جەلتوقساننىڭ سوڭى، قاڭتاردىڭ باسىندا بايلانىس وپەراتورلارى تاريف قۇنىن قىمباتتادى دەگەن اقپارات الەۋمەتتىك جەلىدە جەلدەي ەستى. قولدانۋشىلاردىڭ كوبى ساپاسى سىن كوتەرمەيتىن بايلانىستىڭ باعاسى شارىقتاي بەرەتىنىنە نارازى. اqshamnews.kz ءتىلشىسى وسى اقپاراتقا بايلانىستى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جاساندى ينتەللەكت جانە سيفرلىق دامۋ مينيسترلىگىنە سۇراۋ سالعان.
كاسىپكەرلىك كودەكسكە سايكەس 207 جىلعى 1 قاڭتاردان باستاپ باسەكەلەستىكتى دامىتۋ ماقساتىندا بايلانىس قىزمەتتەرىنە تاريفتەردى مەملەكەتتىك رەتتەۋ جويىلدى. سونىمەن قاتار، كاسىپكەرلىك كودەكستىڭ 116-بابىنا جانە "بايلانىس تۋرالى" قازاقستان رەسپۋبليكاسى زاڭىنىڭ 20-بابىنا سايكەس بايلانىس قىزمەتتەرىنە تاريفتەردى بايلانىس وپەراتورلارى نەگىزدەلگەن شىعىندار نەگىزىندە دەربەس بەلگىلەيدى.
سوڭعى 3 جىلدا (2023-2025 جج.) بايلانىس وپەراتورلارى سالاعا 769 ملرد. تەڭگەدەن استام ينۆەستيسيا سالدى. سونىمەن قاتار، شىعىنداردىڭ ءوسۋىنىڭ نەگىزگى فاكتورلارى ەلەكتر ەنەرگياسىنىڭ قۇنىن ارتتىرۋ، بازالىق ستانسيالار الاڭدارى ءۇشىن جالداۋ تولەمدەرىنىڭ ءوسۋى، تەحنيكالىق قىزمەت كورسەتۋ شىعىندارىنىڭ ۇلعايۋى جانە راديوجيىلىك سپەكترىن پايدالانعانى ءۇشىن تولەمدى قوسا العاندا، رەتتەۋشى تولەمدەردىڭ ءوسۋى بولىپ تابىلادى.
بايلانىس قىزمەتتەرىنىڭ ساپاسىن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا مينيسترلىك قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭناماسىنا سايكەس بايلانىس سالاسىندا (ق ر كاسىپكەرلىك كودەكسىنىڭ 144-بابىنىڭ نەگىزىندە تەكسەرۋ اشۋ)، سونداي-اق بايلانىس سالاسىنداعى تەكسەرۋ پاراعىمەن بەكىتىلگەن فاكتىلەر بويىنشا (قازاقستان رەسپۋبليكاسى سيفرلىق دامۋ، قورعانىس جانە اەروعارىش ونەركاسىبى ءمينيسترىنىڭ 2019 جىلعى 4 ماۋسىمداعى № 114/نق جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترىنىڭ «اقپاراتتاندىرۋ، بايلانىس سالاسىنداعى، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەلەكتروندىق قۇجات جانە ەلەكتروندىق سيفرلىق قولتاڭبا تۋرالى زاڭناماسىنىڭ ساقتالۋىنا تاۋەكەل دارەجەسىن باعالاۋ ولشەمشارتتارىن جانە تەكسەرۋ پاراقتارىن بەكىتۋ تۋرالى» 2019 جىلعى 6 ماۋسىمداعى № 52 بىرلەسكەن بۇيرىعىنا سايكەس تۇراقتى نەگىزدە مەملەكەتتىك باقىلاۋ جۇرگىزەدى).
سونداي-اق، "بايلانىس تۋرالى" زاڭعا سايكەس وبلىس (رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار قالا، استانا) اكىمدىگى 10-باپتىڭ 1-تارماعىنىڭ 3-2-تارماقشاسىنا سايكەس بايلانىس وپەراتورلارى كورسەتەتىن بايلانىس قىزمەتتەرىنىڭ ساپاسىنا مەملەكەتتىك باقىلاۋدى جۇزەگە اسىراتىنىن حابارلايمىز. دەمەك، جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانداردىڭ (بۇدان ءارى – جاو) قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ بايلانىس سالاسىنداعى زاڭناماسىنىڭ ساقتالۋىن باقىلاۋداعى قۇزىرەتتەرى ايقىندالدى. 2025 جىلعى 17 قاراشادا جاو وكىلدەرىنە اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق تۋرالى حاتتاما جاساۋعا قۇقىق بەرەتىن "قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق تۋرالى كودەكسىنە وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى" قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭىنا قول قويىلدى. زاڭنامالىق نورمالار وعان قول قويىلعان كۇننەن باستاپ 60 كۇنتىزبەلىك كۇن ىشىندە كۇشىنە ەنەدى.
ءتاريفتى قۇنىن كوتەرەمىز دەگەن بايلانىس وپەراتورىنىڭ ءبىرى - بيلاينعا سۇراۋ سالعانىمىزدا، ولار كومپانيانىڭ سايتتا تۇرعان تۇسىنىكتەمەسىن نۇسقادى.
ءبىز ءسىزدىڭ سەزىمدەرىڭىزدى تۇسىنەمىز، ويتكەنى كومپانيا دا وسىنداي جاعدايلاردى باسىنان كەشەدى. تەلەكوممۋنيكاسيالىق جابدىق ساتىپ العاندا، ەلەكتر ەنەرگياسىنا، سالىق تولەگەندە شوتتاردى جاڭا تاريفتەرمەن تولەيدى (بىلتىر 6،5 ملرد تەڭگە تولەدىك). ايتپاقشى، ققس-تىڭ جاڭا مولشەرلەمەسى شىعىندارىمىزدى 35 ملرد تەڭگەگە ارتتىرادى.
11،9 ملن قازاقستاندىق Beelineء-دى بايلانىس وپەراتورى رەتىندە تاڭداۋدا جانە ءبىز سىزدەردىڭ نيەتتەستىكتەرىڭىزدى باعالايمىز. سوندىقتان بايلانىس قۇنىنا نە اسەر ەتەتىنىن، باعالاردىڭ نەگە وزگەرىسسىز قالا المايتىنىن ءتۇسىندىرىپ، جاڭا شارتتار سىزگە قولايسىز بولسا، نە ىستەۋ كەرەگىن اشىق ءارى تۇسىنىكتى تۇردە ايتىپ بەرسەك دەيمىز.
بۇگىنگى كۇنى ۇيالى بايلانىس — كۇندەلىكتى قاجەتتى قىزمەتتەردىڭ ءبىرى ەكەنىن، ونىڭ قولجەتىمدىلىگى مەن تۇراقتىلىعى ءاربىر پايدالانۋشى ءۇشىن اسا ماڭىزدى ەكەنىن ايقىن تۇسىنەمىز. 21 قازانداعى ۇكىمەت وتىرىسى وسى ماسەلەگە ارنالدى. وتىرىستان كەيىنگى بريفينگتە Beeline قازاقستان حولدينگىنىڭ پرەزيدەنتى جۋرناليستەردىڭ بايلانىس باعالارى تۋرالى سۇراقتارىنا جاۋاپ بەردى:
تەلەكوممۋنيكاسيا – تۇراقتى ينۆەستيسيانى قاجەت ەتەتىن سالا. سالانىڭ نەگىزگى قوزعاۋشى كۇشى – تۇتىنۋدىڭ ءوسۋى. سوڭعى 9 جىلدا ءبىزدىڭ جەلىدە تۇتىنىلاتىن ترافيكتىڭ جيىنتىق كولەمى 36 ەسە ارتتى. ءبىز حالىقارالىق دەڭگەيدە بەلسەندى پايدالانۋشىلار قاتارىنا كىرەمىز - ءبىر ءموبيلدى ينتەرنەت پايدالانۋشىسى ايىنا شامامەن 20–30 گب جۇمسايدى.
وسى ترافيكتى وتكىزۋ ءۇشىن ءبىز ءموبيلدى جەلىمىزدى ۇنەمى جەتىلدىرىپ، وتكىزۋ مۇمكىندىگىن ارتتىرۋىمىز جانە قامتۋ اۋماعىن كەڭەيتۋىمىز قاجەت. بيىل جاڭا 500 بازالىق ستانسيا ورناتتىق (240 اۋىلدا كەڭجولاقتى ءموبيلدى ينتەرنەت پايدا بولدى) جانە 1500-دەن استام جابدىقتى جاڭعىرتتىق.
ءبىر بازالىق ستانسيانىڭ قۇنى، جابدىقتاردى، انتەننا-دىڭگەك قۇرىلىسىن جانە بيىكتە مونتاجداۋ جۇمىستارىن قوسا العاندا، 110 ملن تەڭگەگە دەيىن جەتۋى مۇمكىن.
جەلىنىڭ سىيىمدىلىعىن (ياعني وتكىزۋ مۇمكىندىگىن) قاتارىنان ەكىنشى جىل 40%-عا ارتتىرىپ كەلەمىز. Massive MIMO سياقتى جاڭا تەحنولوگيالاردى ەنگىزىپ جاتىرمىز. ەلەكتر قۋاتى جوق جەرلەردە كۇن پانەلدەرىمەن جۇمىس ىستەيتىن جابدىق ورناتامىز. جەلى تارالماعان اۋماقتاردى ازايتۋ ءۇشىن قوس ماقساتتى باعاندار سانىن كوبەيتۋدەمىز. Starlinkء-تىڭ Direct to Cell تەحنولوگياسىن سىناپ، ەنگىزۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. 2025 جىلعى 3 توقساننىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ءبىزدىڭ كۇردەلى شىعىندارىمىز 65 ملرد تەڭگەنى قۇرادى، بۇل 2024 جىلعى كورسەتكىشتەن 30%-عا ارتىق. ال سوڭعى 5 جىلداعى جيىنتىق كولەم 370 ملرد تەڭگەدەن اسادى.
بۇدان بولەك، شىعىندارىمىزعا اسەر ەتەتىن تاعى ءبىرقاتار ەكونوميكالىق فاكتور بار. مىسالى، سوڭعى 5 جىلداعى جيىنتىق ينفلياسيا دەڭگەيى 70%-دان اسادى. بۇل بىردەي اقشاعا ءقازىر بۇرىنعىدان الدەقايدا از تاۋار كەلەتىنىن بىلدىرەدى. بەس جىل بۇرىن شارتتى تۇردە 1000 تەڭگە تۇرعان تاۋارلار بۇگىندە 1700 تەڭگە تۇرادى. ناتيجەسىندە جابدىقتان باستاپ شىعىن ماتەريالدارىنا دەيىنگى بارلىق باعىتتا شىعىنداردىڭ ارتۋىنا الىپ كەلدى.
جەلىنى دامىتۋعا ارنالعان جابدىقتىڭ باسىم بولىگى قازاقستاننان تىس جەردە وندىرىلەتىندىكتەن شەتەل ۆاليۋتاسىنا ساتىپ الىنادى. 2024 جىلى ۆاليۋتا باعامىنىڭ اۋىتقۋىنا بايلانىستى شىعىنداردىڭ ءوسىمى شامامەن 3،7 ملرد تەڭگەنى قۇرادى.
بايلانىس باعاسىن بەكىتىپ قويسا نە بولادى؟ سالاعا قۇياتىن ينۆەستيسيالارىمىز ەداۋىر قىسقارادى، قاجەتتى كولەمدە جاڭا جابدىق ورناتۋعا جانە قولدانىستاعىسىن جاڭعىرتۋعا مۇمكىندىك الا المايمىز. ول بايلانىس ساپاسىنا اسەر ەتەدى، ويتكەنى جەلى جۇكتەمەنى كوتەرە الماي قالادى. تەلەكوممۋنيكاسيا سالاسىنداعى جالپى توقىراۋ سيفرلاندىرۋمەن بايلانىستى باسقا سالالارعا دا ىقپال ەتەدى. قولجەتىمدى ءارى تۇراقتى ينتەرنەت – ءموبيلدى قوسىمشالاردى، فينتەح جانە باسقا دا سيفرلى ونىمدەردى دامىتۋدىڭ نەگىزى. سوندىقتان باعانى وزگەرتۋ — تەك بايلانىس سالاسىندا عانا ەمەس، كەز كەلگەن باسقا سالادا دا قاجەتتى ۇدەرىس.
باعانى كوتەرۋگە وتە بايىپپەن ءارى جاۋاپكەرشىلىكپەن قارايتىنىمىزعا سەنىڭىز. تەك نارىقتاعى ورتاشا دەڭگەيدەن ەداۋىر تومەن تاريف جوسپارلارىن عانا بىرتىندەپ وزگەرتەمىز جانە ابونەنتتەردە شەشىم قابىلداۋعا ۋاقىت بولۋى ءۇشىن وزگەرىستەر تۋرالى 30 كۇن بۇرىن حابارلايمىز.