ورنيتولوگتاردىڭ ەسەبىنشە، وتكەن عاسىردىڭ 70-جىلدارى قالادا قاناتتىلاردىڭ 60-قا جۋىق ءتۇرى بولسا، ءقازىر بار بولعانى 20 شاقتى قۇس ءتۇرىن كەزدەستىرۋگە بولادى.
الماتىلىقتارعا ۇيرەنشىكتى بولىپ كەتكەن قاراتورعايلار مەن قارلىعاشتاردىڭ ءوزى ءقازىر سيرەك كەزدەسەدى، دەپ حابارلايدى aqshamnews.kz.
قاناتتىلاردىڭ ازايعانىن ورنيتولوگتار عانا ەمەس، قاراپايىم قالا تۇرعىندارى دا بايقاپتى. كۇندەلىكتى سەرۋەندە قۇستاردىڭ تىرشىلىگىن سىرتتاي باقىلاۋ وتە قىزىق، دەيدى تۇرعىندار. الايدا تابيعاتتىڭ ەرەكشە جاراتىلىسى ادامداردان الىستاپ بارادى.
الماتىدا تورعايلار ازايىپ كەتتى دە6 افگان مايناسى كوبەيىپ، قاپتاپ جاتىر. كوگەرشىندەر جانە جابايى كوگەرشىندەر بار.
كوپ قۇستاردى كورە بەرمەيمىز. قازىرگى تاڭدا تەك تورعاي دەگەن سياقتى، كەپتەر نەگىزگى سول قۇستاردى عانا كورىپ جاتىرمىز.
بايقايمىز، تاۋدا بايقايمىز، ال باسقا جەردە جوق، - دەيدى تۇرعىندار.
عالىمداردىڭ ايتۋىنشا، 40 جىل بۇرىن الماتىنى قارلىعاش، قارا تورعاي، بۇلبۇل، شىمشىق سياقتى قۇستار مەكەندەگەن. سەبەبى اعاش-بۇتالار كوپ، ءارى قورەگىن تاۋىپ جەيتىن اشىق جەرلەر دە بار ەدى. ءقازىر بۇل قۇس تۇرلەرى وتە سيرەك كەزدەسەدى. ولاردىڭ ازايۋىنا قالاداعى جاساندى كوگالدار، اعاشتاردىڭ سيرەپ، جوعارى كەرنەۋلى جەلىلەردىڭ كوبەيۋى سەبەپ بولىپ وتىر.
پاۆەل ادجيگيلديايەۆ، قازاقستانداعى قۇستاردى ەسەپكە الۋ جوباسىنىڭ ۇيىمداستىرۋشىسى:
-ەڭ باستى سەبەپ — تىرشىلىك ەتۋ ورتاسىنىڭ بۇزىلۋى مەن جويىلۋى. مىسالى، ادامدار شوپتەردى تۇبىنە دەيىن شاۋىپ تاستايدى. ونداي كوگالداردا جاندىكتەر ءومىر سۇرە المايدى، ال قۇستارعا قورەك تابىلماي قالادى. مىسالى، جاعالاۋلاردى تاسپەن نەمەسە پليتامەن جاۋىپ تاستايدى. بۇل دا قۇستاردىڭ قورەگىن ازايتادى.
قالادا مەگاپوليستىڭ قاتاڭ تىرشىلىگىنە ءتوزىمدى قۇس تۇرلەرى عانا قالعان. ولار تورعاي تۇقىمداسىنا جاتاتىن، داۋسى اششى ماينا جانە ۇيرەنشىكتى كەپتەرلەر. بۇل قۇستاردىڭ دا تابيعاتتا ءوز ورنى بار، دەيدى ورنيتولوگ ماماندار. سەبەبى قاناتتىلار قورشاعان ورتانىڭ جاعدايىن كورسەتەتىن ناعىز ينديكاتور.
سەرگەي سكليارەنكو، قازاقستان بيوالۋانتۇرلىلىكتى ساقتاۋ قاۋىمداستىعىنىڭ عىلىم بويىنشا ديرەكتورى:
-ازايىپ كەتكەن كادىمگى تورعايلار بوس جاتقان جەرلەردە وسەتىن ءداندى داقىلداردىڭ تۇقىمىمەن قورەكتەنەدى. ال بالاپاندارى ءۇشىن جاندىكتەردى جينايدى. ياعني ولار دا جاسىل جەلەكتەردى زيانكەستەردەن قورعايدى. ال قارلىعاشتار ۇشاتىن جاندىكتەرمەن قورەكتەنەدى. ولار ماسالار مەن شىبىنداردى پايدالانادى. شىمشىقتار اعاشتارداعى جاندىكتەردى، زياندى قۇرتتاردى جەيدى.
ازايعان قۇستاردى قايتا جەرسىندىرۋ ءۇشىن جاسىل جەلەكتەردىڭ ءتۇرىن وزگەرتسە جەتكىلىكتى، دەيدى ماماندار. بۇل قوسىمشا شىعىندى دا تالاپ ەتپەيدى. ەڭ باستىسى، قالادا قۇستار پانالايتىن اعاشتار مەن بۇتالاردى وتىرعىزۋ قاجەت. سونداي-اق كۇزدە تۇسكەن جاپىراقتاردى تولىعىمەن جيناپ تاستاماي، ولاردىڭ قورەگىن تاۋىپ جەۋىنە مۇمكىندىك جاساۋ كەرەك. وسىنداي قاراپايىم قادامدار كوز قۋانتاتىن قاناتتىلاردىڭ قالامىزعا قايتا ورالۋىنا سەپتىگىن تيگىزبەك.