جىل اياعىنا تاياعاندا جاڭا جىلدى قارسى الۋعا كوپشىلىك ەرتەرەك قامدانا باستايدى. داستارحانعا قاجەت ازىق-تۇلىك ءتىزىمىن ءتىزىپ، ءۇيدى دە ساندەۋگە كىرىسەدى. بيىل جاڭا جىلدىق داستارحانعا قاجەت دۇنيەلەردى الۋعا قانشا قاراجات كەتەدى؟ اqshamnews.kz ءتىلشىسىنىڭ ەسەپتەۋىنە سۇيەنىپ، قارجىلاي جوسپارلاۋىڭىزدى جەڭىلدەتىپ كورىڭىز.
الدىمەن نە ازىرلەيتىنىمىزدى شەشەيىك…
جاڭا جىلدىق بيۋدجەتتى ناقتى جوسپارلاۋ ءۇشىن ەڭ الدىمەن داستارحان ءمازىرىن بەكىتىپ العان دۇرىس. ءبىز ەسەپتەۋدە كوپشىلىك ءجيى ازىرلەيتىن ءارى تويىمدى تاعامداردى نەگىزگە الدىق: شامامەن "پودشۋبا"، "وليۆە" سالاتتارى، باۋىرساق، سامسا، قۇيماق، نەگىزگى اس رەتىندە مانتىنى، تاۋىق پەن قازىنى، سونداي-اق، جەمىس-جيدەك پەن دەسەرتتەردى تىزىمگە الىپ كورەلىك.
وسى ءمازىردى ىڭعايلى بولۋ ءۇشىن ءۇش بولىككە ءبولىپ قاراستىرايىق:
1) سالاتتار (سۋىق تاعامدار):
-
"پودشۋبا" سالاتى: تۇزدالعان مايشاباق، قىزىلشا، كارتوپ، ءسابىز، پياز، مايونەز.
-
"وليۆە": كارتوپ، ءسابىز، جۇمىرتقا، شۇجىق نەمەسە ەت، تۇزدالعان قيار، جاسىل بۇرشاق، مايونەز، دامدەۋىشتەر.
2) ىستىق تاعامدار مەن قامىر ونىمدەرى:
-
مانتى: ۇن، سۋ، تۇز، ەت (سيىر/قوي)، اسقاباق، پياز، بۇرىش.
-
سامسا: ۇن، ماي (سارى ماي/مارگارين)، ەت، پياز، تۇز، بۇرىش.
-
باۋىرساق: ۇن، ءسۇت/سۋ، اشىتقى، جۇمىرتقا، قانت، تۇز، وسىمدىك مايى.
-
قۇيماق: ۇن، ءسۇت، جۇمىرتقا، قانت، تۇز، وسىمدىك مايى.
3) قوسىمشا داستارحان:
-
نەگىزگى ەت: تاۋىق، قازى.
-
جەمىس-جيدەك: ماندارين، اپەلسين، اناناس، الما، بانان، ءجۇزىم، انار، كيۆي (قالاۋىڭىزعا قاراي).
-
دەسەرتتەر: تورت/پيروگ، ءپىشىناي، شوكولاد-كامپيت، كەپتىرىلگەن جەمىستەر، جاڭعاق.
وسى ءتىزىم – ورتاشا وتباسىعا ارنالعان "كلاسسيكالىق" جاڭا جىلدىق ءمازىر. ەگەر قوناق كوپ بولسا، تەك كولەمىن كوبەيتۋ جەتكىلىكتى (قۇرامى وزگەرمەيدى).
كەرەك ازىق-تۇلىكتىڭ سۋپەرماركەتتەگى ورتاشا باعاسى قانشا؟
ناقتى باعا دۇكەنگە جانە قالاداعى ۇسىنىسقا بايلانىستى وزگەرەتىنى بەلگىلى. سوندىقتان بۇل ءبولىمدى "قانشا ءتۇرلى ازىق-تۇلىك كەرەك؟" جانە "قاي ساناتقا كوبىرەك بيۋدجەت كەرەك؟" دەگەن لوگيكامەن قۇرىپ وتىرمىز.
ەسەپتەۋگە ىڭعايلى بولۋ ءۇشىن ازىق-تۇلىكتى 6 ساناتقا ءبولىپ جازىپ شىقتىق:
1) كوكونىس پەن بازالىق ونىمدەر
-
كارتوپ، ءسابىز، قىزىلشا، پياز
-
قيار (تۇزدالعان/مارينادتالعان)
-
كوك شوپتەر (اسكوك، اقجەلكەن)
-
سارىمساق، ليمون (قوسىمشاعا)
بۇل سانات "پودشۋبا" مەن "وليۆەگە" جانە گارنير-قوسىمشالارىنا كەتەدى. كولەمى كوپ بولعانىمەن، كوبىنە باعاسى قولجەتىمدى.
2) ەت جانە ەت ونىمدەرى
-
ەت (مانتى + سامسا ءۇشىن: سيىر/قوي)
-
تاۋىق (قۋىرۋعا/پىسىرۋگە)
-
قازى
-
"وليۆە" ءۇشىن شۇجىق نەمەسە تاۋىق ەتى
داستارحاننىڭ ەڭ قىمبات بولىگى ادەتتە وسى سانات بولادى. اسىرەسە قازى، ەتتىڭ ساپاسىنا قاراي باعا قاتتى قۇبىلادى.
3) ءسۇت ونىمدەرى مەن جۇمىرتقا
-
جۇمىرتقا (وليۆە + قۇيماق+ باۋىرساققا)
-
ءسۇت (قۇيماق/قامىرعا)
-
قايماق (مانتىعا، سوۋسقا)
-
سارى ماي/مارگارين (سامسا قامىرىنا)
ءبىر قاراعاندا ۇساق كورىنەدى، ءبىراق بىرنەشە تاعامعا بىردەي كەتەتىندىكتەن، چەككە اسەر ەتەدى.
4) ۇن-توقاش جانە قامىرعا كەرەك ازىق
-
ۇن (مانتى + سامسا + باۋىرساق + قۇيماق – بارىنە ورتاق)
-
اشىتقى (باۋىرساققا)
-
قانت، تۇز
-
وسىمدىك مايى (قۋىرۋعا، قامىرعا)
ۇن مەن ماي – مىندەتتى پوزيسيالار. بىرەۋى تاۋسىلسا، بىردەن بۇكىل جوسپار "تەجەلىپ" قالادى.
5) سوۋس/كونسەرۆى/دامدەۋىش
-
مايونەز (2 سالاتقا)
-
جاسىل بۇرشاق كونسەرۆى
-
ءزايتۇن/ماسلينا (قالاۋىڭىزعا قاراي)
-
تۇز، قارا بۇرىش، پاپريكا/دامدەۋىشتەر
6) جەمىس-جيدەك جانە ءتاتتى
-
ماندارين، اپەلسين
-
الما، بانان، ءجۇزىم، انار، كيۆي
-
تورت/دەسەرت، ءپىشىناي، شوكولاد-كامپيت
-
جاڭعاق، كەپتىرىلگەن جەمىس (قالاساڭىز)
جاڭا جىلدا جەمىس پەن ءتاتتى مىندەتتى تۇردە كوپ الىنادى. دەسەرتتى دايىن الۋ بيۋدجەتتى ءوسىرۋى مۇمكىن، ال ۇيدەن ءپىسىرۋ ۇنەمدەۋگە كومەكتەسەدى. سونداي-اق، الكوگولدى سۋىنداردىڭ ىشىنەن اققاينار (شامپان) شارابىن دا قوسىپ كوردىك.
جالپى سومانى ونلاين-دۇكەندەگى باعالارمەن جۋىقتاپ وتىرىپ ەسەپتەپ كوردىك. جالپى ازىق-تۇلىك شىعىنى = (كوكونىس) + (ەت) + (ءسۇت/جۇمىرتقا) + (ۇن/ماي) + (كونسەرۆى/سوۋس) + (جەمىس/ءتاتتىنى) قوسقاندا كەمى - 80 060 تەڭگە شىقتى.
ءۇيدى ساندەۋگە قانشا قاراجات كەتەدى؟
داستارحاننان بولەك، جاڭا جىلدىق اتموسفەرانى ءۇيدىڭ ءسانى ايقىندايدى. بۇل جەردە دە شىعىن كولەمى اركىمنىڭ تالعامىنا بايلانىستى: بىرەۋگە شاعىن گيرلياندا جەتكىلىكتى بولسا، ەندى ءبىرى تولىق دەكور جاسايدى. ءبىز ەڭ ءجيى الىناتىن 3–4 نەگىزگى زاتتى الىپ، شامامەن ەسەپتەۋگە ىڭعايلى ءتىزىم ۇسىنامىز.
شىرشا، جارىقشامدار، شىرشاعا ويىنشىقتار، اتموسفەرالىق ۇساق-تۇيەكتەر
-
تابيعي شىرشا نەمەسە جاساندى شىرشا باعاسى - شامامەن 20 مىڭنان 100 مىڭ تەڭگەگە دەيىن
-
تەرەزەگە/قابىرعاعا ارنالعان جارىقشامدار جانە ويىنشىقتار- شامامەن 1500-5000 تەڭگە كولەمىندە
جالپى العاندا ۇيدە تولىقتاي جاڭا جىلدىق اتموسفەرا ورناتۋ ءۇشىن كەمى 50 مىڭ تەڭگە جۇمساۋ قاجەت بولادى.
ايتا كەتەيىك، بۇعان دەيىن ۇكىمەت جاڭا جىل قارساڭىندا حالىق كوپ ساتىپ الاتىن ونىمدەر بويىنشا ارنايى ەسەپ جۇرگىزگەنىن مالىمدەگەن بولاتىن. ساۋدا جانە ينتەگراسيا مينيسترلىگى ساۋدا كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى ەرنۇر جاۋتىكبايەۆتىڭ ايتۋىنشا، تالداۋ جاڭا جىلدىق "ازىق-تۇلىك سەبەتىنە" كىرەتىن سۇرانىسقا يە 37 اتاۋلى ءونىم بويىنشا جاسالعان. ونىڭ ىشىندە ەكى ىستىق تاعامعا قاجەت نەگىزگى ونىمدەر – تاۋىق ەتى مەن ەت تە بار.
ۆەدومستۆونىڭ دەرەگىنشە، بىلتىر مۇنداي سەبەتتىڭ ورتاشا قۇنى شامامەن 68 مىڭ تەڭگە بولسا، بيىل 70 مىڭ تەڭگە كولەمىندە باعالانىپ وتىر. مينيسترلىك وكىلى باعا ءوسىمى "قالىپتى سيپاتتا" ەكەنىن، كەيبىر تاۋارلار ارزانداپ، كەيبىرى ءسال قىمباتتاعانىن ايتىپ، جالپى نارىقتاعى جاعداي تۇراقتى ەكەنىن جەتكىزدى.