الماتى قالاسىنىڭ 2040 جىلعا دەيىنگى باس جوسپارىن ناقتىلاۋ جونىندەگى قوعامدىق تىڭداۋلار جالعاسۋدا. جاڭا باس جوسپارعا قاتىستى ساراپتامالىق پىكىرىن قازاق مەملەكەتتىك ساۋلەت-قۇرىلىس اكادەمياسىنىڭ رەكتورى باحتيار سابدەنالييەۆ ءبىلدىرىپ، قالانى پوليسەنترلى دامىتۋ، جۇمىس ورىندارىن ورتالىقتان تىس ايماقتارعا كوشىرۋ، سونداي-اق كولىك پەن ەكولوگيالىق جۇكتەمەنى كەشەندى تۇردە شەشۋدىڭ ماڭىزىن اتاپ ءوتتى.
رەكتوردىڭ ايتۋىنشا، اكادەميالىق جانە عىلىمي ورتا ۇسىنىلىپ وتىرعان وزگەرىستەردى مۇقيات تالداۋدا، ويتكەنى بۇل قۇجات الماتىنىڭ ۇزاق مەرزىمدى دامۋ باعىتىن ايقىندايدى.
"ساۋلەت جانە قۇرىلىس سالاسىنا مامان دايارلايتىن ءعىلىمي-بىلىم بەرۋ قاۋىمداستىعى رەتىندە دەموگرافيالىق ءوسىم مەن مەگاپوليستەرگە ءتان وزەكتى ماسەلەلەردى ەسكەرە وتىرىپ، جاڭا باس جوسپاردىڭ قالاي جۇزەگە اسىرىلاتىنى ءبىز ءۇشىن اسا ماڭىزدى. بۇل فاكتورلاردىڭ بارلىعى قالا ورتالىعىنا شامادان تىس جۇكتەمە تۇسىرۋدە"، – دەدى باحتيار سابدەنالييەۆ.
ونىڭ پىكىرىنشە، باس جوسپارعا ەنگىزىلگەن باستى ستراتەگيالىق شەشىمدەردىڭ ءبىرى – قالانىڭ پوليسەنترلى دامۋ مودەلىن قالىپتاستىرۋ.
"دەموگرافيالىق ءوسىمدى ەسكەرە وتىرىپ، پوليسەنترلى دامۋعا باسىمدىق بەرىلۋى – قۇپتارلىق باعىت. قۇجاتتا ەكولوگيالىق ماسەلەلەر، كولىك-لوگيستيكالىق حابتى دامىتۋ، سونداي-اق بۇگىنگى تاڭدا كولىك اعىندارىن ورتالىققا شوعىرلاندىرىپ وتىرعان قالانىڭ باتىس جانە شىعىس قاقپالارىن دامىتۋ تەتىكتەرى قاراستىرىلعان"، – دەدى رەكتور.
سونىمەن قاتار ول تاۋ بوكتەرىندەگى اۋماقتاردا قۇرىلىس جۇرگىزۋگە شەكتەۋ قويۋ مەن قالانىڭ جاسىل ينفراقۇرىلىمىن نىعايتۋ باستامالارىن جوعارى باعالادى.
"تاۋ بوكتەرىندەگى ايماقتاردا قۇرىلىس سالۋعا تىيىم سالۋ – ستراتەگيالىق تۇرعىدان دۇرىس ءارى ۋاقىتىلى قابىلدانعان شەشىم. 2040 جىلعا دەيىنگى باس جوسپاردا قالانىڭ جاسىل قاڭقاسىن دامىتۋ كوزدەلگەن، بۇل قالا تۇرعىندارىنىڭ ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىن ارتتىرۋدا ەرەكشە ماڭىزعا يە"، – دەپ اتاپ ءوتتى ول.
باحتيار سابدەنالييەۆ پوليسەنترلى دامۋ ناقتى مازمۇنمەن، ياعني جۇمىس ورىندارى مەن الەۋمەتتىك ينفراقۇرىلىممەن قامتاماسىز ەتىلۋى ءتيىس ەكەنىن ايتتى.
"پوليسەنتر اتاۋىن بەرۋ جەتكىلىكسىز. ول اۋماقتاردا ادامدار تۇرىپ، ەڭبەك ەتىپ، الەۋمەتتىك قىزمەتتەر مەن ينفراقۇرىلىمدى تولىق پايدالانا العاندا عانا بۇل مودەل ءتيىمدى جۇمىس ىستەيدى. سوندىقتان باستى مىندەت – جاڭا ەكونوميكالىق بەلسەندى ايماقتاردا جۇمىس ورىندارىن قالىپتاستىرۋ. الەمدىك تاجىريبە وسىنى دالەلدەيدى"، – دەدى رەكتور.
ونىڭ ايتۋىنشا، بۇل ۇدەرىستە قوعامدىق كولىك جۇيەسىن دامىتۋ شەشۋشى ءرول اتقارادى.
"BRT، LRT، مەترو جانە ارنايى جولاقتار ازاماتتاردىڭ جۇمىس ورنىنا 15-30 مينۋت ىشىندە جەتۋىنە مۇمكىندىك بەرۋگە ءتيىس. مۇنداي تاجىريبە لوندون، نيۋ-يورك سىندى ءىرى مەگاپوليستەردە كەڭىنەن قولدانىلادى. قالا ءومىرىن تەك ورتالىققا سۇيەنە وتىرىپ ۇيىمداستىرۋ مۇمكىن ەمەس، بۇل – بۇگىنگى تاڭدا بالاماسى جوق قاجەتتىلىك"، – دەپ تۇيىندەدى باحتيار سابدەنالييەۆ.
قوعامدىق تىڭداۋلار ناتيجەسىندە تۇرعىندار مەن ساراپشىلار تاراپىنان ايتىلعان ۇسىنىستار الماتى قالاسىنىڭ 2040 جىلعا دەيىنگى باس جوسپارىن جەتىلدىرۋ بارىسىندا ەسكەرىلەدى.