارتتىڭ تالاپتارىنىڭ ورىندالۋىن ۇجىمدىق دەڭگەيدە شەشۋ، ياعني ونداي ادامدارعا قاتىستى ماسەلەنى باستىق جەكە-دارا شەشپەيدى، ۇجىمدىق كەڭەس قانا شەشەدى»، – دەدى «ادىلدىك جولى» قب قالالىق فيليالىنىڭ ديرەكتورى باۋىرجان ماقۇلبايەۆ.
قاسىم-جومارت توقايەۆ ەكولوگياعا زيان كەلتىرگەندەر مەن ۆانداليزمگە جول بەرگەندەرگە اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىكتى كۇشەيتۋ تۋرالى قۇجاتقا دا قول قويدى. بۇدان وزگە 2025 جىلدارعا دەيىنگى رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت تۋرالى زاڭ ءوز جۇمىسىن باستايدى. سونىڭ نەگىزىندە بالا كۇتىمى بويىنشا جاردەماقى تولەۋ مەرزىمى 1 جارىم جاسقا دەيىن ۇزارادى، بازالىق زەينەتاقى مولشەرى كەزەڭ-كەزەڭىمەن كوتەرىلمەك. سونداي-اق ەڭ تومەنگى جالاقى مولشەرى 70 مىڭ تەڭگە، ال ءبىر ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىش سوماسى 3450 تەڭگە بولىپ بەكىتىلدى. سونىمەن قاتار قاڭتاردىڭ 1-ىنەن باستاپ كونستيتۋسيالىق سوت ءوز جۇمىسىن باستادى.
«كوبى ويلايدى، جوعارعى سوت ءبىزدىڭ شەشىمىمىزدى بۇزىپ نەمەسە كۇشىندە قالدىرسا، دەرەۋ كونستيتۋسيالىق سوت شەشەدى دەپ. جوق، ولاي ەمەس. كونستيتۋسيالىق سوتقا ۇكىمەت تاراپىنان قابىلدانعان ءاربىر زاڭ، پارلامەنت، مينيسترلەر تاراپىنان كەلتىرىلگەن قۇقىقتىق اكتىلەر كونستيتۋسياعا سايكەس پا، جوق پا كونستيتۋسيالىق سوت سوعان عانا جاۋاپ بەرەدى»، – دەدى «ادىلدىك جولى» قب قالالىق فيليالىنىڭ ديرەكتورى باۋىرجان ماقۇلبايەۆ.
بيىل جەكە تۇلعالاردىڭ بانكروتتىعى تۋرالى زاڭ قابىلدانۋى مۇمكىن. زاڭ جوباسى ءالى پارلامەنتتە تالقىلانىپ جاتىر. ال شىلدەدە الەۋمەتتىك كودەكس قابىلدانادى دەپ كۇتىلۋدە. كودەكس الەۋمەتتىك قاتەرگە ۇشىراعانداردىڭ مەملەكەت تاراپىنان ءومىر بويىنا كومەك الۋىنا جول اشادى. سونداي-اق مەملەكەتتىك قىزمەتتەگى شەنەۋنىكتەردىڭ تابىسى مەن شىعىنى اراسىنداعى ايىرماشىلىق باقىلاۋعا الىنادى. الايدا بۇل زاڭ 2027 جىلى كۇشىنە ەنەدى دەپ جوسپارلانعان.