«اقشامنىڭ» بۇگىنگى كەيىپكەرى نۇرعالي مۇسىرمانقۇلوۆ – ەلەكتر سالاسىندا تابىستى ەڭبەك ەتىپ جۇرگەن زاماناۋي كاسىپ يەسى. ول جاستارعا باعىت-باعدار بەرىپ، تەحنيكالىق ماماندىقتار بويىنشا بىلىكتى كادرلاردى دايارلاۋعا ۇلەس قوسىپ جۇرگەن ازامات. قازاق جاستارى تەحنيكالىق كاسىپكە يكەمسىز دەگەن ستەرەوتيپكە قارسى تۇرىپ، بۇل سالانىڭ بولاشاعىن ىسىمەن دالەلدەپ كەلە جاتقان جاس كاسىپكەر. ءبىز نۇرعالي پۋلاتۇلىمەن جۇمىسشى ماماندىقتار جىلى اياسىندا كوللەدجدەردى ارالاۋ كەزىندە تانىستىق. سول كەزدەسۋدە ول جاستاردى وقىتۋداعى تاجىريبەسى مەن الەۋمەتتىك جوبالارى تۋرالى ويلارىن ايتىپ، سۇحباتتاسۋعا كەلىسىمىن بەرگەن ەدى. كاسىبي باعىتتاعى تابىس پەن قوعامدىق قۇندىلىقتاردىڭ ۇيلەسىمىن كورسەتەتىن، جاستارعا موتيۆاسيا بەرەتىن اڭگىمە تومەندەگىدەي ءوربىدى...
قازاق جاستارى دا كاسىبي ەلەكتريك بولا الادى
– نۇرعالي، الەۋمەتتىك جەلىدەگى پاراقشاڭىزدا «قازاقتاردان ەلەكتريك شىقپايدى» دەگەن كوزقاراستى بۇزامىن دەپسىز. مۇنداي پىكىر قوعامدا قالاي پايدا بولدى دەپ ويلايسىز؟
– وكىنىشكە قاراي، مۇنداي كوزقاراس بۇرىننان بار. تەحنيكالىق ماماندىقتاردى قۇددى ءبىر وزگە ۇلت وكىلدەرىنىڭ ەنشىسىندەي كورەتىندەر ارامىزدا ءالى دە از ەمەس. ال مەنىڭ ماقساتىم – وسى ستەرەوتيپتى جوققا شىعارۋ. الەۋجەلىدەگى پاراقشامدا قازاق جاستارىنىڭ دا ناعىز مامان، كاسىبي ەلەكتريك بولا الاتىنىن كورسەتىپ كەلەمىن. ءوزىمنىڭ دە، شاكىرتتەرىمنىڭ دە جەتىستىگىن ۇلگى ەتىپ، بۇل سالادا ابىرويمەن ەڭبەك ەتۋگە بولاتىنىن دالەلدەپ ءجۇرمىن.
– بۇل سالاعا بەت بۇرۋىڭىزعا نە سەبەپ بولدى؟ ەلەكتر سالاسى ءسىزدى نەسىمەن باۋرادى؟
– بالا كەزىمنەن تەحنيكالىق دۇنيەلەرگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىم ەرەكشە بولدى. اينالامداعى زاتتاردىڭ قالاي جۇمىس ءىستەيتىنىن بىلگىم كەلىپ، ۇنەمى زەرتتەپ، قولمەن جاساپ كورۋگە ۇمتىلاتىنمىن. توكتىڭ قالاي جۇرگىزىلەتىنىن، جارىقتىڭ قالاي جاناتىنىن تۇسىنگىم كەلەتىن. سول قىزىعۋشىلىق بىرتىندەپ اۋەستىككە، كەيىن ناقتى ماماندىققا ۇلاستى. مەكتەپ بىتىرگەن سوڭ دا وسى باعىتتان اينىمادىم. قولىما قۇرال الىپ، ءتۇرلى نىسانداردا جۇمىس ىستەپ ءجۇرىپ، تاجىريبە جينادىم. ۋاقىت وتە كەلە ءوز ءىسىمدى باستاۋعا دەگەن سەنىم پايدا بولدى. وسىلايشا 2021 جىلى JapJARYQ كومپانياسىنىڭ نەگىزىن قالادىق. باستاپقىدا قاراپايىم ەلەكترومونتاج جۇمىستارىنان باستادىق – پاتەرلەر مەن ءۇيلەردىڭ جارىعىن جۇرگىزدىك، قالقاندار ورناتتىق. ءقازىر بۇل جۇمىس مەنىڭ كاسىبىم عانا ەمەس، بالا ارمانىنىڭ ومىردەگى جالعاسىنا اينالدى. ءوز ىسىڭمەن شۇعىلدانىپ، ەلگە پايدالى بولۋدان اسقان باقىت جوق دەپ ويلايمىن.
تۇرعىنداردىڭ قاۋىپسىزدىگى مەن جايلىلىعى ءۇشىن جاۋاپتىمىز
– ءقازىر كومپانياڭىز ناقتى قانداي قىزمەتتەر كورسەتەدى؟ حالىق كوبىنە قانداي جاعدايدا جۇگىنەدى؟
– ءبىزدىڭ نەگىزگى جۇمىس باعىتىمىز – ءپاتەرلەر مەن جەكەمەنشىك ۇيلەرگە ەلەكتر مونتاجىن جۇرگىزۋ، ەلەكتر قالقاندارىن ورناتۋ جانە ساپالى قۇرال-جابدىقتاردى ساتۋ. جالپى، قازىرگى الماتىدا جاڭا تۇرعىن ۇيلەردىڭ قارقىندى سالىنىپ جاتقانى بەلگىلى. كوپ جاعدايدا بۇل ۇيلەر چەرنوۆوي كۇيدە، ياعني ىشكى ارلەۋسىز، ينجەنەرلىك جەلىلەرى تولىق تارتىلماعان كۇيدە تاپسىرىلادى. وسىنداي ساتتە تۇرعىندار ءوز ءۇيىنە نەمەسە كەڭسەسىنە تولىق ەلەكتر جۇيەسىن جۇرگىزۋ قاجەت بولعاندا بىزگە جۇگىنەدى. سونىمەن قاتار، توك جۇيەسىندە اقاۋ تۋىنداسا نەمەسە بۇرىنعى سىمداردى جاڭارتۋ قاجەت بولسا دا، ءبىزدىڭ قىزمەتكە سۇرانىس ارتادى. ياعني ءبىز تۇرعىنداردىڭ قاۋىپسىزدىگى مەن جايلىلىعى ءۇشىن جاۋاپتىمىز.
– تۇرعىندار كوبىنە قانداي قيىندىققا تاپ بولىپ جاتادى؟ ەلەكترگە قاتىستى ەڭ ءجيى كەزدەسەتىن قاتەلىكتەر قانداي؟
– ەڭ باستى ماسەلە – ەسكى سىمداردى ءالى كۇنگە دەيىن قولداناتىندار كوپ. تەحنيكالىق تالاپتار ساقتالمايدى. تاعى ءبىر ۇلكەن قاتەلىك – «ارزان ەلەكتريك» ىزدەۋ. ساپاسىز جۇمىس ىستەگەن سوڭ، قىسقا تۇيىقتالۋ بولىپ، قۇرالدار ىستەن شىعىپ، ءتىپتى ورتكە دەيىن بارادى.
– وسى سالادا كاسىبي مامانداردى دايىنداۋ باعىتىندا بەلسەندىسىز. ەلەكتريك بولعىسى كەلەتىن جاستارعا قانداي مۇمكىندىك بار؟ قايدان، قالاي ۇيرەنە الادى؟
– ءقازىر قازاقستاندا ەلەكتر مونتاجىن جۇرگىزۋگە ارنايى باعىتتالعان وقۋ ورنى جوقتىڭ قاسى. سوندىقتان ءبىز كوللەدجبەن بىرلەسىپ، ارنايى وقۋ كابينەتىن اشتىق. ستۋدەنتتەر تەوريانى ۆيزۋالدى تۇردە كورىپ، تاجىريبە الا الادى. سونىمەن قاتار، JapJARYQ.academy اتتى 1 ايلىق وفلاين كۋرستى ىسكە قوسقانبىز. ول تەوريا، ەسەپ، پراكتيكا جانە ناقتى قۇرىلىس نىسانىنداعى تاجىريبەدەن تۇرادى. مۇندا جاستار زاماناۋي قۇرالدارمەن جۇمىس ءىستەۋدى، قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرىن ساقتاۋدى ۇيرەنەدى. بۇل كۋرستى بىتىرگەن سوڭ، ولار بىردەن جۇمىسقا ورنالاسۋعا نەمەسە ءوز كاسىبىن باستاۋعا دايىن بولادى. قازىرگى تاڭدا ءبىزدىڭ 100-گە جۋىق شاكىرتىمىز بار.
– وسىنداي ۇلكەن كوماندانى قالاي جينادىڭىز؟ ءقازىر سىزدەردە قانشا ادام جۇمىس ىستەيدى؟ جاستاردىڭ ۇلەسى قانداي؟
– ءقازىر كوماندادا 25-تەن استام ادام بار. ولاردىڭ ىشىندە مونتاجشىلار، ءدۇكەن قىزمەتكەرلەرى، مەنەدجەرلەر، وقىتۋشىلار، لوگيستيكامەن اينالىساتىن ماماندار جۇمىس ىستەيدى. 70%-ى – جاستار. كوپشىلىگى – مەنىڭ ءوز شاكىرتتەرىم. ءىسىن ءسۇيەتىن، تابىسقا ۇمتىلاتىن ازاماتتار.
ءوز ىسىنە جاۋاپكەرشىلىكپەن قارايتىن ادام قاشان دا تابىسقا جەتەدى
– قوعامعا پايدالى ىستەرگە دە ءجيى ارالاسىپ جۇرگەندەرىڭىزدى بىلەمىز. قانداي جوبالاردى ەرەكشە اتاپ وتەسىز؟
– قوعامعا قايتارىمسىز ەڭبەك ەتۋ – ءبىزدىڭ باستى قاعيدالارىمىزدىڭ ءبىرى. مەكتەپتەر مەن كوللەدجدەرگە تەگىن مونتاج جاساپ بەرەتىن كەزدەرىمىز بولادى. الەۋمەتتىك جاعدايى تومەن وتباسىلارعا دا قولۇشىن سوزامىز. بيىل العاش رەت JapJARYQ FEST ۇيىمداستىرىپ، ەلىمىزدىڭ ءار تۇكپىرىنەن كەلگەن ەلەكتريكتەرگە قولداۋ كورسەتتىك. بۇل سالادا جۇمىس ىستەيتىندەرگە دەمەۋ بولعان ەرەكشە جوبا بولدى.
– ەلەكتريك ماماندىعى – ادامنىڭ قاۋىپسىزدىگىنە تىكەلەي بايلانىستى سالا. وسى كاسىپكە قىزىعاتىن جاستارعا نە ايتاسىز؟ بۇل بولاشاقتىڭ ماماندىعى دەي الامىز با؟
– ارينە. ەلەكتريكتى كوبى ۇزىلگەن سىمدى جالعايتىن مامان دەپ قابىلدايتىندار بار. ال شىن مانىندە، بۇل – تەحنولوگيامەن، قاۋىپسىزدىكپەن، ۇقىپتىلىقپەن قاتار جۇرەتىن كاسىپ. قازىرگى تاڭدا قۇرىلىس تا، ونەركاسىپ تە، اۋىل شارۋاشىلىعى دا ەلەكترگە تاۋەلدى. سوندىقتان ەلەكتريك ماماندىعى ەشقاشان وزەكتىلىگىن جوعالتپايدى. ءوز ىسىنە جاۋاپكەرشىلىكپەن قارايتىن ادام قاشان دا تابىسقا جەتەدى. سوندىقتان مەنىڭ جاستارعا ايتارىم، ەڭ باستىسى – ادال بولۋ. قانداي ىسپەن اينالىسساڭ دا، جۇرەكپەن ىستە. ويتكەنى، ەڭبەك پەن ءتارتىپ – تابىستىڭ كەپىلى. ۋاقىتتى بوس وتكىزبەي، ۇنەمى ۇيرەنۋگە ۇمتىلۋ كەرەك.
قولداۋ تەتىكتەرى، ناقتى باعدارلاما بولسا، جاستار دا ءوز ورنىن تابادى
– قوعامدا ءسىزدى تولعاندىراتىن ماسەلە قانداي؟
– جاستاردا ارمان بار، ءبىراق ناقتى باعىت جوق. كوپشىلىگى كىم بولعىسى كەلەتىنىن بىلمەيدى. سولارعا دۇرىس جول ءسىلتەپ، باعىت بەرەتىن جۇيە قاجەت. قولداۋ تەتىكتەرى، ناقتى باعدارلاما بولسا، ولار دا ءوز ورنىن تابار ەدى.
– قولىڭىز قالت ەتكەندە نەمەن اينالىساسىز؟ بوس ۋاقىتتى قالاي وتكىزەسىز؟
– بوس ۋاقىتىم كوپ ەمەس. ءبىراق مۇمكىندىك بولسا، وتباسىممەن بىرگە بولۋعا تىرىسامىن. قىزدارىمنىڭ كۇلكىسى – ماعان ناعىز دەمالىس. كەيدە جاڭا يدەيالاردى ويلاستىرىپ، كاسىبىمە بايلانىستى جوسپارلار قۇرامىن.
– اڭگىمەمىزدىڭ سوڭىن تالبەسىك تاقىرىبىمەن تۇيىندەسەك، الماتى ءسىز ءۇشىن قانداي قالا؟
– الماتى – مەن ءۇشىن ۇلكەن ءومىر جولىنداعى مۇمكىندىكتەر مەن شىعارماشىلىق شابىتتار قالاسى. مۇندا ءار ادام تالپىنسا، ءوز ورنىن تابا الادى. قالادا باسەكە جوعارى، بۇل ۇنەمى ىزدەنۋگە، دامۋعا يتەرمەلەيدى. قاي سالادا بولماسىن وسۋگە جول اشىق. تابيعاتى ەرەكشە – كوك تىرەگەن تاۋى، تازا اۋاسى، سامال جەلى ادامنىڭ ويىنا سەرگەكتىك، بويىنا كۇش بەرەدى.
– سۇحباتىڭىزعا راحمەت.
اڭگىمەلەسكەن
قۇرالاي يمانبەك قىزى.